Αγγλικός όρος

lumbar puncture

Ορισμός

Η πρόσβαση στην υπαραχνοειδή χώρα του μηνιγγικού ασκού, κάτω από το άκρο του νωτιαίου μυελού, συνήθως στο επίπεδο του τέταρτου μεσοσπονδύλιου χώρου, με μια κοίλη βελόνα.
Η επέμβαση εκτελείται για την λήψη εγκεφαλονωτιαίου υγρού (cerebrospinal fluid, CSF) για ανάλυση (π.χ., στη διάγνωση της σφοδρής κελφαλαγίας ή σε υποψία λοίμωξης ή αιμορραγίας στο κεντρικό νευρικό σύστημα), για χορήγηση φαρμάκων στον εγκέφαλο ή στο νωτιαίο μυελό (π.χ., αναισθητικών ή χημειοθεραπευτικών παραγόντων), ή για την ανακούφιση του CSF από πλεονάζουσα πίεση ή υγρό (π.χ. στον εγκεφαλικό ψευδοόγκο).

Βλ.: εικόνα




ΠΡΟΣΟΧΗ: Η επέμβαση αντενδείκνυται σε ασθενείς με αυξημένη ενδοκρανιακή πίεση, λόγω του κινδύνου σχηματισμού κήλης του εγκεφάλου μέσω του ινιακού τρήματος στη βάση του κρανίου.

ΕΠΕΜΒΑΣΗ: Αποκτάται ενυπόγραφη συγκατάθεση μετά από κατάλληλη ενημέρωση, με την εξαίρεση επειγόντων περιστατικών, οπότε και υπερισχύει η κλινική κρίση. Στη συνέχεια, προετοιμάζεται το δέρμα του ασθενούς με αντισηπτικό διάλυμα και ένα αποστειρωμένο θυριδωτό φράγμα τοποθετείται επί του σημείου της παρακέντησης. Χορηγείται ένα τοπικό αναισθητικό, ο ασθενής τοποθετείται ώστε να διευκολύνεται η πρόσβαση στο νωτιαίο αυλό, και τότε η βελόνη εισάγεται αργά μεταξύ των σπονδύλων και μέσω των ελύτρων της σκληράς και της αραχνοειδούς μήνιγγας. Ο στυλίσκος που φράζει τη βελόνα αφαιρείται και συλλέγεται εγκεφαλονωτιαίο υγρό. Λαμβάνονται αρχικές μετρήσεις της πίεσης στο άνοιγμα με ένα μανόμετρο. Όταν η επέμβαση εκτελείται για διαγνωστικούς σκοπούς, συλλέγονται περίπου 8 με 10 ml υγρού, τα οποία αποστέλλονται στο εργαστήριο.

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ: Το άλγος στο σημείο της παρακέντησης, η λοίμωξη, η αιμορραγία, ο νευρολογικός τραυματισμός, ο θάνατος και οι κεφαλαλγίες μετά την παρακέντηση αποτελούν πιθανές επιπλοκές. Από αυτές, η κεφαλαλγία στάσης, η οποία προκαλείται από χρόνια διαφυγή από το σημείο της παρακέντησης, αποτελεί την επιπλοκή που αναφέρεται συχνότερα. Μπορεί να αντιμετωπισθεί με την επισκληρίδιο ένεση μιας μικρής ποσότητας αίματος από τον ίδιο τον ασθενή, για να δημιουργηθεί ένα «επίρραμα αίματος».

ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ: Η επέμβαση, οι αναμενόμενες αισθήσεις και ο ρόλος τού ιδίου, εξηγούνται στον ασθενή για τον καθησυχασμό του, και αποκτάται ενυπόγραφη συγκατάθεση μετά από κατάλληλη ενημέρωση. Συγκεντρώνεται και προετοιμάζεται ο απαραίτητος εξοπλισμός. Ο ασθενής τοποθετείται στο αριστερό πλευρό, κοντά στο δεξί άκρο του κρεβατιού ή του τραπεζιού εξέτασης, με την πλάτη προς τον χειριστή. Η νοσηλεύτρια βοηθά τον ασθενή να κάμψει τους μηρούς στον κορμό και να χαμηλώσει την κεφαλή στο στήθος, κάμπτοντας την πλάτη όσο το δυνατόν περισσότερο, και στη συνέχεια κρατά τον ασθενή στη θέση αυτή. Εναλλακτικά, ο ασθενής μπορεί να κάθεται, με κεκλιμένη την κεφαλή, το λαιμό και τη θωρακική μοίρα της σπονδυλικής στήλης, και τα πόδια να κρέμονται από την άκρη του κρεβατιού ή του τραπεζιού. Όταν χρησιμοποιείται αυτή η θέση, η νοσηλεύτρια κάθεται μπροστά από τον ασθενή, παρέχοντας υποστήριξη. Η νοσηλεύτρια βοηθά το χειριστή όπως χρειάζεται, σε όλη τη διάρκεια της επέμβασης, αριθμώντας και κλείνοντας τους δοκιμαστικούς σωλήνες που προορίζονται για εργαστηριακό έλεγχο και εφαρμόζοντας πίεση στη σφαγίτιδα φλέβα, σύμφωνα με τις παρεχόμενες οδηγίες. Εφαρμόζεται ένας αδιαπέραστος αυτοκόλλητος επίδεσμος για να αποφευχθεί η διαρροή εγκεφαλονωτιαίου υγρού, χρησιμοποιώντας ίσως κολλόδιο ή αυτόλογο. Ο ασθενής καθησυχάζεται και καθοδηγείται σε όλη τη διάρκεια της επέμβασης.
Μετά την επέμβαση, η νοσηλεύτρια εκτιμά τα ζωτικά σημεία και την νευρολογική κατάσταση, προσέχοντας ιδιαίτερα για σημεία παράλυσης, αδυναμίας ή απώλειας της αίσθησης στα κάτω άκρα. Για να μειωθεί η πιθανότητα κεφαλαλγίας, ενθαρρύνεται η λήψη υγρών από το στόμα (για την αντικατάσταση του εγκεφαλονωτιαίου υγρού και την εξισορρόπηση των πιέσεων), ενώ ο ασθενής θα πρέπει να παραμείνει στο κρεβάτι σε πρηνή θέση για 4 έως 24 ώρες (ανάλογα με το πρωτόκολλο του ιατρού ή του ιδρύματος). Ενώ ο ασθενής δεν θα πρέπει να σηκώσει το κεφάλι, μπορεί να το μετακινήσει από πλευρό σε πλευρό. Μη-επεμβατικά μέτρα άρσης του άλγους καθώς και αναλγητικά παρέχονται εάν εμφανισθεί κεφαλαλγία.

ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ: Αποστειρωμένες βελόνες οσφυονωτιαίας παρακέντησης, γάντια και μάσκα για τον ιατρό και τους βοηθούς, αντισηπτικό για το δέρμα, αποστειρωμένες γάζες και σπόγγο, αποστειρωμένη πετσέτα, ένα τοπικό αναισθητικό, όπως λιδοκαΐνη, και τέσσερις δοκιμαστικούς σωλήνες. Εάν πρόκειται να προσδιορισθεί η πίεση του εγκεφαλονωτιαίου υγρού, θα απαιτηθούν αποστειρωμένοι μανομετρικοί σωλήνες και ένας προσαρμογέας με στρόφιγγα τριών γραμμών για τη σύνδεση του μανομέτρου στη βελόνα παρακέντησης.

Συνώνυμο

puncture· spinal Quincke′s puncture

Κύριος όρος

lumbar