Αγγλικός όρος

sepsis

Ορισμός

Συστηματική φλεγμονώδης αντίδραση έναντι λοίμωξης κατά την οποία αναπτύσσεται πυρετός ή υποθερμία, ταχυκαρδία, ταχύπνοια, και ένδειξη ανεπαρκούς ροή αίματος στα εσωτερικά όργανα. Το σύνδρομο αποτελεί κοινό αίτιο θανάτου ασθενών σε κρίσιμη κατάσταση. Περίπου το 40% των ασθενών με σήψη πεθαίνουν· στις ΗΠΑ παρατηρούνται περίπου 200.000 έως 400.000 θάνατοι λόγω σήψης, ετησίως. Παθογόνοι οργανισμοί όπως βακτήρια, μυκοβακτηρίδια, μύκητες, πρωτόζωα και ιοί ενδέχεται να πυροδοτούν την έναρξη των φλεγμονωδών αντιδράσεων που συνιστούν τη σήψη. Ο αριθμός ασθενών με σήψη έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία 25 χρόνια ως το αποτέλεσμα διαφόρων παραγόντων περιλαμβανομένου της γήρανσης του πληθυσμού, του αυξημένου αριθμού ασθενών με ανοσοκατασταλτικές παθήσεις (λ.χ. λόγω μεταμόσχευσης οργάνων), του αυξημένου αριθμού ασθενών με πολλαπλές παθήσεις και της αυξημένης χρήσης επεμβατικών ή εσωτερικά εγκατεστημένων συσκευών ιατρικής μέριμνας, οι οποίες λειτουργούν ως πύλες εισόδου της μόλυνσης.

Οι επιπλοκές της σήψης ενδέχεται να περιλαμβάνουν καταπληξία, ανεπάρκεια οργάνων (π.χ. σύνδρομο αναπνευστικής δυσχέρειας ενηλίκων ή οξεία νεφρική ανεπάρκεια), διάχυτη ενδοαγγειακή πήξη, τροποποιημένη πνευματική κατάσταση, ίκτερο, μεταστατικό σχηματισμό αποστημάτων και πολλαπλή ανεπάρκεια οργανικών συστημάτων.

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ: Η σήψη προέρχεται από συνδυασμένη επίδραση μιας ιογενούς λοίμωξης και μιας ισχυρής απόκρισης του ξενιστή στη λοίμωξη (λ.χ. έκλυση κυτοκινών ή χημειοκινών, όπως ο παράγοντας νέκρωσης όγκων, το νιτρικό οξείδιο, οι ιντερλευκίνες και άλλες). Οι λοιμώξεις στους πνεύμονες, στην κοιλιακή χώρα και στην ουρογεννητική οδό εμπλέκονται στη σήψη συχνότερα από ότι οι λοιμώξεις σε άλλες περιοχές του σώματος.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ: Οι πρωτογενείς στόχοι είναι η επαναφορά του ασθενούς, η εξάλειψη των αιτιών της λοίμωξης, η υποστήριξη των οργανικών συστημάτων που ανεπαρκούν και η πρόληψη των επιπλοκών. Οι προσπάθειες επαναφοράς περιλαμβάνουν τη διατήρηση της βατότητας των αεραγωγών, τον υποστηρικτικό αερισμό, και την επιθετική παροχή υγρών (κυρίως κατά τις πρώτες ώρες), τη διατήρηση αυστηρού ελέγχου του σακχάρου του αίματος (βέλτιστος εάν η γλυκόζη διατηρείται μεταξύ 80-110 mg/dL), τη χορήγηση αγγειοσυσταλτικών φαρμάκων για την εμμένουσα υπόταση και την εντατική παρακολούθηση. Η εξάλειψη των υποκείμενων λοιμώξεων περιλαμβάνει τη χορήγηση αντιβιοτικών ευρέος φάσματος έως ότου ταυτοποιηθεί η ακριβής αιτία, την απομάκρυνση των πυλών εισόδου της λοίμωξης ή των μολυσμένων προσθετικών υλικών και την παροχέτευση ή αποστράγγιση αποστημάτων εάν υπάρχουν. Οι επιπλοκές σε ασθενείς με σήψη προλαμβάνονται με επαρκή υποστηρικτική φροντίδα: χορήγηση ηπαρίνης για την ελάττωση του κινδύνου φλεβικής θρόμβωσης, φροντίδα του δέρματος για την πρόληψη ελκών κατάκλισης, παρεντερική λήψης τροφής για την αποφυγή ασιτίας και άσηπτη τεχνική για τον περιορισμό δευτεροπαθών νοσοκομειακών λοιμώξεων.

ΚΡΙΣΙΜΗ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ: Η επεμβατική αιμοδυναμική παρακολούθηση ασθενών με σήψη τυπικά αποκαλύπτει αυξημένο καρδιακό δείκτη, ελαττωμένη συστηματική αντίσταση των αγγείων, ελαττωμένη παροχή οξυγόνου στους ιστούς και μειώσεις στον μικτό φλεβικό κορεσμό οξυγόνου. Συνήθως, οι εργαστηριακές εξετάσεις σε σήψη, αποκαλύπτουν λευκοκυττά-ρωση (ή βαριά λευκοπενία), θρομβοκυτοπενία, αυξημένα ηπατικά ένζυμα, υποασβεστιαιμία, υποαλβουμιναιμία, και αύξηση του χρόνου προθρομβίνης και των επιπέδων κρεατινίνης ορού.

ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ: Συλλέγονται και καλλιεργούνται δείγματα αίματος και σωματικών υγρών. Λαμβάνονται δύο έως τρεις διαδοχικές καλλιέργειες αίματος όταν ο ασθενής είναι ακόμα εμπύρετος. Τα συμπτώματα του ασθενή και τα ζωτικά σημεία εκτιμούνται προσεκτικά και οι πνεύμονες ακροάζονται για φυσιολογικούς ή παθολογικούς πνευμονικούς ήχους. Η παραγωγή ούρων του ασθενούς παρακολουθείται για ολιγουρία και ο ασθενής παρακολουθείται για κάθε αλλαγή της πνευματικής του κατάστασης. Η καθημερινή πρόσληψη και αποβολή υγρών του ασθενούς καθώς και το σωματικό του βάρος μετρώνται και καταγράφονται.

Τοποθετείται ενδοφλέβιος καθετήρας για τη χορήγηση της συνταγογραφημένης αντιβιοτικής θεραπείας. Ο ασθενής ενημερώνεται σχετικά με τη θεραπεία και παρακολουθείται για τις επιθυμητές αντιδράσεις και παρενέργειες. Μπορούν επίσης να χορηγηθούν αντιπυρετικά. Χορηγούνται υγρά και ηλεκτρολύτες για τη διατήρηση της επιθυμητής ισορροπίας ή για τη διόρθωση αποκλίσεων. Χορηγείται οξυγόνο βάσει των τιμών κορεσμού οξυγόνου (SaO2), ταχύπνοιας και ταχυκαρδίας. Αμέσως μετά την ταυτοποίηση του υπεύθυνου οργανισμού μέσω καλλιέργειας, τροποποιείται η αντιβιοτική αγωγή, με τη χρήση του αντιβιοτικού στο οποίο είναι ευαίσθητος ο βλαπτικός οργανισμός. Αφότου χορηγηθούν τα φάρμακα αυτά, καταγράφονται τα επίπεδα του αντιβιοτικού στον ορό (κατώτατα και μέγιστα) ώστε να αποφευχθούν τοξικές επιδράσεις και να εξασφαλισθεί η αποτελεσματικότητά τους. Ο ασθενής παρακολουθείται προσεκτικά για το ενδεχόμενο εμφάνισης διάχυτης ενδοαγγειακής πήξης, συνδρόμου αναπνευστικής δυσχέρειας των ενηλίκων, νεφρικής ανεπάρκειας, καρδιακής ανεπάρκειας, γαστρεντερικού έλκους και ηπατικών ανωμαλιών, δεδομένου ότι οποιοδήποτε από τα παραπάνω δύναται να επιπλέξει την κλινική εικόνα.

Εάν προκύψει σηπτική καταπληξία, υποστηρίζεται δυναμικά η οξυγόνωση και η αιμάτωση των ιστών. Μπορεί να τοποθετηθεί αρτηριακός καθετήρας για τη μέτρηση της αρτηριακής πίεσης και τον προσδιορισμό των αερίων του αρτηριακού αίματος. Η αιμοδυναμική κατάσταση του ασθενούς μπορεί να παρακολουθηθεί με την τοποθέτηση καθετήρα στην πνευμονική αρτηρία. Η ομάδα ιατρικής περίθαλψης παρακολουθεί στενά για το ενδεχόμενο υπερφόρτωσης υγρών. Για την αντιμετώπιση υποξίας ενδέχεται να χρειασθεί ρινοτραχειακή διασωλήνωση ενώ πρέπει να παρακολουθούνται τα αέρια του αρτηριακού αίματος για τον προσδιορισμό της Fio2 και των αναπνευστικών όγκων. Εάν η σηπτική καταπληξία παραμένει μετά από την αύξηση των όγκων, ενδέχεται να χρειαστεί η χορήγηση αγγειοσυσταλτικών για τη διατήρηση επαρκούς νεφρικής και εγκεφαλικής αιμάτωσης. Κατά τη χορήγηση αγγειοσυσταλτικών, οι κεντρικές πιέσεις και η καρδιακή συχνότητα και ρυθμός παρακολουθούνται στενά. Τυχόν μεταβολική οξέωση μπορεί να διορθωθεί με ενδοφλέβια χορήγηση διττανθρακικών. Μπορεί να χορηγηθεί εμβόλιο ενδοτοξίνης gram αρνητικών βακτηρίων καθώς και άλλες πειραματικές θεραπείες για την παρεμπόδιση της ταχείας φλεγμονώδους διαδικασίας (κορτικοστεροειδή, ανταγωνιστές οπιοειδών, αναστολείς προσταγλαδινών, και αναστολείς διαύλων ασβεστίου). Η αντίδραση του ασθενούς παρακολουθείται για τον εντοπισμό τυχόν παρενεργειών.

Οι βαριά ασθενείς τοποθετούνται σε ήσυχο και ήρεμο περιβάλλον. Παρέχεται ψυχολογική υποστήριξη. Παρέχεται στοματική υγιεινή για την πρόληψη στοματίτιδας, επιχρίσματος και απόφραξης των σιελογόνων αδένων, ιδιαίτερα όταν στον ασθενή δεν επιτρέπεται η λήψη από το στόμα. Οι διατροφικές ανάγκες παρακολουθούνται και με συμβουλές από το διατροφολόγο αποφασίζεται η παρεντερική ή εντερική χορήγηση τροφής. Το δέρμα του ασθενούς και η λειτουργία των αρθρώσεων πρέπει να προστατεύονται με την παροχή της απαραίτητης φροντίδας του δέρματος όπως επίσης και με συχνή και προσεκτική επανατοποθέτηση, ασκήσεις εύρους κίνησης και σωστή ευθυγράμμιση του σώματος, χρησιμοποιώντας υποστηρικτικές συσκευές όπως κρίνεται απαραίτητο. Η ομάδα ιατρικής περίθαλψης οφείλει να λειτουργεί ως σύνδεσμος μεταξύ των μελών της οικογένειας προσφέροντάς τους συναισθηματική υποστήριξη και βοηθώντας τους να κατανοήσουν την ασθένεια και το πρωτόκολλο θεραπείας.

Ετυμολογία

[Ελλ. putrefaction]

Υπώνυμος όρος

puerperal sepsis