Γράφει ο Ιωάννης Α. Μωυσίδης, MD, Αλλεργιολόγος – Ανοσολόγος

Μεγάλο μέρος του πληθυσμού σε όλο τον κόσμο παρουσιάζει αλλεργία σε κάποιο είδος τροφής ή σε συστατικό τροφής. Στις ΗΠΑ μέχρι 2 εκατομμύρια άνθρωποι (το 8% των παιδιών και το 2% των ενηλίκων) υπολογίζεται ότι υποφέρουν από αλλεργίες τροφών.

Τα πιο κοινά αλλεργιογόνα τροφών είναι οι πρωτεΐνες στο γάλα της αγελάδας, τα αβγά, τα φιστίκια και οι ξηροί καρποί, το σιτάρι, η σόγια, το ψάρι και τα οστρακοειδή.

Η αλλεργία δεν είναι έμφυτη στον άνθρωπο αλλά επίκτητη. Δεν γεννιόμαστε δηλαδή έχοντας την ιδιότητα να αναπτύσσουμε αλλεργία σε κάποια ουσία. Αυτή την αποκτούμε αφού έρθουμε σε επαφή με την αλλεργιογόνο ουσία (κάθε τι που προκαλεί αλλεργία ονομάζεται αλλεργιογόνο) και δεν εκδηλώνεται αμέσως, αλλά χρειάζεται μια περίοδο ευαισθητοποίησης και νέα επαφή με την ουσία αυτή.

Τα αλλεργικά άτομα όταν έρθουν σε επαφή με την αλλεργιογόνο ουσία παράγουν αντισώματα IgE, ενώ τα μη αλλεργικά παράγουν αντισώματα IgG. Τα IgE αντισώματα είναι αυτά που ευθύνονται για τις αλλεργικές αντιδράσεις, ενώ στους ανθρώπους που αντιδρούν παράγοντας αντισώματα IgG, η ουσία δεν προκαλεί καμιά ανεπιθύμητη ενέργεια.

Δυσανεξία Vs αλλεργία τροφών

Η δυσανεξία τροφών αποτελεί ανώμαλη απάντηση σε τροφές ή σε συστατικά τροφίμων και δεν πρέπει να συγχέεται με την αλλεργία τροφών. Διαφέρει από την αλλεργία γιατί δεν αποτελεί αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος και εκδηλώνεται κατά την πρώτη κατανάλωση της τροφής.

Ο αλλεργιολόγος μπορεί να σας βοηθήσει να κατανοήσετε τη διαφορά μεταξύ της δυσανεξίας και της αλλεργίας, όπως επίσης και να σας βοηθήσει στην καθιέρωση ενός διαιτητικού σχεδίου για την αντιμετώπιση του προβλήματος.

Τα συμπτώματα

Η πιο κοινή αλλεργική αντίδραση σε τροφές εμφανίζεται στο δέρμα και λέγεται κνίδωση. Τα συμπτώματα είναι κόκκινες, πολύ κνιδωτικές, πρησμένες περιοχές του δέρματος που μπορεί να εμφανιστούν ξαφνικά και να εξαφανιστούν γρήγορα.

Η ατοπική δερματίτιδα, ή έκζεμα, μια δερματοπάθεια που χαρακτηρίζεται από το κνισμώδες, φολιδωτό και κόκκινο ερεθισμένο δέρμα, μπορεί να προκληθεί από την αλλεργία τροφίμων. Είναι συχνά χρόνια και παρατηρείται σε άτομα με προσωπικό ή οικογενειακό ιστορικό αλλεργιών ή άσθματος.

Συμπτώματα άσθματος, όπως ο βήχας ή η δυσκολία στην αναπνοή μπορούν να προκληθούν από την αλλεργία τροφίμων, ειδικά στα νήπια και στα παιδιά.

Τα γαστρεντερικά συμπτώματα της αλλεργίας τροφίμων περιλαμβάνουν έμετο, διάρροια, κοιλιακό πόνο και μερικές φορές ερύθημα γύρω από το στόμα, πρήξιμο του στόματος και του λαιμού, κοιλιακές κράμπες, διάταση στομάχου και παραγωγή αερίων.

Στα νήπια, οι μη αλλεργικές, προσωρινές αντιδράσεις σε ορισμένα τρόφιμα, ειδικά στα φρούτα, είναι κοινές. Συχνό είναι το ερύθημα γύρω από το στόμα, λόγω των φυσικών οξέων στα τρόφιμα, όπως οι ντομάτες και τα πορτοκάλια, ή η διάρροια εξαιτίας της υπερβολικής ζάχαρης στο χυμό φρούτων ή σε άλλα ποτά.

Εντούτοις, άλλες αντιδράσεις είναι αλλεργικές και μπορεί να προκληθούν από ίχνη τροφίμων, όταν αυτά τρώγονται επανειλημμένα. Με την ηλικία, μερικά παιδιά μπορούν να ανεχτούν τα τρόφιμα που προκάλεσαν αρχικά τις αλλεργικές αντιδράσεις.

Λιγότερο από το 21% των ασθενών με αλλεργία στα φιστίκια θα ξεπεράσει αυτές τις αλλεργίες. Οι περιοδικές εξετάσεις αλλεργίας τροφίμων με τις κατάλληλες προκλήσεις τροφίμων, πρέπει να πραγματοποιηθούν υπό την επίβλεψη αλλεργιολόγου.

Σοβαρές αλλεργικές αντιδράσεις

Σε σπάνιες περιπτώσεις, με την κατανάλωση τροφίμων στα οποία κάποιος είναι αλλεργικός, μπορεί να προκληθεί μια απειλητική για τη ζωή του αντίδραση αποκαλούμενη αναφυλαξία - συστημική αλλεργική αντίδραση που μπορεί να είναι σοβαρή και μερικές φορές μοιραία.

Τα πρώτα σημάδια της είναι αίσθημα καύσου, πονοκέφαλος, μούδιασμα στο στόμα ή κόκκινο κνισμώδες εξάνθημα. Άλλα συμπτώματα μπορούν να περιλαμβάνουν αίσθημα ζαλάδας, δύσπνοιας, επίμονο φτέρνισμα, αναστάτωση του στομαχιού, έμετο και διάρροια.

Σε βαριές περιπτώσεις οι ασθενείς μπορεί να παρουσιάσουν μεγάλη πτώση στην πίεση αίματος που οδηγεί σε απώλεια συνείδησης και σε σοκ. Χωρίς άμεση θεραπεία η αναφυλαξία είναι δυνατόν να προκαλέσει θάνατο. Γι’ αυτό, αμέσως μετά την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων αναφυλαξίας, θα πρέπει να γίνει ένεση αδρεναλίνης, να δοθούν αντιισταμινικά και να εφαρμοστούν όλα τα μέσα επείγουσας ιατρικής.

Διάγνωση Vs αλλεργίας

Η διάγνωση γίνεται με τις δερματικές δοκιμές αλλεργίας ή με την αναζήτηση αντισωμάτων IgE στο αίμα σε συγκεκριμένα ύποπτα τρόφιμα, με τη δοκιμασία RAST ή CAP-RAST.

Ο αλλεργιολόγος μπορεί να προτείνει στον ασθενή να κρατά ένα ημερολόγιο τροφίμων, το οποίο θα είναι λεπτομερές αρχείο με ημερομηνία, χρόνο πρόσληψης και οποιαδήποτε συμπτώματα εμφανίζονται μετά το φαγητό. Όταν υποψιάζεται αλλεργία σε συγκεκριμένη τροφή ο αλλεργιολόγος μπορεί να συστήσει την αποφυγή της για ένα χρονικό διάστημα.

Εάν τα συμπτώματα δεν ξαναπαρουσιαστούν, ο αλλεργιολόγος μπορεί να προσθέσει τα τρόφιμα στη διατροφή άλλη μία φορά για να καθορίσει περαιτέρω εάν προκληθεί πάλι αλλεργική αντίδραση (αυτό δεν γίνεται ποτέ όταν έχει ο ασθενής ιστορικό αναφυλαξίας).

Γενικώς, άτομα με τροφικές αλλεργίες πρέπει να συμβουλευτούν τον αλλεργιολόγο τους όταν:

  • Έχουν διαγνωσθείσα αλλεργία τροφίμων. 
  • Έχουν περιορίσει τη διατροφή τους βασιζόμενοι στις αντιληπτές δυσμενείς αντιδράσεις στα τρόφιμα ή στις πρόσθετες ουσίες. 
  • Έχουν οικογενειακό ιστορικό των αλλεργιών, αναμένουν νεογέννητο και ενδιαφέρονται για το προσδιορισμό στρατηγικών για την πρόληψη αλλεργίας στο νήπιο.

Απλά μέτρα προστασίας

  1. Αποφύγετε τα τρόφιμα. Ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπιστεί η αλλεργία τροφίμων είναι να αποφευχθούν τα συγκεκριμένα τρόφιμα που προκαλούν την αλλεργία. 
  2. Ενημερωθείτε για τα συστατικά. Για να αποφεύγετε ένα «κρυμμένο» αλλεργιογόνο τροφίμων, όταν τρώτε μακριά από το σπίτι (σε εστιατόριο), πρέπει πάντα να ερευνάτε τα συστατικά που περιλαμβάνει η τροφή που πρόκειται να φάτε, αλλά και να γνωστοποιείτε τη σοβαρότητα της αλλεργίας σας στους υπόλοιπους. 
  3. Διαβάστε τις ετικέτες τροφίμων. Είναι σημαντικό για τους τροφιμοαλλεργικούς ανθρώπους να διαβάζουν προσεκτικά τις ετικέτες τροφίμων. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και πολλές άλλες χώρες έχουν θεσπίσει κανόνες επιβολής ετικέτας σε τρόφιμα που εξασφαλίζουν ότι τα αλλεργιογόνα των τροφίμων παρατίθενται στην κοινή γλώσσα, όπως «το γάλα» παρά έναν επιστημονικό ή τεχνικό όρο, όπως «την καζεΐνη». 
  4. Να είστε έτοιμοι για τις έκτακτες ανάγκες. Οι αναφυλακτικές αντιδράσεις που προκαλούνται από τις αλλεργίες τροφίμων μπορεί ενδεχομένως να είναι απειλητικές για τη ζωή. Εκείνοι που έχουν εκδηλώσει μία αναφυλακτική αντίδραση σε τρόφιμα, πρέπει αυστηρά να τα αποφύγουν. Μπορεί να πρέπει να φέρουν και να ξέρουν πώς να χρησιμοποιήσουν την ενέσιμη επινεφρίνη και τα αντισταμινικά για να θεραπεύσουν τις αλλεργικές αντιδράσεις λόγω της τυχαίας κατάποσης.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Ο ψηφιακός φάκελος ασθενούς, η τεχνητή νοημοσύνη και η μεγάλη παγίδα
Αλαλούμ με το πρόγραμμα πρόληψης κατά του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.
GSK: Μήνυση κατά Pfizer-BioNTech για τις πατέντες των εμβολίων mRNA