Ως αντισύλληψη ορίζεται κάθε μέθοδος που χρησιμοποιείται για την αποφυγή μιας εγκυμοσύνης. Οι κύριες κατηγορίες αντισυλληπτικών μεθόδων είναι οι φυσικές μέθοδοι, οι μέθοδοι φραγμού και οι ορμονικές μέθοδοι.

Φυσικές μέθοδοι αντισύλληψης

Στις φυσικές μεθόδους αντισύλληψης ανήκουν η διακοπτόμενη ή διακεκομμένη συνουσία, η μέθοδος ρυθμού ή ασφαλούς περιόδου και η μέθοδος θηλασμού.

Η διακοπτόμενη συνουσία αφορά την απόσυρση του πέους από τον κόλπο πριν την εκσπερμάτιση και έτσι στην αποφυγή του σπέρματος στον κόλπο. Η μέθοδος αυτή εξαρτάται από τον άνδρα, απαιτεί πείρα και επαρκή αυτοέλεγχο, κάτι όχι και τόσο εύκολο για πιο νεαρά άτομα. Η διακεκομμένη συνουσία είναι η μέθοδος που χρησιμοποιείται πιο συχνά, όμως έχει υψηλότατα ποσοστά αποτυχίας και επιπλέον μειώνει τη σεξουαλική απόλαυση και στους δύο συντρόφους.

Η μέθοδος ρυθμού ή ασφαλούς περιόδου χρησιμοποιείται όταν τα ζευγάρια αποφεύγουν τη σεξουαλική επαφή κατά τη διάρκεια των γόνιμων ημερών (ωορρηξία). Για να καθοριστεί η χρονική στιγμή της ωορρηξίας χρησιμοποιούνται η μέθοδος ημερολογίου, η μέθοδος της θερμοκρασίας και η μέθοδος της τραχηλικής βλέννης.

Στη μέθοδο ημερολογίου υπολογίζονται οι γόνιμες μέρες (ωορρηξία και γύρω από αυτή) αν η γυναίκα έχει σταθερό κύκλο. Σε γυναίκα με ασταθή κύκλο είναι δύσκολο να υπολογιστούν οι γόνιμες μέρες, οπότε γενικά η μέθοδος του ημερολογίου δεν είναι αρκετά αποτελεσματική και παρουσιάζει υψηλό ποσοστό αποτυχίας.

Η μέθοδος θερμοκρασίας βασίζεται στη μεταβολή της θερμοκρασίας του σώματος της γυναίκας κατά τη διάρκεια του κύκλου. Μετά την ωορρηξία η προγεστερόνη που παράγεται προκαλεί αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος η οποία φθάνει έως τους 37,2 βαθμούς Κελσίου. Γενικά είναι μέθοδος που δημιουργεί άγχος και μόνιμη εξάρτηση από το θερμόμετρο, ενώ έχει και προβλήματα εφαρμογής π.χ. σε γυναίκες με πυρετό, οδηγώντας έτσι σε μεγάλα ποσοστά αποτυχίας.

Η μέθοδος τραχηλικής βλέννης βασίζεται στην παρατήρηση της τραχηλικής βλέννης από την γυναίκα παρακολουθώντας τα κολπικά υγρά της. Γύρω από την ωορρηξία η τραχηλική βλέννη γίνεται αραιή, διαφανής, ελαστική και, κυρίως, εκκρίνεται σε μεγάλη ποσότητα.

Η μέθοδος θηλασμού εφαρμόζεται κατά την περίοδο της γαλουχίας και καθώς η γυναίκα - μητέρα θηλάζει, θεωρητικά δεν έχει ωορρηξία και έτσι δεν είναι γόνιμη. Να τονίσουμε ότι όταν κάποια στιγμή με την επίδραση των ορμονών θα της έρθει φυσιολογικά η περίοδος για πρώτη φορά μετα τον τοκετό και καθώς πρώτα γίνεται η ωορρηξία και μετά έρχεται η έμμηνος ρύση, είναι πιθανό μια γυναίκα να μείνει έγκυος όσο θηλάζει και να μη δει καθόλου περίοδο. Συμπεραίνουμε λοιπόν ότι η μέθοδος θηλασμού δεν είναι 100% ασφαλής μέθοδος αντισύλληψης.

Μέθοδοι φραγμού ή μηχανικές μέθοδοι αντισύλληψης

Το ανδρικό προφυλακτικό και το ενδομήτριο σπιράλ θα μας απασχολήσουν κυρίως. Οι υπόλοιπες μέθοδοι φραγμού όπως το γυναικείο προφυλακτικό, ο κολπικός σπόγγος, και το κολπικό διάφραγμα δεν έχουν μεγάλη εφαρμογή και αποδοχή στη χώρα μας.


Ανδρικό προφυλακτικό

Το ανδρικό προφυλακτικό είναι ίσως η πιο δημοφιλής επιλογή αντισύλληψης σήμερα. Προστατεύει διπλά τόσο από ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη όσο και από σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα, αν και όχι απόλυτα. Είναι μέθοδος η οποία βασίζεται και εξαρτάται αποκλειστικά από τον άνδρα. Το κυριότερο μειονέκτημά του είναι το ότι μπορεί να σπάσει κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής πράξης. Επίσης εμποδίζει την πλήρη ικανοποίηση, απαιτεί διακοπή της σεξουαλικής πράξης για να τοποθετηθεί (με ότι συνεπάγεται αυτό για τον ερωτισμό) ενώ μερικά άτομα μπορεί να είναι αλλεργικά στη χρήση του. Και βέβαια μπορεί να τύχει να ανακαλύψετε την κρίσιμη στιγμή ότι έχετε ξεμείνει από προφυλακτικά!

Ενδομήτρια σπειράματα (σπιράλ)

Τα ενδομήτρια σπειράματα είναι μικρές συσκευές από εύκαμπτο πλαστικό και μέταλλο σε διάφορα σχήματα και μεγέθη που τοποθετούνται στην κοιλότητα της μήτρας εμποδίζοντας την εμφύτευση του γονιμοποιημένου ωαρίου. Εκεί μπορεί να παραμείνει για μερικά χρόνια (ανάλογα με το είδος του) προσφέροντας αποτελεσματική αντισύλληψη καθώς είναι το πιο αποτελεσματικό μέσο αντισύλληψης μετά το χάπι. Ως αντισυλληπτική μέθοδος είναι προτιμότερο να χρησιμοποιείται από γυναίκες που έχουν αποκτήσει παιδί, γιατί μπορεί να προκαλέσει φλεγμονές, οι οποίες ίσως απειλήσουν τη γονιμότητα αλλά και γιατί ο τράχηλος πρέπει να είναι περισσότερο ευένδοτος (όπως στις γυναίκες που έχουν γεννήσει), για να τοποθετηθεί πιο εύκολα.

Ορμονικές μέθοδοι αντισύλληψης

Η ορμονική αντισύλληψη υπάρχει με τη μορφή των χαπιών αλλά και με άλλες μορφές όπως την ενέσιμη, τη ρινική (spray), τα εμφυτεύματα, τα διαδερμικά αυτοκόλλητα (patch) και τον κολπικό δακτύλιο, χωρίς όμως αυτές να είναι διαδεδομένες στη χώρα μας.

Τα αντισυλληπτικά δισκία αποτελούν την παλαιότερη και πλέον διαδεδομένη και δημοφιλή μορφή ορμονικής αντισύλληψης. Είναι σκευάσματα που περιέχουν συνδυασμό ορμονών, οιστρογόνων και προγεστερόνης τα οποία δρουν καταστέλλοντας την ωορρηξία, ρευστοποιώντας την τραχηλική βλέννα και τροποποιώντας τη «δεκτικότητα» του ενδομητρίου με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατή η γονιμοποίηση και η σύλληψη.

Οι συνηθισμένες συσκευασίες περιέχουν 21 χάπια και η έναρξη λήψης γίνεται από την πρώτη μέρα της περιόδου. Λαμβάνονται κάθε μέρα για 21 συνεχείς μέρες και κατόπιν ακολουθούν 7 ημέρες χωρίς η γυναίκα να λαμβάνει χάπι. Στο διάστημα αυτό εμφανίζεται συνήθως η περίοδος. Ανεξάρτητα από το αν η αιμορραγία έχει σταματήσει, την όγδοη μέρα η γυναίκα ξεκινά το πρώτο χάπι της επόμενης συσκευασίας.

Τα αντισυλληπτικά δισκία εμφανίζουν μια σειρά από άλλα πλεονεκτήματα όπως βελτίωση της ακμής και της ανεπιθύμητης τριχοφυΐας σε γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, μείωση των συμπτωμάτων του προεμμηνορρυσιακού συνδρόμου, του πόνου της περιόδου καθώς και της απώλειας μεγάλης ποσότητας αίματος. Μειώνουν ακόμη τον κίνδυνο καρκίνου του ενδομητρίου και των ωοθηκών αλλά και επιπλέον τη συχνότητα εμφάνισης κύστεων των ωοθηκών και των καλοηθών παθήσεων του μαστού. Το χάπι δεν προφυλάσσει από τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα οπότε σε πολυγαμικές σχέσεις θα πρέπει να συνδυάζεται με χρήση προφυλακτικού.

Χάπι της επόμενης μέρας – επείγουσα αντισύλληψη

Πρόκειται για ένα ορμονικό σκεύασμα το οποίο λαμβάνεται από τη γυναίκα σε περιπτώσεις σεξουαλικής επαφής χωρίς προφύλαξη ή σε περιπτώσεις που δεν ακολουθήθηκε η τακτική μέθοδος αντισύλληψης (η γυναίκα ξέχασε το τακτικό της αντισυλληπτικό χάπι) ή σε περιπτώσεις που υπάρχει σπέρμα στον κόλπο (π.χ. έσπασε το προφυλακτικό ή ο σύντροφος δεν απέσυρε το πέος από τον κόλπο έγκαιρα προκειμένου να εκσπερματίσει). Για να έχει μέγιστη αποτελεσματικότητα θα πρέπει να λαμβάνεται το γρηγορότερο αμέσως μετά την «ύποπτη» επαφή.

Το χάπι της επόμενης ημέρας είναι ασφαλές για τον γυναικείο οργανισμό, εύκολο στη χρήση και ιδιαιτέρως αποτελεσματικό. Δεν μπορεί να αποτελεί τακτική αντισυλληπτική μέθοδο και πρέπει να λαμβάνεται μόνο μετά από ενημέρωση και υπόδειξη του γυναικολόγου σας. Η πιθανότητα εγκυμοσύνης, αν χρησιμοποιηθεί σωστά, είναι πάρα πολύ μικρή αλλά όχι μηδενική.
Στη χώρα μας κυκλοφορούν δυο σκευάσματα, ένα που περιέχει οξική ουλιπριστάλη και η λήψη του πρέπει να γίνεται εντός 120 ωρών (5 ημερών) μετά την ύποπτη επαφή και ένα που περιέχει λεβονοργεστρέλη και η λήψη του πρέπει να γίνεται εντός 72 ωρών (3 ημερών) μετά την ύποπτη επαφή.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Εφαρμογή Ψηφιακών Εργαλείων για την Ποιότητα της Φροντίδας στον Ογκολογικό Τομέα
Ο αέρας που αναπνέουμε και η καρδιαγγειακή μας υγεία
Αίσθημα συνεχούς κόπωσης: Τι μπορεί να σημαίνει