A. Capizzello: Ένας Σικελός ακτινοθεραπευτής στα έδρανα της Ιατρικής

Δέκα επιστήμονες ορκίστηκαν και ανέλαβαν καθήκοντα πριν από λίγες μέρες ως επίκουροι καθηγητές του Τμήματος Ιατρικής του ΑΠΘ σε διάφορες ειδικότητες. Ανάμεσά τους ξεχωρίζει κανείς τον Αντόνιο Καπιτσέλο, έναν Ιταλό ακτινοθεραπευτή, ο οποίος έπειτα από μια διαδρομή τριών δεκαετιών σε ελληνικά νοσοκομεία έγινε πανεπιστημιακός, τέσσερα χρόνια πριν από την συνταξιοδότησή του. Το iatronet.gr τον συνάντησε στο Τμήμα Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας του νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ της Θεσσαλονίκης, όπου υπηρετεί, και μίλησε μαζί του για τους σημαντικούς σταθμούς της διαδρομής του, τα επόμενα βήματα και την οπτική του για το μέλλον της ακτινοθεραπευτικής ογκολογίας.

Η διαδρομή

Γεννημένος στη Τζέλα της νότιας Σικελίας, σημαντική ελληνική αποικία κατά την αρχαιότητα και τόπο όπου πέθανε ο Αισχύλος, ο Αντόνιο Καπιτσέλο ήθελε από μικρός να υπηρετήσει την ιατρική επιστήμη και το πέτυχε με κόπο. Χρειάστηκε 11 ολόκληρα χρόνια για να ολοκληρώσει τις σπουδές του στην Ιατρική, σε τρία ιταλικά πανεπιστήμια, καθώς ενδιάμεσα αναγκάστηκε να διακόψει για να εκπαιδευτεί ως τεχνολόγος – ραδιολόγος και να εργαστεί σε αυτό το αντικείμενο για να αυτοσυντηρηθεί.

Στο πανεπιστήμιο της Περούτζια γνώρισε την Χαλκιδικιώτισσα μέλλουσα γυναίκα του και μόλις πήρε το πτυχίο του, το 1992, μετακόμισαν μαζί στην Ελλάδα.

"Στο ΑΧΕΠΑ, όπου ξεκίνησα την ειδικότητά μου το 1993, βρήκα αρκετούς Έλληνες που μιλούσαν ιταλικά, γιατί είχαν σπουδάσει στη χώρα μου. Εγώ δεν μιλούσα καθόλου ελληνικά και μου προσέφεραν μεγάλη βοήθεια στα πρώτα μου βήματα", θυμάται. Αφού πέρασε και από το Θεαγένειο αντικαρκινικό νοσοκομείο, όπου εκπαιδεύτηκε στη χρήση εξειδικευμένου εξοπλισμού, το 1996 ξεκίνησε τη διδακτορική του διατριβή, που του ανέθεσε ο αείμνηστος καθηγητής Αριστοτέλης Βρίτσιος, με αντικείμενο τα γλοιοβλαστώματα του εγκεφάλου με ταυτόχρονη ακτινοθεραπεία και χημειοθεραπεία, κάτι καινοτόμο για την εποχή, και το 2000 πήρε τον τίτλο. Ταυτόχρονα, συμμετείχε ενεργά στη διοργάνωση σημαντικών διεθνών συνεδρίων με αντικείμενο την ογκολογία.

Ενδιάμεσα, ταξίδεψε δύο φορές στην Ουγκάντα, με μια ιταλική ιεραποστολή, βοηθώντας στο στήσιμο μιας μονάδας ακτινοθεραπείας με κοβάλτιο στο νοσοκομείο "St Marys", σε συνθήκες δύσκολες και συχνά επικίνδυνες. "Μετέφερα και εγκατέστησα τον εξοπλισμό, καθόρισα τη δόση, εκπαίδευσα τοπικούς γιατρούς στην θεραπεία. Τα εγκαίνια έκανε ο υπουργός Υγείας της Ουγκάντα", αναφέρει.

Μετά την ολοκλήρωση της ειδικότητας παρέμεινε ως ειδικός ακτινοθεραπευτής στο ΑΧΕΠΑ ως το 1999, όταν διορίστηκε στο Παπαγεωργίου ως επιμελητής Β'. Ήταν από τους πρώτους που στελέχωσαν το νεοϊδρυθέν τότε νοσοκομείο, αλλά συνάντησε δυσκολίες και η τριετής σύμβασή του δεν ανανεώθηκε μετά τη λήξη της. "Όταν είσαι ξένος και δεν έχεις κάποιον να σε στηρίζει, υπάρχουν προβλήματα", λέει.

Έπειτα από εξάμηνη ανεργία, μετέβη στα Γιάννενα, όταν άνοιξε θέση στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο. Εκεί υπηρέτησε δώδεκα χρόνια, ανέβηκε ιεραρχικά και το 2015 επέστρεψε με απόσπαση στο ΑΧΕΠΑ της Θεσσαλονίκης, ως διευθυντής ΕΣΥ. "Ήθελα να είμαι κοντά για να προσέχω τον γιο μου. Κάθε Σαββατοκύριακο πηγαινοερχόμουν Γιάννενα - Χαλκιδική, πάνω από 800 χιλιόμετρα", υπογραμμίζει.

Η ακαδημαϊκή καριέρα

Το πανεπιστήμιο ήταν πάντα μέσα στα σχέδιά του. Από το 2006 ως σήμερα συμμετείχε αρκετές φορές σε προκηρύξεις θέσεων μελών ΔΕΠ στο ΑΠΘ και κατάφερε να εκλεγεί τελικά το 2022.

"Η εκπαίδευση και η έρευνα ήταν και εξακολουθεί να είναι στα ενδιαφέροντά μου. Η γλώσσα ήταν βασικό εμπόδιο, γιατί δεν τη μιλούσα καλά. Σε κάποιες προκηρύξεις επέλεξαν άλλον αντί για μένα, σε άλλες δεν πήγε τελικά κανείς", λέει για να προσθέσει: "Τώρα θεωρώ πως η πολυετής εμπειρία μου έπαιξε σημαντικό ρόλο στην εκλογή μου, καθώς αποδεικνύει τη βαθιά γνώση του αντικειμένου της ακτινοθεραπείας".

Σε παλαιότερο έγγραφό του, που συμπεριελήφθη στα δικαιολογητικά για την εκλογή του, ο καθηγητής Βρίτσιος τον χαρακτήριζε αφοσιωμένο συνεργάτη, εξαιρετικά εργατικό, με "εκρήξεις" πρωτοβουλιών και με ιδιαίτερη φροντίδα στους ασθενείς.

Όλα αυτά τα χρόνια διατηρεί επαφές με σημαντικά ακτινοθεραπευτικά κέντρα της πατρίδας του και σκοπεύει να τις αξιοποιήσει με συνεργασίες στο πλαίσιο των ακαδημαϊκών του καθηκόντων. "Ίσως αν εκλεγόμουν νωρίτερα να μπορούσα να κάνω πιο μακροπρόθεσμα σχέδια, αλλά δεν θα αφήσω την ευκαιρία να πάει χαμένη", σημειώνει.

Το αύριο της ακτινοθεραπείας

Στα 30 χρόνια της ενασχόλησής του με την ακτινοθεραπευτική ογκολογία, ο Αντόνιο Καπιτσέλο είδε την εξέλιξη της τεχνολογίας να αλλάζει άρδην την αποτελεσματικότητα των θεραπειών. "Οι νέες τεχνολογίες μας επιτρέπουν να εστιάζουμε ακριβώς τον καρκινικό στόχο και να σώζονται υγιή όργανα και ιστοί που βρίσκονται γύρω από τον όγκο. Αυτός ήταν ο λόγος που η ακτινοθεραπεία ήταν λιγότερο αποτελεσματική, όχι επειδή δεν κατάφερνε να θεραπεύσει τον καρκίνο. Τα εμπόδια ήταν οι παρενέργειες στους γύρω ιστούς", εξηγεί, προσθέτοντας πως οι νέες απεικονιστικές μέθοδοι επιτρέπουν στους θεράποντες να βλέπουν καλύτερα τον όγκο - στόχο.

Με την τεχνολογία IMRT (σ.σ. ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης της δέσμης), που είναι διαθέσιμη στο ΑΧΕΠΑ, μπορεί να δοθεί η κατάλληλη δόση ακτινοβολίας στον όγκο στόχο και ταυτόχρονα να μειωθεί στους παρακείμενους ιστούς, περιορίζοντας τις παρενέργειες.

Αναφορικά με την ακτινοβολία καρκινικών όγκων με πρωτόνια και βαρέα ιόντα άνθρακα (αδρονική θεραπεία), ο καθηγητής σημειώνει πως ενδείκνυται ιδιαίτερα σε παιδοογκολογικά περιστατικά. "Προστατεύει καλύτερα τους υγιείς ιστούς που βρίσκονται στο πεδίο ακτινοβόλησης δίπλα στον στόχο και μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης δεύτερου καρκίνου, σε σύγκριση με την ακτινοθεραπεία με φωτόνια Χ", εξηγεί και καταλήγει: "η θεραπεία του καρκίνου είναι αποτέλεσμα ενός συνδυασμού παρεμβάσεων: χειρουργείο, χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία. Η βελτίωση των θεραπευτικών μεθόδων και στα τρία πεδία φέρνει καλύτερο θεραπευτικό αποτέλεσμα".