Κάλλιο αργά παρά ποτέ

Απόστολος Δαβίλλας*

Την Πέμπτη, 24 Νοεμβρίου 2022 ο ΕΟΠΥΥ ενέκρινε 321 εκατ. ευρώ για την υλοποίηση προγραμμάτων προληπτικού ελέγχου για τον καρκίνο τραχήλου της μήτρας, παχέος εντέρου και καρδιαγγειακούς κινδύνους. Επιπροσθέτως, όπως ανακοινώθηκε, στο άμεσο μέλλον θα αποσταλούν ειδοποιήσεις με SMS σε συγκεκριμένες ηλικιακές ομάδες για δωρεάν εξετάσεις όπως το λιπιδαιμικό προφίλ και οι παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου.

Το συγκεκριμένο πρόγραμμα, καθώς και η επέκτασή του για την πρόληψη καρδιαγγειακών νοσημάτων, αποτελεί μια πολιτική υγείας προς τη σωστή κατεύθυνση για τουλάχιστον δυο λόγους.

Πρώτον, συμβάλλει στη βελτίωση της υγείας του πληθυσμού μέσω της πρόληψης σημαντικών ασθενειών. Για παράδειγμα, διεθνή επιστημονικά στοιχεία1,2 δείχνουν ότι υψηλά επίπεδα βιοδεικτών που αφορούν στο λιπιδαιμικό προφίλ των ατόμων που δεν έχουν διαγνωστεί έγκαιρα, οδηγούν σε σημαντικά προβλήματα υγείας, ακόμα και σε διάφορες μορφές αναπηρίας, σε χρονικό διάστημα αρκετά σύντομο όπως τα πέντε έτη. Το σημαντικό στοιχείο σε αυτές τις μελέτες είναι ότι ακόμα και σχετικώς αυξημένα επίπεδα βιοδεικτών, τα οποία όμως δεν ξεπερνούν τα κλινικά κατώφλια για να  συνιστούν διάγνωση, μπορούν να οδηγήσουν σε εξαιρετικά αρνητικά αποτελέσματα για την υγεία των ατόμων (σε χρονικό διάστημα πέντε με δέκα έτη) αν δεν υπάρξει σχετική παρέμβαση και παρακολούθηση από το υγειονομικό σύστημα. 

Δεύτερον, πέρα από τις προαναφερθείσες θετικές επιπτώσεις της πρόληψης σε επίπεδο υγείας και ποιότητας ζωής του πληθυσμού, υπάρχουν σημαντικές επιπτώσεις για το κόστος και την κατανομή των υπηρεσιών υγείας στα πλαίσια του εθνικού συστήματος υγείας. Κατά κανόνα, οι πόροι του συστήματος υγείας που δαπανώνται στην περίθαλψη υγειονομικών περιπτώσεων που θα μπορούσαν να αποφευχθούν (π.χ. μέσω της πρόληψης) αποτελούν αναποτελεσματική χρήση των κατά τεκμήριο και κανόνα σπάνιων πόρων του συστήματος υγείας. Επιστημονικά στοιχεία από το Ηνωμένο Βασίλειο, ενός από το τα πιο αποτελεσματικά συστήματα όσον αφορά στο κόστος-αποτελεσματικότητα, δείχνουν ότι οι προβλέψεις για τη σχετική μείωση του κόστους υγειονομικής περίθαλψης από την πιθανή πρόληψη των περιπτώσεων με υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης μελλοντικών προβλημάτων υγείας είναι περίπου 18%.3

Βέβαια, το μεγάλο στοίχημα για την αποτελεσματικότητα των πρόσφατα εγκεκριμένων μέτρων στην περίπτωση της Ελλάδας είναι: α) η ανταπόκριση του πληθυσμού στις σχετικές διαγνωστικές εξετάσεις, και β) η στόχευση στο γενικό πληθυσμό και όχι μόνο σε συγκεκριμένες πληθυσμιακές ομάδες «υψηλού κινδύνου» καθότι ελλοχεύει ο κίνδυνος του «μισοβυθισμένου παγόβουνου» -  η πλειονότητα των περιπτώσεων ασθενείας μπορεί να προέρχεται από άτομα με μέτριο κίνδυνο και μόνο μια μειοψηφία από άτομα υψηλού κινδύνου λόγω του μεγαλύτερου πληθυσμιακού μεγέθους των ομάδων χαμηλότερου ή μέτριου κινδύνου μελλοντικής νοσηλείας.

Εν κατακλείδι, δεν έχουμε παρά να χαιρετήσουμε αυτή την προσπάθεια στην περίπτωση της Ελλάδας – ουραγός όμως άλλων Ευρωπαϊκών χωρών που εφαρμόζουν παρόμοια μέτρα πολλά χρόνια νωρίτερα. Κάλλιο αργά παρά ποτέ …

1 Davillas, A., Pudney, S. (2019). Biomarkers as precursors of disability. Economics & Human Biology, 36, 100814.

2 Davillas, A., Pudney, S. (2020). Biomarkers, disability and health care demand. Economics & Human Biology, 39, 100929

3 Davillas, A., Pudney, S. (2020). Using biomarkers to predict healthcare costs: Evidence from a UK household panel. Journal of Health Economics, 73, 102356.

*Ο Απόστολος Δαβίλλας είναι επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας με ειδίκευση στα Οικονομικά της Υγείας. Πριν από το διορισμό του στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας ήταν κύριος ερευνητής στο University of Essex (UK), επίκουρος και αναπληρωτής καθηγητής στο University of East Anglia (UK).