Τέμπη, 1 χρόνο μετά: Το καθηλωτικό "κατηγορώ" μίας μητέρας που ζητά απαντήσεις

Η 22χρονη Αγάπη Τσακλίδου, που φοιτούσε στο Τμήμα Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών του ΑΠΘ, ήταν μία από τους 16 φοιτητές και φοιτήτριες των τριών ΑΕΙ της Θεσσαλονίκης (13 από το ΑΠΘ, 2 από το ΠΑ.ΜΑΚ. και 1 από το ΔΙ.ΠΑ.Ε.) που χάθηκαν στα Τέμπη στις 28 Οκτωβρίου του 2023.

Ένα χρόνο μετά, η μητέρα της αδικοχαμένης φοιτήτριας, Ελένη Βασάρα (φωτογραφία πάνω), που διδάσκει ως ΕΔΙΠ στο Τμήμα Βιολογίας, καθήλωσε το ακροατήριο, μιλώντας σε εκδήλωση των συλλόγων διδασκόντων και εργαζομένων των τριών πανεπιστημίων. Μέσα από ένα πλήρες χρονολόγιο γεγονότων, αποφάσεων, ενεργειών και παραλείψεων, έθεσε αμείλικτα ερωτήματα για τα οποία ζητούν απαντήσεις η ίδια, οι συγγενείς των υπόλοιπων θυμάτων της τραγωδίας και το σύνολο της κοινωνίας.

"Έχω χρέος και στόχο ζωής να μιλήσω εξ ονόματος της Αγάπης, και να αγωνίζομαι με όλες μου τις δυνάμεις, όπως θα ήθελε και η Αγάπη", τόνισε εισαγωγικά, προσθέτοντας πως στόχος είναι η αποκάλυψη κάθε πραγματικής πτυχής του συμβάντος, η αποκάλυψη των υπαιτίων όσο ψηλά κι αν βρίσκονται και η παραδειγματική τιμωρία τους, ώστε να μην ξανασυμβεί κάτι παρόμοιο.

Εκατοντάδες συμμετέχοντες στην εκδήλωση μετέβησαν στη συνέχεια στο μνημείο των θυμάτων, έξω από τη Φιλοσοφική Σχολή, όπου κατέθεσαν λουλούδια και την υπόσχεσή τους ότι δεν θα ξεχάσουν.

Προδιαγεγραμμένο έγκλημα

Η κ. Βασάρα έκανε λόγο για ένα προδιαγεγραμμένο έγκλημα με 57 νεκρούς και περιέγραψε την άθλια κατάσταση του σιδηροδρόμου, που ήταν γνωστή σε όλους τους υπεύθυνους, αλλά εκείνοι εσκεμμένα παραπληροφορούσαν όπως είπε, επιτρέποντας να κυκλοφορούν ακόμη και διαφημιστικά με φωτογραφίες από την τηλεδιοίκηση της Ρώμης.

Απαρίθμησε μία προς μία τις ενέργειες και επιστολές εργαζόμενων και ανώτερων στελεχών που προειδοποιούσαν για σοβαρά κενά ασφαλείας, αναφέρθηκε στην περίφημη σύμβαση 717 που πήρε παράταση 16 φορές, αλλά και στις δηλώσεις του τότε υπουργού Μεταφορών Κώστα Καραμανλή, ο οποίος μόλις 8 μέρες πριν το δυστύχημα χαρακτήριζε ως ντροπή να μιλά κανείς για την ασφάλεια των σιδηροδρόμων.

"Το ‘ανθρώπινο λάθος’ ήταν αναμενόμενο να συμβεί από στιγμή σε στιγμή", τόνισε και εξήγησε πώς θα μπορούσε να έχει αποτραπεί η σύγκρουση του Intercity 62 με την εμπορική αμαξοστοιχία, αν λειτουργούσε έστω ένα από τα συστήματα ασφαλείας:

• Αν λειτουργούσε η σηματοδότηση δεν θα έμπαινε με κόκκινο φανάρι η επιβατική αμαξοστοιχία στη γραμμή καθόδου, που ήταν ήδη κατειλημμένη από την εμπορική.
• Αν λειτουργούσε το σύστημα ETCS και έμπαινε ο μηχανοδηγός με κόκκινο φωτόσημο στη γραμμή καθόδου, το τρένο θα φρέναρε απότομα, ώστε να μην επιτρέψει την κίνησή του σε κατειλημμένη γραμμή.
• Αν λειτουργούσε η τηλεδιοίκηση στη Λάρισα, που είχε καταστραφεί το 2019 από πυρκαγιά στο κοντινό εργοστάσιο ζάχαρης, ο τηλεδιοικητής που παρακολουθεί την κίνηση των τρένων στην οθόνη του θα είχε αντιληφθεί το πρόβλημα εγκαίρως και θα είχε δώσει εντολή ακινητοποίησης των τρένων.
• Αν λειτουργούσε το σύστημα επικοινωνίας GSM-R, ο μηχανοδηγός της επιβατικής ξεκινώντας από τη Λάρισα θα είχε ακούσει την εντολή που έλαβε σχεδόν ταυτόχρονα η εμπορική αμαξοστοιχία στους Νέους Πόρους και θα είχε αντιληφθεί ότι υπάρχει αντίθετη κίνηση στην ίδια γραμμή.

Σχολιάζοντας στην επιχειρηματολογία ότι συμβαίνουν δυστυχήματα ακόμη και στις χώρες που διαθέτουν συστήματα ασφαλείας, που ακούστηκε στην Εξεταστική Επιτροπή, τη χαρακτήρισε "αφελή όταν ακούγεται σε ένα καφενείο, αλλά επικίνδυνη για την κοινωνία όταν ακούγεται από υπουργούς".

Το βιαστικό μπάζωμα

Έξι δέκατα του δευτερολέπτου μετά τη σύγκρουση ακολούθησε ανάφλεξη άγνωστης καύσιμης ύλης, η οποία εκδηλώθηκε με τη μορφή μπάλας φωτιάς, διαμέτρου περίπου 80 μέτρων. Στα πρώτα δευτερόλεπτα έγιναν τρεις διαδοχικές εκρήξεις. Η φωτιά έκαιγε τουλάχιστον 2,5 ώρες και απανθρακώθηκαν 30 επιβάτες. "Πόσα από τα θύματα κάηκαν, τραυματισμένα μεν, αλλά ζωντανα; Πόσα θα είχαν σωθεί αν δεν υπήρχε η φωτιά;", διερωτήθηκε η κ. Βασάρα.

Η ίδια περιέγραψε ως "εγκληματική αλλοίωση του τόπου του δυστυχήματος", όσα ακολούθησαν, χωρίς καμία εισαγγελική εντολή: Την απομάκρυνση των συντριμμιών και των βαγονιών με εντολή του περιφερειάρχη, Κώστα Αγοραστού, την απομάκρυνση του επιφανειακού χώματος και την κάλυψη του τόπου με κροκάλα, χαλίκι, άσφαλτο και πίσσα.

"Το μπάζωμα είχε ολοκληρωθεί μόλις μια εβδομάδα μετά", παρατήρησε και έκανε λόγο για τρεις διαστάσεις του γεγονότος:

• Ηθική: Αυτά τα χώματα περιείχαν την τέφρα των 30 θυμάτων που απανθρακώθηκαν, DNA νεκρών, προφανώς και της Εριέττας Μόλχο, που τελικά δεν ταυτοποιήθηκε, καθώς και πολλά προσωπικά αντικείμενα. "Η τέφρα πετάχτηκε, μια ενέργεια που αποτελεί ύψιστη ύβρι προς τους νεκρούς".
• Ποινική: "Οι ενέργειες έγιναν χωρίς να υπάρχει άδεια από τις αρμόδιες δικαστικές αρχές και είχαν ως αποτέλεσμα την πλήρη εγκληματική αλλοίωση του τόπου του δυστυχήματος".
• Οικονομική: "Για την αλλοίωση αυτή ξοδεύτηκε το ποσό των 680.000 ευρώ, που είναι τουλάχιστον τριπλάσιο από το ποσό που απαιτούνταν για την επισκευή της τηλεδιοίκησης στη Λάρισα".

Τον Μάιο, πραγματογνώμονας διορισμένος από οικογένειες θυμάτων, εντόπισε στο Κουλούρι, όπου είχε μεταφερθεί το χώμα, τμήμα γνάθου, που ταυτοποιήθηκε ότι ανήκε σε έναν από τους δύο μετανάστες θύματα της τραγωδίας. "Η μανούλα του μετανάστη είναι στο Μπαγκλαντές", σχολίασε.

Τομ Νοέμβριο, 9 μήνες μετά, ειδικά εκπαιδευμένα σκυλιά εντόπισαν DNA (υπολείμματα ιστών, θραύσματα από οστά, τρίχες κ.ά.). "Η ταυτοποίηση ολοκληρώθηκε χωρίς να ανακοινωθεί κάτι".

Το ύποπτο φορτίο της εμπορικής

Η χημική ανάλυση δειγμάτων εδάφους από το Γενικό Χημείο του Κράτους, που έγινε 4 εβδομάδες μετά το δυστύχημα και τα αποτελέσματά της ανακοινώθηκαν τον Ιούλιο, ανίχνευσε ξυλόλιο, μια ουσία που χρησιμοποιείται ως διαλύτης και μεταξύ των άλλων στο λαθρεμπόριο καυσίμων για τη νόθευση της βενζίνης.

Τα βίντεο της εμπορικής αμαξοστοιχίας κατά τη διαδρομή της από τη Θεσσαλονίκη ζητήθηκαν από τον εφέτη ανακριτή στα τέλη Μαϊου, αλλά είχαν σβηστεί 15 μέρες μετά το δυστύχημα, όπως ορίζεται από τη Αρχή Προστασίας Προσωπικών δεδομένων. Από τους σκληρούς δίσκους όπου εγγράφονται τα βίντεο, που κατασχέθηκαν τον Αύγουστο και στάλθηκαν για ανάκτηση, δεν προέκυψαν σημαντικά αξιοποιήσιμα καρέ. Το αίτημα για αποστολή σε ειδικό εργαστήριο στον Καναδά απορρίφθηκε

"Το θέμα της έκρηξης και του πιθανού παράνομου και εύφλεκτου φορτίου της εμπορικής δεν έχει διερευνηθεί επαρκώς", ανέφερε η κ. Βασάρα.

Αναφερόμενη στην Εξεταστική Επιτροπή της Βουλής, η ίδια μίλησε για συστηματική προσπάθεια της κυβερνητικής πλειοψηφίας να μεταφέρει τις ευθύνες αποκλειστικά στο λεγόμενο ανθρώπινο λάθος.