Πρόγραμμα επιστροφής οικιακών φαρμάκων

Γράφει ο Γ. Κιοσές, Φαρμακοποιός, αντιπρόεδρος του ΙΦΕΤ.

Καλώς ήρθατε στο πρόγραμμα ‘πράσινο φάρμακο – πράσινο περιβάλλον’, το φάρμακο πρόκειται να γίνει πράσινο. Φαρμακοποιοί, φαρμακευτικοί φορείς, φαρμακευτικές εταιρίες και πολίτες ανακαλύπτουν ότι πλέον δεν είναι αλτρουισμός ή ουτοπία αλλά κοντινή πραγματικότητα που θα έχει αποτελέσματα για όλους.

Ασφαλή και δραστικά φάρμακα-ασφαλές και υγιεινό περιβάλλον

Οδηγίες

• Διατηρούμε τα φάρμακα μακριά από τα παιδιά και τα ζώα, ώστε να μην τα βλέπουν και να μην τα φτάνουν.
• Διατηρούμε τα φάρμακα σε ξηρό, δροσερό μέρος μακριά από το φως. Μία καλή λύση είναι ένα κουτί που μπορεί να κλειδωθεί σε ένα ψηλό συρτάρι (η χειρότερη θέση τους είναι στην τουαλέτα όπου η ζέστη και η υγρασία τα καταστρέφουν).
• Διατηρούμε τα φάρμακα μέσα στις συσκευασίες τους με το κουτί κλειστό.
• Δεν αποθηκεύουμε τα φάρμακα με τρόφιμα και με προϊόντα οικιακής χρήσης.
• Πετάμε τα φάρμακα που έχουμε στο σπίτι στη βάση των:
  i. Συνταγογραφούμενα φάρμακα που είναι παλιά και δεν θα τα ξαναχρησιμοποιήσουμε
  ii. Ληγμένα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα όπως σιρόπια για τον βήχα, χάπια για πόνους, κρύωμα βιταμίνες και φυτικά προϊόντα.
  iii. Φάρμακα που δεν είναι στις συσκευασίες τους και δεν μπορούμε να τα διαβάσουμε.
  iv. Φάρμακα που έχουν αλλάξει χρώμα, μυρωδιά και γεύση.
  v. Ποτέ δεν διαλύουμε τα φάρμακα με νερό στην αποχέτευση αλλά τα τοποθετούμε σε ειδική σακούλα για να επιστρέψουμε στο τυπικό φαρμακείο για σωστή καταστροφή στα πλαίσια του προγράμματος επιστροφής.

Σταδιακή ένταξη στο πρόγραμμα των:

• Κτηνιατρικά φάρμακα
• Αρώματα
• Καλλυντικά
• Αντηλιακά προϊόντα
• Διαγνωστικοί παράγοντες
• Συμπλήρωμα διατροφής (π.χ. βιταμίνες κλπ).

Η αναγκαιότητα μετεξέλιξης των προγραμμάτων ανακύκλωσης των οικιακών φαρμάκων από προγράμματα μη κερδοσκοπικών οργανώσεων, συνεταιρισμών ή τοπικών κοινωνιών και φαρμακευτικών συλλόγων καθίσταται αναγκαία και απαραίτητη κατόπιν των οδηγιών της Ε.Ε.

αλλά και της τοξικότητας των φαρμάκων με την παρέλευση ετών καθότι ετήσια 50-100 εκατ. συσκευασίες επιβαρύνουν το περιβάλλον.

Ο σχεδιασμός και η υλοποίηση ενός πανελλαδικού προγράμματος συλλογής των άχρηστων ‘οικιακών’ φαρμάκων μπορεί να ανατεθεί από το ΥΥΚΑ και τον ΕΟΦ στον ΙΦΕΤ που διαθέτει τη δυνατότητα δημιουργίας επιτροπής ή εταιρία μη κερδοσκοπική για τη διαχείριση των οικονομικών κονδυλίων με τα αρμόδια παραστατικά αλλά και τη διαχείριση της τεχνογνωσίας στο κομμάτι της καταστροφής των φαρμάκων στο καταληκτικό τους στάδιο.

Η διαχειριστική αρχή θα υπογράψει ανάλογα πρωτόκολλα με τους εμπλεκόμενους φορείς

• Φαρμακοποιούς
• Φαρμακευτικές εταιρίες
• Μεταφορικές εταιρίες

στους τομείς που εμπλέκεται ο καθένας από αυτούς.
Εκπρόσωποι από τους εμπλεκόμενους φορείς θα ορίσουν την προσωρινή διοικούσα επιτροπή, η οποία καλείται εντός τριμήνου με τη βοήθεια νομικού συμβούλου να παρουσιάσει συγκεκριμένο σχέδιο υλοποίησης σύμφωνα με τα παραπάνω αναφερόμενα.

Γιατί είναι απαραίτητο το πρόγραμμα

Διότι έχουν βρεθεί σε μικρές ή μεγαλύτερες ποσότητες σε διάφορα υδροφόρα συστήματα (ποτάμια, λίμνες, θάλασσες, υδροφόρο ορίζοντα) παρουσία 95 χημικών και φαρμακευτικών ουσιών σε πρόγραμμα ελέγχου 139 στρωμάτων μόνο στις ΗΠΑ.

Συγκεκριμένα βρέθηκαν:

• 80% των στρωμάτων περιείχαν 1+ χημικών ουσιών
• 50% των στρωμάτων περιείχαν 7+ χημικών ουσιών
• 34% των στρωμάτων περιείχαν 10+ χημικών ουσιών
• Από τις 95 αυτές χημικές ουσίες
• 33 ήταν γνωστές για την ορμονική δράση τους
• 46 ήταν φαρμακευτικές δραστικές ουσίες

Πώς τα φάρμακα εισέρχονται στο νερό;

Τα φαρμακευτικά προϊόντα εισέρχονται στο νερό των ποταμών, θαλασσών, λιμνών και κατ’επέκταση στον υδροφόρο ορίζοντα, όταν τα απορρίπτουμε στις τουαλέτες, στα ύδατα απ’ευθείας αλλά και διαμέσου των απεκκρίσεων του ανθρωπίνου σώματος αλλά και των ζώων.

Η αυξανόμενη επιβάρυνση του περιβάλλοντος από τα προϊόντα διάσπασης των φαρμάκων είναι τεράστια, κοστοβόρος στην ανάπτυξη μελετών αλλά κυρίως επιβάρυνση της πανίδας από αυτά, διότι η δέσμευση αυτών των ουσιών από τα φυτά τα βοηθά να περάσουν στη διατροφική αλυσίδα.

Τα προβλήματα ύπαρξης φαρμακευτικών ουσιών στο νερό και των κινδύνων του είναι υπό μελέτη κυρίως στο ορμονικό σύστημα όπου φαίνεται ότι δημιουργεί παρενέργειες στη λειτουργία του.

Γι αυτό η επιστροφή των ‘οικιακών’ φαρμάκων έχει γίνει πλέον βίωμα στις ΗΠΑ και την Ε.Ε. όπου υπάρχουν οδηγίες στους φαρμακευτικούς παραγωγούς να αναπτύξουν προγράμματα επιστροφής.

Πολίτες

Υπάρχει πλέον ένας καλύτερος τρόπος να απαλλαγείς από τα παλιά φάρμακά σου από το να τα πετάξεις στην αποχέτευση ή στα απορρίμματα. Μπορείς πλέον να πας τα ληγμένα ή τα μισοχρησιμοποιημένα φάρμακα στο τοπικό σου φαρμακείο.

Με ασφαλή και αποτελεσματικό τρόπο μέσω ενός συνολικού πανελλαδικού προγράμματος οι πολίτες θα μπορούν να απαλλαγούν από τα ληγμένα φάρμακα μέσω των φαρμακείων.

Φαρμακοποιοί

Η υπεύθυνη περιβαντολογική πρακτική σε συνδυασμό με ένα φιλόδοξο πρόγραμμα έχει ως επίκεντρο τον φαρμακοποιό.

Αυτός θα ενθαρρύνει και θα διαδώσει το πρόγραμμα στους πολίτες με οδηγίες και ενημερωτικά δελτία.

Οι φαρμακοποιοί είναι στην ιδανική θέση να εκμεταλλευτούν την αμφίδρομη σχέση που έχουν με τους επισκέπτες των φαρμακείων, ως ο πρώτος και απαραίτητος κρίκος της πρωτοβάθμιας περίθαλψης. Αυτοί θα δώσουν τους λόγους της σωστής επιστροφής των φαρμάκων.

Εκπαιδεύοντας τους πολίτες στην παράμετρο αυτή, παράλληλα θα αναδειχθεί η σωστή χρησιμοποίηση των συνταγογραφούμενων φαρμάκων και η διαχείριση το δυνατόν μικρότερων και απαραίτητων ποσοτήτων.

Είναι σύνηθες το φαινόμενο σε όλους τους φαρμακοποιούς των φαρμακείων αλλά και των νοσοκομείων, ο θάνατος ενός ασθενούς να μας αποκαλύπτει δεκάδες συσκευασίες φαρμάκων χρησιμοποιημένων ή ληγμένων.

Το πρόγραμμα αυτό μέσω των φαρμακοποιών μπορεί να βοηθήσει στην ελάττωση της ανασφάλειας των πολιτών στην ύπαρξη μόνο των απαραίτητων φαρμάκων.

Φαρμακευτικές εταιρίες

Οι φαρμακευτικές εταιρίες που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα, οι φαρμακοβιομήχανοι αλλά και οι εταιρίες παραγωγής προϊόντων υγείας (παραφαρμάκων – βιταμινών – φυτικών προϊόντων) θα πρέπει να αναλάβουν στα πλαίσια της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης αλλά και της χορηγίας με ανταποδοτικότητα τη διαφήμιση των προϊόντων της στα διάφορα κομμάτια του προγράμματος.

Στα διάφορα προγράμματα σε χώρες του εξωτερικού περισσότερο από τις εταιρίες που δραστηριοποιούνται στο χώρο έχουν συμμετάσχει υπογράφοντας δεσμευτικό πρωτόκολλο συμμετοχής.

 Με το πρόγραμμα επιστροφής οικιακών φαρμάκων αναγνωρίζεται η σπουδαία σχέση μεταξύ της υγείας των Ελλήνων πολιτών και του περιβάλλοντος. Το πρόγραμμα που υλοποιείται μέσω των φαρμακείων διαφημίζει το ασφαλές και δραστικό φάρμακο, ενώ δίνει τη δυνατότητα της επιστροφής των άχρηστων ληγμένων ή μισοχρησιμοποιημένων φαρμάκων.

Στο μηχανισμό μεταφοράς και καταστροφής φαρμάκων άχρηστων και επικίνδυνων είναι απαραίτητη η μικρή χορηγία από τις φαρμακευτικές βιομηχανίες, το ύψος της οποίας είναι ελάχιστο στα πλαίσια της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης.

Προτείνεται

• Τοποθέτηση κάδων σε όλα τα φαρμακεία των πόλεων αλλά και στα φαρμακεία των νοσοκομείων ομοιόμορφων και ίδιου μεγέθους. Να υπάρχει η δυνατότητα αναλόγως της χορηγίας των εταιριών διαφοροποίησης της εξωτερικής μορφής στα πλαίσια της φαρμακευτικής νομοθεσίας.
• Αποκομιδή από τα φαρμακεία των κάδων ή του περιεχόμενού τους. Εάν είναι διπλός, δύο φορές τον χρόνο σε συγκεκριμένες ημερομηνίες. Ο τρόπος αποκομιδής γίνεται είτε από εταιρία με την οποία θα συμβληθεί ο φορέας του προγράμματος είτε από συγκεκριμένη εταιρία μεταφορών στην οποία θα αποστέλλονται ή θα παραλαμβάνονται οι κάδοι.
• Η καταστροφή τους να γίνεται σε διαπιστευμένες και πιστοποιημένες γι αυτό τον λόγο εταιρίες ανακύκλωσης με σύμβαση από τον αρμόδιο φορέα υλοποίησης του προγράμματος. Τελική λύση και εξοικονόμηση πόρων θα μπορούσε να δώσει το ΙΦΕΤ. Το ΙΦΕΤ μετά την απορρόφηση της ΕΛΒΙΟΝΥ διαθέτει χώρο στη βιομηχανική ζώνη της Μαγούλας όπου μπορεί να κατασκευάσει ειδικό σύγχρονο καταστροφέα φαρμάκων και ο οποίος θα αποδίδει μόνο θερμό αέρα στην ατμόσφαιρα προστατεύοντας διττά το περιβάλλον. Το πρόγραμμα μπορεί να χρηματοδοτηθεί από το Δ’ Κοινοτικό πλαίσιο στήριξης στα πλαίσια προστασίας του περιβάλλοντος.
• Δημιουργία φυλλαδίων που θα διανέμονται από τα φαρμακεία και πόστερς που θα τοποθετηθούν σε πολυσύχναστα μέρη των πόλεων ώστε οι ενέργειες αυτές να ενδυναμώσουν έτι περαιτέρω το πρόγραμμα υπενθυμίζοντας συνεχώς στους πολίτες την επιστροφή των ληγμένων και άχρηστων φαρμάκων.

Επίλογος

Ευαισθητοποίηση του πληθυσμού

Δεν πετάμε τα φάρμακα στα σκουπίδια, στην αποχέτευση ή στην τουαλέτα.
Χρησιμοποιούμε το πρόγραμμα επιστροφής φαρμάκων μέσω των φαρμακείων ή των νοσοκομείων.
Η απόρριψή της με τον μη ενδεδειγμένο τρόπο επιστρέφει τις επιβλαβείς ουσίες μέσω του εδάφους ή των υδάτων σε εμάς και στα παιδιά μας επιβαρύνοντας υπέρμετρα το περιβάλλον.

Η προστασία της οικογένειας, της κοινωνίας και του περιβάλλοντος είναι στο χέρι μας. Η συμμετοχή μας επιβεβλημένη, αναγκαία και απαραίτητη.