Αϋπνία: Αιτίες και θεραπεία

H αϋπνία ταλαιπωρεί συστηµατικά έναν στους τρεις ανθρώπους µε σηµαντικές επιπτώσεις στην καθηµερινή τους ζωή. Η ιατρική µπορεί να δώσει τη λύση και σε αυτό το πρόβληµα. Ποια είναι όµως η θεραπεία της;

Η πιο συχνή αιτία αϋπνίας στην αρχή και κατά τη διάρκεια του ύπνου είναι η χρήση οινοπνεύματος, νικοτίνης και ναρκωτικών ουσιών καθώς και φαρμάκων, ακόμη και υπνωτικών.
 
Ο φυσιολογικός ύπνος αποτελείται από κύκλους που επανέρχονται τέσσερις έως έξι φορές κατά τη διάρκεια της νύχτας. Ο κάθε κύκλος αποτελείται από τέσσερα στάδια αυξανόµενου βάθους του ύπνου και από τη φάση REM (φάση ταχέων κινήσεων των οφθαλµών), που θεωρείται η φάση κατά την οποία ονειρευόµαστε.

Όσο διαρκεί ο ύπνος, η διάρκεια των τελευταίων κύκλων µειώνεται, µε συνέπεια ελαφρύτερο ύπνο και αυξηµένη διάρκεια της φάσης REM.

Αϋπνίες παρατηρούνται µέχρι και σε ποσοστό 35% του πληθυσµού. Διακρίνονται σε αυτές που παρουσιάζονται στην αρχή του ύπνου (πριν αποκοιµηθούµε και στο πρώτο στάδιο) και σε αυτές που παρατηρούνται κατά τη διάρκειά του (υπόλοιπα στάδια και φάση REM).

Η αϋπνία οδηγεί σε αυξηµένη υπνηλία κατά τη διάρκεια της ηµέρας, καθώς και σε αυξηµένο αίσθηµα κόπωσης, που µειώνει την αποδοτικότητα.

Η πιο συχνή αιτία αϋπνίας στην αρχή και κατά τη διάρκεια του ύπνου είναι η χρήση οινοπνεύµατος, νικοτίνης και ναρκωτικών ουσιών καθώς και φαρµάκων, ακόµη και υπνωτικών.

Έφηβοι και ενήλικοι µε συχνή κατανάλωση τέτοιων ουσιών παρουσιάζουν αϋπνία 3,5 φορές παραπάνω από τον µέσο όρο! Οι χρόνιοι χρήστες αλκοόλ σε µεγαλύτερη ηλικία παρουσιάζουν ακόµα µεγαλύτερα ποσοστά αϋπνίας.

Πολύ συχνή αιτία αϋπνίας είναι οι συναισθηµατικές και αγχώδεις διαταραχές (όχι όλες, γιατί υπάρχουν και αυτές που παρουσιάζουν αυξηµένη υπνηλία κατά τη διάρκεια της ηµέρας και υπερυπνηλία ή κανονικό ύπνο κατά τη διάρκεια της νύχτας).

Υπέρβαρα κυρίως άτοµα παρουσιάζουν το φαινόµενο της άπνοιας, µε αποτέλεσµα τη χρόνια οργανική εγκεφαλική διαταραχή και αίσθηµα έντονης κόπωσης κατά τη διάρκεια της ηµέρας. Τα άτοµα αυτά παρουσιάζουν µεγάλο κίνδυνο εγκεφαλικών αλλά και καρδιακών επεισοδίων.

Η νόσος Πάρκινσον προκαλεί επίσης συχνά σοβαρές αϋπνίες, λόγω της δυσκολίας αλλαγής θέσης στο κρεβάτι, επειδή η επήρεια των φαρµάκων έχει ελαττωθεί τις νυχτερινές ώρες. Εδώ θα πρέπει να αναφερθούν και άλλα νοσήµατα των βασικών γαγγλίων του εγκεφάλου, όπως τα ανήσυχα πόδια (απότοµες κινήσεις, παραισθησίες των κάτω άκρων στην αρχή του ύπνου που δεν αφήνουν τον πάσχοντα να αποκοιµηθεί) και οι περιοδικές κινήσεις των άκρων κατά τη διάρκεια του ύπνου που ξυπνούν τον πάσχοντα.

Ο τριγµός των σιαγόνων είναι συχνό φαινόµενο (5% - 20%) και οφείλεται σε άγχος, άπνοια ύπνου, φοβίες, συναισθηµατικές διαταραχές. Συνήθως βελτιώνεται µετά το 40ό έτος της ηλικίας.

Διαταραχές του κύκλου του ύπνου µε µετάθεσή του στις πρωινές ή πρώτες βραδινές ώρες, έχουν ως αιτία τους βλάβες στον υποθάλαµο (ο οποίος είναι ρυθµιστής του ωραρίου του ύπνου), αλλά παρουσιάζονται και έπειτα από συχνά υπερατλαντικά ταξίδια.

Η θεραπεία

Η θεραπεία της αϋπνίας πρέπει να συνιστάται από τον ειδικό (κυρίως νευρολόγο ψυχίατρο) είτε πρόκειται για φωτοθεραπεία ή λήψη µελατονίνης, όπως π.χ. στη µετάθεση του κύκλου του ύπνου, είτε για λήψη αντικαταθλιπτικών, ακόµη και υπνωτικών (τα τελευταία επιτρέπεται να λαµβάνονται µόνο για περιορισµένο χρονικό διάστηµα, ώστε να αποφευχθεί ο εθισµός που επιτείνει την αϋπνία).

Πολύ σωστά έχει λεχθεί ότι δεν υπάρχει θεραπεία της αϋπνίας. Υπάρχει µόνο θεραπεία της αιτίας της.

Πηγές:
Ιωάννης Βελέντζας, Νευρολόγος