′Οτι πρέπει να ξέρετε για την παιδοφιλία

Αυτό το άρθρο αφορά όσους θέλουν να μάθουν περισσότερα για την παιδοφιλία για να μπορούν να έχουν καλύτερες επιλογές στο πώς να προφυλάσσουν τα παιδιά από τέτοιου είδους συμπεριφορές. Θεωρώ ότι αυτές οι πληροφορίες θα πρέπει να είναι διαθέσιμες σε όλους.

Πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι στην Ελλάδα το 20% των παιδιών θα τα προσεγγίσουν παιδόφιλοι τουλάχιστον μια φορά στη ζωή τους. Σύμφωνα με στατιστικές, ποσοστό περίπου 10 με 15% των παιδιών και εφήβων έχουν υπάρξει σεξουαλικά θύματα από ενήλικες τουλάχιστον μια φορά στη ζωή τους.

Στατιστικά, οι περισσότεροι παιδόφιλοι είναι άντρες.

Στα παιδιά, κατά κανόνα, απουσιάζει η γνώση ή η εμπειρία των σεξουαλικών σχέσεων με συγκατάθεση ή επιλογή συγκατάθεσης (όπως συμβαίνει ή χρειάζεται να συμβαίνει με τους ενήλικες). Έτσι, η παιδοφιλία, παραβιάζει με βλαβερό και εγκληματικό τρόπο τα δικαιώματα των παιδιών.

Τι είναι η παιδοφιλία

Ο ενήλικας (ή ο τουλάχιστον 5 χρόνια μεγαλύτερος σε ηλικία έφηβος) που φανερά ή συγκαλυμμένα παίρνει σεξουαλική ευχαρίστηση από την επαφή του με ένα παιδί υποφέρει από παιδοφιλία. Αυτό μπορεί να γίνει με πολλούς και διάφορους τρόπους, όπως για παράδειγμα:

• Να επιδιώκει και να αγγίζει με σεξουαλικό τρόπο τα παιδιά ή τους ανήλικους εφήβους (συνήθως κάτω των 13 ετών).
• Nα ενθαρρύνει μια ομάδα παιδιών να συμμετέχουν σε σεξουαλικές δραστηριότητες.
• Nα τους προβάλλει πορνογραφικό υλικό, χρησιμοποιώντας άμεσο ή έμμεσο ψυχολογικό εκβιασμό ή χειραγώγηση για να κρατήσουν αυτές τις δραστηριότητες μυστικές.
• Να πλησιάζει τα παιδιά και τους εφήβους μέσω του Διαδικτύου (Internet) προσπαθώντας π.χ. να χτίσει μια έμπιστη φιλία μαζί τους και στη συνέχεια να προσπαθήσει να τα παραπλανήσει σεξουαλικά.

Η εικόνα του παιδόφιλου έχει συνδεθεί με πολλά στερεότυπα και μύθους. Αυτό δεν βοηθάει στη γρήγορη αντίληψη και έγκαιρη παρέμβαση για την προστασία του παιδιού από τους δικούς του και τους γύρω.
Σύμφωνα με καταγραφές παιδοφιλικών περιστατικών, τα στοιχεία δείχνουν περίπου τα εξής:

• Οι περισσότεροι παιδόφιλοι βρίσκονται στην ηλικία των 20 με 50. Μπορεί να μην έχουν παντρευτεί, να είναι παντρεμένοι ή χωρισμένοι και μπορεί να έχουν και οι ίδιοι παιδιά.
• Στις περισσότερες περιπτώσεις (66%) έχει καταγραφεί ότι ο παιδόφιλος είναι κάποιος γνωστός της οικογένειας ή συγγενής ή γενικά έχει κάποια σχέση με το παιδί ή/και την οικογένειά του.
• Η παιδοφιλική δραστηριότητα δεν περιέχει απαραίτητα σωματική βία αλλά κυρίως ψυχολογική. Ο άνθρωπος που ασκεί παιδοφιλία μπορεί συχνά να έχει μεγάλη υπομονή και δεξιότητα στο να χρησιμοποιεί την εξουσία και τη δύναμη του ενήλικα για να πείσει ή να αναγκάσει το παιδί ή τον έφηβο να συμμετάσχει σε σεξουαλικές δραστηριότητες.
• Αρκετοί παιδόφιλοι αποζητούν εργασία ή προσφέρουν εθελοντικές υπηρεσίες σε μέρη όπου μπορούν να έχουν συχνή πρόσβαση σε παιδιά.

Οι αιτίες της παιδοφιλίας φαίνεται να ποικίλλουν. Συνήθως έχουν να κάνουν με καθυστερημένη ψυχολογική και συναισθηματική ανάπτυξη ή κάποιου είδους ψυχολογική διαταραχή. Κάποιοι υπήρξαν οι ίδιοι θύματα σεξουαλικής κακοποίησης όταν ήταν εκείνοι παιδιά.

Όποιοι κι αν είναι όμως οι λόγοι, όπως και σε κάθε άλλο είδος κακοποίησης, οι άνθρωποι αυτοί θα ήταν καλό να φανερώνονται – έτσι μπορούν όλοι να βοηθηθούν.

Τι μπορώ να κάνω;

Τα παιδιά πολύ σπάνια αναφέρουν την κακοποίησή τους. Συνήθως φοβούνται μήπως τα κατηγορήσουν οι γονείς τους. Η κακοποίηση συνήθως αποκαλύπτεται όταν ένας ενήλικας την αντιληφθεί ή όταν ένα παιδί το αναφέρει σ’ έναν ενήλικα (συνήθως όχι το γονέα), ή όταν ένας γιατρός διαπιστώσει σημάδια σεξουαλικής κακοποίησης στο σώμα του παιδιού.

Επίσης, η κακοποίηση μπορεί να γίνει αντιληπτή ή να αποκαλυφθεί από το ίδιο το παιδί όταν αυτό ενηλικιωθεί κι έχει τη δυνατότητα να αναγνωρίσει τη φύση της εμπειρίας του.

Όμως, τα παιδιά ‘μιλούν’ για την κάθε είδους κακοποίησή τους με έμμεσους τρόπους. Συνήθως, τα παιδιά των οποίων έχει κακοποιηθεί ο σεξουαλικός τους εαυτός, μπορεί:

• Να έχουν άστατο ύπνο, συχνούς εφιάλτες και διαταραχές στην όρεξή τους.
• Να έχουν νέους φόβους και φοβίες (π.χ. για ένα πρόσωπο, μια κίνηση ή ένα μέρος) που δεν εξηγούνται εύκολα από τους γονείς, και όσους γνωρίζουν την ιδιοσυγκρασία του παιδιού.
• Να έχουν περίεργη σεξουαλική συμπεριφορά για την ηλικία τους - που συχνά περιλαμβάνει στοιχεία ενήλικης σεξουαλικής συμπεριφοράς (π.χ. λεξιλόγιο, κινήσεις) που φαίνονται ξένα πάνω τους.

Αν είσαι γονιός, ας έχεις το νου σου στο παιδί.

• Προσπάθησε να έχεις ουσιαστική επαφή με το παιδί σου, όχι μόνο για τα καθημερινά πρακτικά πράγματα, αλλά προσπάθησε να έχεις επαφή με το συναισθηματικό του κόσμο, τις σκέψεις και τη συμπεριφορά του. Αν βλέπεις και αισθάνεσαι μια ιδιαίτερα άστατη και περίεργη συμπεριφορά στο παιδί σου, ίσως αξίζει να το διερευνήσεις.
• Προσπάθησε να του δώσεις έγκυρες και σύγχρονες πληροφορίες για σεξουαλικά θέματα απλά και ήρεμα με τρόπο ανάλογο στην ηλικία του, όπως ίσως θα ήθελες να τα είχαν πει και σε εσένα.
• Τα παιδιά μεγαλώνοντας, συνήθως μπορεί να αποκαλύπτουν λιγότερα για τα προσωπικά τους. Όμως, είναι πολύ βασικό να ξέρουν πότε τους έχει συμβεί κάτι πραγματικά βλαβερό ή επικίνδυνο και να ξέρουν ότι σε τέτοιες περιπτώσεις μπορούν να απευθυνθούν σε εσένα ως γονιό, ότι θα τα ακούσεις και ότι θα είσαι μαζί τους ως σύμμαχος και όχι ως αντίπαλος κριτής τους.
• Το Διαδίκτυο (ή Internet) είναι ένα παράθυρο στον κόσμο, αλλά όπως και οποιοδήποτε άλλο μέσο χρειάζεται να μάθεις πώς να το χρησιμοποιείς σωστά. Μπορεί να είναι ένας κόσμος που το παιδί σου ίσως ξέρει να τον χειρίζεται πρακτικά καλύτερα απ’ ότι εσύ. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι ξέρει να το διαχειρίζεται σωστά ή ότι ξέρει να προφυλάσσεται από τους κινδύνους. Προσπάθησε να μάθεις περισσότερα για το διαδίκτυο και για το πώς να μην έχει το παιδί σου πρόσβαση σε ακατάλληλες ιστοσελίδες. Επίσης, ενημέρωσέ το για το πώς να προφυλάσσεται, π.χ. να μην δίνει προσωπικά του στοιχεία. Θα ήταν καλό να έχεις την επίβλεψη όταν το παιδί σου κάνει χρήση του διαδικτύου (π.χ. ο υπολογιστής να είναι στο σαλόνι και όχι στο δωμάτιο του παιδιού).
• Προσπάθησε να μη θεωρείς το παιδί σου ενήλικα, όσο έξυπνο κι αν φαίνεται να είναι διανοητικά. Ακόμη δεν είναι σε θέση να μπορεί και να ξέρει πώς να προστατεύει τον εαυτό του, όπως ένας ενήλικας, κι ούτε μπορεί να έχει τις ευθύνες ενός ενήλικα. Η ψυχολογική και συναισθηματική εξέλιξη ενός παιδιού είναι ακόμα στα πρώτα στάδια διαμόρφωσης. Ως γονιός, πώς πιστεύεις ότι μπορείς να κάνεις ακόμα καλύτερη τη συμβολή σου σε αυτή τη διαδικασία;
• Είναι καλό το παιδί να γνωρίζει ότι υπάρχουν κάποια όρια που χρειάζεται να μάθει να τα σέβεται (π.χ. μέχρι και την ηλικία των τουλάχιστον 16 ετών είναι καλό να γνωρίζουν οι γονείς πού και με ποιους βρίσκεται το παιδί τους και πότε θα επιστρέψει στο σπίτι). Τα υγιή όρια δίνουν την αίσθηση στο παιδί ότι οι γονείς του το αγαπούν και νοιάζονται γι’ αυτό.

Αν δεν είσαι γονιός και παρατηρήσεις κάτι περίεργο ή ύποπτο σε σχέση με έναν ενήλικα κι ένα παιδί ή αν δεις περίεργη τη συμπεριφορά ενός παιδιού ή γίνεις μάρτυρας, πιστεύεις ότι θα μπορούσες να κάνεις κάτι γι’αυτό; Δυστυχώς, πολλές φορές μπορεί κάποιος να γνωρίζει γεγονότα αλλά να μην θέλει να το πιστέψει ή από ντροπή ή φόβο για κοινωνικό στιγματισμό να παραμένει σιωπηλός.

Πώς νομίζεις ότι θα μπορούσες να συμβάλεις στη διαφύλαξη της πνευματικής, ψυχολογικής και σωματικής ακεραιότητας ενός παιδιού και μέσα από αυτό και της ζωής και του κόσμου που αυτό θα δημιουργήσει στο μέλλον;

Αν είσαι παιδί, και σου συμβεί ποτέ ένας μεγάλος να αγγίξει μέρη του σώματός σου που συνήθως τα καλύπτει το μαγιό σου ή σου λέει λόγια ή σου δείχνει εικόνες που σε κάνουν να αισθάνεσαι άβολα και δεν σου αρέσουν, πήγαινε αμέσως να το πεις σε έναν μεγάλο που είναι καλός.

Εκείνος ξέρει τι θα κάνει για να σε βοηθήσει.

Όποια κι είναι η απόφασή σου, όπως και σε κάθε είδος κακοποίησης, προέχει η ασφάλεια των παιδιών που δεν είναι σε θέση να υπερασπίσουν τον εαυτό τους όπως μπορεί ένας ενήλικας. Είναι σημαντικό να θυμάσαι ότι το παιδί, όπως και κάθε άνθρωπος, έχει δικαίωμα στη σωματική, ψυχολογική και πνευματική του ακεραιότητα, υγεία και ευεξία.

Πού μπορείς να απευθυνθείς:
- Ελληνική Εταιρεία Πρόληψης και Αγωγής Υγείας
Αλεξανδρουπόλεως 25, Τ.Κ. 115 27 Αθήνα
Τηλ.: 210 74 82 015
Fax: 210 7485 872
Ιστοσελίδα: www.neahygeia.gr

-Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος
Γενική Αστυνομική Διεύθυνση Αττικής
Λεωφ. Αλεξάνδρας 173, Τ.Κ. 115 22 Αθήνα
Τηλ.: 210 64 76 000
Ιστοσελίδα: www.dart.gov.gr

- Συνήγορος του Πολίτη
Ιστοσελίδα: http://www.0-18.gr/gr/adults/linksen_ad.html
- Δίκτυο για την πρόληψη και καταπολέμηση της σωματικής τιμωρίας στα παιδιά
Ιστοσελίδα: http://somatikitimoria.gr/nomothesia.htm

Πηγές:
Managing Risk Together, University of Salford
Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Παιδιού – OHE, UNICEF (1959)