Το αισιόδοξο σενάριο για τη μετα-πανδημική περίοδο θέλει τον ιό SARS-Cov-2 να ελέγχεται με μια ετήσια δόση εμβολίου, που θα επικαιροποιείται κάθε φορά με βάση τα νέα στελέχη, όπως συμβαίνει επί χρόνια με το εμβόλιο της γρίπης. Οι άγνωστοι παράγοντες της δύσκολης εξίσωσης, ωστόσο, είναι πολλοί, με κυριότερο τις νέες μεταλλάξεις, την συχνότητα εμφάνισής τους αλλά και το υπαρκτό ενδεχόμενο κάποια από αυτές να είναι περισσότερο νοσογόνος. Σε αυτή την περίπτωση, οι επιστήμονες δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο να απαιτούνται και ενδιάμεσες δόσεις εμβολίου, αλλά και συχνότερη επικαιροποίησή του.

Καθώς διανύουμε περίοδο αποδρομής του επιδημικού κύματος, αλλά με αρκετές αβεβαιότητες για την εξέλιξη μέσα στους επόμενους μήνες, το iatronet.gr ζήτησε από τον καθηγητή Ιατρικής Ανοσολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Ματθαίο Σπελέτα (φωτογραφία), τις δικές του εκτιμήσεις.

Ο καθηγητής εμφανίζεται αισιόδοξος ότι το ερχόμενο φθινόπωρο μπορεί να είναι διαθέσιμα τα εμβόλια νέας γενιάς - ήδη η BioNTech έχει καταθέσει αίτηση έγκρισης στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων - που θα προστατεύουν και από τις νέες παραλλαγές. Αυτά θα μπορούσαν υπό προϋποθέσεις να αποτελέσουν το όχημα που θα μας οδηγήσει στην ενδημικότητα, με ετήσιο εμβολιασμό και ενδεχόμενες ενδιάμεσες δόσεις σε περίπτωση ανάδυσης νέων στελεχών ή εξασθένησης της ανοσίας, που θα προκαλεί επαναμολύνσεις. Ο ίδιος επισημαίνει τον κρίσιμο ρόλο του κύριου μηχανισμού άμυνας του οργανισμού έναντι των ιών, της κυτταρικής ανοσίας, που ενισχύεται με τον εμβολιασμό.

Η ανοσία κρατάει, αλλά εξασθενεί

Για τους περισσότερους που έχουν κάνει τρίτη δόση έχει παρέλθει ήδη ένα εξάμηνο από την λήψη της, ενώ στις μεγαλύτερες ηλικίες και στους υγειονομικούς που εμβολιάστηκαν πρώτοι έχουν περάσει ως και οκτώ μήνες. Από μελέτες που "τρέχουν" στα Εργαστήρια Ανοσολογίας - Ιστοσυμβατότητας και Υγιεινής και Επιδημιολογίας του Τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, που διευθύνουν οι κ.κ. Σπελέτας και Χατζηχριστοδούλου, αντίστοιχα, προκύπτει πως η ανοσία κρατάει ακόμη.

"Ελέγχουμε άτομα κάτω των 60 ετών, πέραν του εξαμήνου μετά την τρίτη δόση. Έχουμε δει ότι υπάρχει ανοσία ακόμα. Βέβαια εξασθενεί, αλλά η τρίτη δόση φαίνεται να παρέχει καλύτερα επίπεδα ανοσίας συγκριτικά με τη δεύτερη", επισημαίνει ο καθηγητής. Σύμφωνα με τον ίδιο, η επόμενη δόση στον γενικό πληθυσμό πρέπει να γίνει με τα νέα εμβόλια. "Λάβετε υπόψη ότι η ανοσιακή απάντηση αφορά κατά κύριο λόγο το στέλεχος έναντι του οποίου εμβολιαστήκαμε, δηλαδή το αρχικό στέλεχος της Γιουχάν, το οποίο δεν υπάρχει σήμερα. Φαίνεται ότι υπάρχει διασταυρούμενη ανοσία και έναντι των μεταλλαγμένων στελεχών, αλλά σαφώς είναι μικρότερη συγκριτικά με το αν είχαμε εμβόλια σαν αυτά που αναμένονται από τον Σεπτέμβριο και μετά που θα αφορούν τα καινούργια στελέχη", επισημαίνει.

Τα νέα εμβόλια

Πληροφορίες που προέρχονται από συναδέλφους του καθηγητή στη Γερμανία, με τους οποίους συνεργάζεται, αναφέρουν ότι η BioNTech, έχει ήδη καταθέσει στον ΕΜΑ αίτηση για έγκριση νέου εμβολίου. "Θα είναι κάτι σαν τα εμβόλια έναντι της γρίπης που κάνουμε κάθε χρόνο, δηλαδή άλλο εμβόλιο για διαφορετικά στελέχη. Πιστεύω πως τα καινούργια εμβόλια θα έχουν πολύ καλύτερη αποτελεσματικότητα όσον αφορά την ικανότητα ανοσιακών αποκρίσεων συγκριτικά με το αρχικό στέλεχος", επισημαίνει.

Θα έχουν τα νέα σκευάσματα ετήσια διάρκεια προστασίας; "Αυτό είναι το αισιόδοξο σενάριο, είναι νωρίς να το πούμε απόλυτα", απαντά ο κ. Σπελέτας και προσθέτει: "Πιστεύω ότι ο εμβολιασμός μια φορά το χρόνο είναι σίγουρος. Το αν θα χρειαστεί και ενδιάμεσα θα εξαρτηθεί στην πορεία από παράγοντες που δεν μπορούμε να προβλέψουμε. Δηλαδή, αν προκύψουν στελέχη που μπορεί να μην καλύπτει το εμβόλιο ή αν υπάρξει σημαντική εξασθένηση της ανοσίας, μπορεί να έχουμε επαναληπτικές δόσεις".

Σήμερα, λόγω της μη αποστειρωτικής ανοσίας των εμβολίων, οι επιστήμονες παρατηρούν συχνές επαναμολύνσεις, ακόμα και 1,5 με 2 μήνες μετά την αρχική μόλυνση, ανάλογα με τα κυκλοφορούντα στελέχη. "Ξέρουμε πως ο εμβολιασμός δεν προστατεύει από τη μόλυνση, αλλά στην πλειονότητα των περιπτώσεων το άτομο δεν θα νοσήσει σοβαρά και δεν θα κινδυνέψει η ζωή του. Αυτό είναι το μεγάλο πλεονέκτημα των εμβολίων κατά του κορωνοϊού", τονίζει ο καθηγητής.

Κυτταρική ανοσία

Όπως διευκρινίζει, ο ρόλος των αντισωμάτων που παράγονται από το εμβόλιο είναι συμπληρωματικός στον κύριο μηχανισμό της ανοσίας, που είναι η κυτταρική. "Οι ιοί είναι ενδοκυττάρια παθογόνα, άρα το σημαντικότερο κομμάτι του ανοσιακού συστήματος που θα τους αντιμετωπίσει είναι τα Τ κύτταρα, όχι τα αντισώματα, τα οποία μπορούν να ‘εξουδετερώσουν’ αποτρέποντας την είσοδο του ιού στα κύτταρα", σημειώνει για να συμπληρώσει: "Επίσης, όταν βρίσκουμε αντισώματα σημαίνει πως ο οργανισμός έχει ήδη ενεργοποιήσει την κυτταρική ανοσία, ενώ σαφώς έχουμε δει ότι μετά τις επαναληπτικές δόσεις ενισχύονται τα κύτταρα μνήμης. Επιπλέον, έχουμε δει σε πολλές ερευνητικές δουλειές ότι τα αντισώματα τα οποία παράγονται μετά από αναμνηστικές δόσεις εμβολίου μπορεί να μην είναι εξουδετερωτικά έναντι των νέων στελεχών του κορωνοϊού, ωστόσο το άτομο μολύνεται από τον ιό και το περνάει ασυμπτωματικά, ακριβώς γιατί η κυτταρική ανοσία τον καλύπτει".

Ενδημικότητα

Ο κ. Σπελέτας θεωρεί πως η ύφεση της πανδημίας σε συνδυασμό με τα υψηλά ποσοστά ανοσίας δικαιολογούν την αναστολή των περιοριστικών μέτρων για το καλοκαίρι, αν και εφιστά προσοχή, καθώς η εμπειρία από άλλες χώρες, όπως οι ΗΠΑ, έδειξε αύξηση κρουσμάτων μετά την απελευθέρωση. "Σε αυτή τη φάση έχουμε ένα μεγάλο ποσοστό ανοσίας στον πληθυσμό - πάνω από 80% με 85% έχουν εμβολιαστεί ή έχουν νοσήσει. Οι επαναμολύνσεις κατά κανόνα είναι αρκετά πιο ήπιες, έχει μειωθεί ο αριθμός των ανθρώπων που νοσηλεύονται ειδικά σε ΜΕΘ και έχει μειωθεί σημαντικά και ο αριθμός των θανάτων", λέει και εκτιμά πως οδηγούμαστε προς την ενδημική φάση της νόσου. "Στο επόμενο διάστημα θα δούμε τα δεδομένα και σε άλλες χώρες και θα πάμε προς τελικές αποφάσεις, Πιστεύω πως πάμε σε μια ενδημικότητα της λοίμωξης, εκτός αν κάποιο νέο στέλεχος αλλάξει τα δεδομένα", καταλήγει.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Επικίνδυνη σχέση CoViD με λιπώδη νόσο του ήπατος μεταβολικής αιτιολογίας [ελληνική μελέτη]
Γερμανία: Σύσταση για εξαίρεση από την τιμωρία που αφορά πρόωρη διακοπή εγκυμοσύνης
Σωματείο εργαζομένων ΕΟΔΥ: Να μη γίνουν απολύσεις εργαζομένων με "μπλοκάκι"