Η νομοθεσία κατά του καπνίσματος δεν λαμβάνει υπόψη τα επιστημονικά δεδομένα δεκαετιών. Η χρήση προϊόντων μείωσης της βλάβης από το κάπνισμα, οδηγούν επιβεβαιωμένα σε μείωση της νοσηρότητας και της θνητότητας από τα παραδοσιακά προϊόντα καπνού.

Τα παραπάνω αναφέρθηκαν, μεταξύ άλλων, κατά τη διάρκεια συζήτησης στο 6ο Επιστημονικό Συνέδριο για τη Μείωση της βλάβης από τον καπνό με τίτλο "Το 6ο Επιστημονικό Συνέδριο για τη Μείωση της Βλάβης από το Κάπνισμα" (6th Summit on Tobacco Harm Reduction).

Κρίσιμες επισημάνσεις έκαναν οι επιστήμονες που συμμετείχαν σε συζήτηση στρογγυλής τραπέζης, με θέμα "Τι απαιτείται προκειμένου να επιδειχθούν τα οφέλη από τη μείωση της βλάβης από το κάπνισμα". Ανέφεραν πως περισσότερο από 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι καπνίζουν παγκοσμίως και περισσότεροι από 7 εκατομμύρια χάνουν τη ζωή τους από τις επιπτώσεις της καπνιστικής συνήθειας.

Χαρακτήρισαν σημαντική την υιοθέτηση μεθόδων μείωσης της βλάβης από το κάπνισμα, επικαλούμενοι την περίπτωση της χρήσης μίας μορφής μασώμενου καπνού (snus) στη Σουηδία, η οποία οδήγησε σε μείωση του καπνίσματος και των θανάτων. Τόνισαν πως προϊόντα όπως το snus μπορούν να προστατεύσουν όσουν δεν είναι σε θέση να διακόψουν το κάπνισμα.

Ο συντονιστής της συζήτησης, επικεφαλής του Καρδιολογικού Τμήματος της Ευρωκλινικής, Δημήτρης Ρίχτερ, αναφέρθηκε στην επικείμενη σύνοδο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) στον Παναμά, όπου θα συζητηθεί η μείωση της βλάβης από το κάπνισμα.

Χαρακτήρισε άσκοπη τη συνεχή άρνηση του Οργανισμού να αποδεχθεί τα προϊόντα μείωσης της βλάβης από το κάπνισμα, όπως το snus, το οποίο περιόρισε σημαντικά το κάπνισμα και τις επιπτώσεις του. Τόνισε πως η άρνηση θυμίζει τα συνεχή "νιετ" (όχι στα ρωσικά) του Νικήτα Χρουτσώφ τη δεκαετία του '60.  Σύμφωνα με τον κ. Ρίχτερ, κανένας δεν ισχυρίζεται πως τα προϊόντα αυτά είναι απολύτως ασφαλή, αλλά σίγουρα προκαλούν πολύ μικρότερη βλάβη από το κάπνισμα.

Αξιοποίηση της Επιστήμης

Ο David T. Sweanor, επικεφαλής του Κέντρου για τη Νομοθεσία της Υγείας στο Πανεπιστήμιο της Οτάβα στον Καναδά, χαρακτήρισε πολύ σημαντική την εφαρμογή στρατηγικών μείωσης βλάβης. Υπενθύμισε πως αυτό που διπλασίασε το προσδόκιμο επιβίωσης των ανθρώπων τον τελευταίο αιώνα, ήταν η αξιοποίηση της Επιστήμης, χάρη στην οποία μειώνεται ο κίνδυνος, όταν εντοπίζεται.

Σύμφωνα με τον ομιλητή, ο κόσμος καπνίζει για τη νικοτίνη, αλλά πεθαίνει από τον καπνό. Τόνισε πως έχουμε την ικανότητα να αλλάξουμε την ιστορία της Δημόσιας Υγείας. "Αν δεν το κάνουμε, θα συνεχιστεί το κάπνισμα και οι θάνατοι θα συνεχιστούν", είπε, για να σημειώσει πως η εισπνοή καπνού είναι αυτή που σκοτώνει ανθρώπους σε μεγάλη κλίμακα.

Σε σχέση με την αδυναμία των κυβερνήσεων να αποδεχθούν τις επιλογές που παρέχει η τεχνολογία, επισήμανε πως οι κυβερνήσεις χάνουν αξιοπιστία και ότι ο κόσμος θεωρεί πως οι αρχές τον παραπλανούν.

Ο κ. Sweanor ανέφερε πως η λύση είναι να συγκεντρώσουμε επιστημονικά στοιχεία και να τα επικοινωνήσουμε στους πολίτες. Θέτοντας ο ίδιο το ερώτημα "πού θα βρούμε τα στοιχεία;", απάντησε πως υπάρχουν χώρες, όπως η Σουηδία και η Ιαπωνία που δείχνουν τι μπορεί να γίνει με τις εναλλακτικές πολιτικές. 

Πρότεινε τα πιο επικίνδυνα προϊόντα να υφίστανται περισσότερους περιορισμούς, προς όφελος όσων μειώνουν τον κίνδυνο. Σε σχέση με την καπνοβιομηχανία, ανέφερε πως πρέπει να κάνει το βήμα, αλλάζοντας το μοντέλο από το κάπνισμα στα θερμαινόμενα προϊόντα.

Ρεαλιστικές λύσεις για τους καπνιστές

Ο Fernando Fernandez Bueno, ογκολογικός χειρουργός στο νοσοκομείο Central de la Defensa Gómez Ulla, στη Μαδρίτη της Ισπανίας, σχολίασε πως οι πολιτικές μείωσης του καπνίσματος δεν περιλαμβάνουν ρεαλιστικές λύσεις για τους καπνιστές, καθώς ο αριθμός τους παραμένει σταθερός τα τελευταία 20 χρόνια. 

Όπως είπε, η μείωση της βλάβης αποτελεί ένα εργαλείο για την πρόληψη των επιπτώσεων και για τη διακοπή του καπνίσματος. Σύμφωνα με τον ομιλητή, η επιστήμη είναι ο ακρογωνιαίος λίθος κατά του καπνίσματος και η βιβλιογραφία παρέχει σειρά εναλλακτικών λύσεων. 

Ζήτησε να αξιοποιηθεί η διεθνής εμπειρία από χώρες, όπως η Σουηδία, η Νορβηγία, η Ισλανδία και η Ιαπωνία, όπου καταγράφεται μείωση του καπνίσματος, της βλάβης και των θανάτων.

Η περίπτωση της Νέας Ζηλανδίας

Η Marewa Glover, διευθύνρια Ερευνητικού Κέντρου στη Νέα Ζηλανδία, ανέφερε πως η χώρα της ήταν πρωτοπόρος στα θέματα του καπνίσματος, ενημερώνοντας τους πολίτες επί 60 έτη. Τόνισε, όμως, πως η κατάσταση δεν εξελίσσεται με τον ίδιο τρόπο, καθώς τα μέτρα κατά του καπνίσματος είναι απαγορευτικά και συνδέονται κυρίως με την αύξηση της φορολογίας.

Όπως εξήγησε, η παράμετρος αυτή έχει αναδείξει άλλα προβλήματα, όπως τη διάθεση τσιγάρων στη "μαύρη αγορά" ή την αγορά τσιγάρων σε βάρος άλλων δαπανών της οικογένειας, όπως τα τρόφιμα.

Σχολίασε πως στη χώρα της υπάρχει εκνευρισμός από τους χαμηλούς ρυθμούς μείωσης καπνίσματος και οι καπνιστές αντιμετωπίζονται πλέον σαν λεπροί. Δεν υπάρχει ευαισθησία και το πλαίσιο είναι πολύ αυστηρό. Η ομιλήτρια υπογράμμισε πως έχει απαγορευθεί το άτμισμα ή το snus και πως υπάρχει κυρίως τιμωρητική πολιτική.

Πώς λαμβάνονται οι αποφάσεις

Ο επίκουρος καθηγητής Κωνσταντίνος Φαρσαλινός, σχολίασε πως η ακολουθούμενη πολιτική για το κάπνισμα θυμίζει λίγο την κάνναβη, η οποία ήταν αρχικά νόμιμη, έπειτα απαγορεύτηκε και τώρα υπάρχει τάση νομιμοποίησης. Επανέλαβε και ο ίδιος πως η Επιστήμη πρέπει να οδηγεί τη νομοθεσία. "Έχουμε ανθρώπους που αποφασίζουν ότι κάτι είναι κακό και στη συνέχεια αναζητούν στοιχεία να υποστηρίξουν την απόφαση", επισήμανε.

Αναφέρθηκε σε πρόσφατη συμμετοχή του σε συνέδριο στις ΗΠΑ, όπου παρουσιάστηκε μελέτη του Αμερικανικού Οργανισμού Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) για την καρδιολογική βλάβη που προκάλεσε η νικοτίνη σε πειραματόζωα, προκειμένου να δικαιολογηθούν οι περιορισμοί. Τούς επισήμανε ο ίδιος τη μελέτη του Πανεπιστημίου Καρολίνσκα της Σουηδίας, για τη χρήση snus σε χιλιάδες ανθρώπους, από την οποία δεν βρέθηκε καρδιολογικός κίνδυνος. 

Σύμφωνα με τον κ. Φαρσαλινό, η μεταστροφή των Σουηδών από το κάπνισμα στο snus τη δεκαετία του '80 και του '90, είχε θεαματικά αποτελέσματα στη μείωση της βλάβης από το κάπνισμα, με τους θανάτους να υποχωρούν κάτω από το μισό. Εκτίμησε πως πρόκειται για τη μεγαλύτερη μελέτη σε πληθυσμό, διάρκειας 30 ετών, η οποία δεν λαμβάνεται υπόψη από τους νομοθέτες: "Δεν εξηγείται λογικά", σχολίασε.

Να μιλήσουν οι χρήστες

Ο Martin Cullip, συνεργάτης της Ένωσης Προστασίας Φορολογούμενων των ΗΠΑ, δήλωσε πως είναι ο ίδιος χρήσης προϊόντων μείωσης βλάβης. Όπως είπε, ο ΠΟΥ δεν αφήνει τους χρήστες να μιλήσουν, παρά το ότι υπάρχουν επιστημονικά στοιχεία, που βεβαιώνουν πως μπορεί να επιτευχθεί μείωση βλάβης.

"Τα προϊόντα αυτά κυκλοφορούν 20 χρόνια και δεν μπορούμε να ισχυριστούμε ότι δεν έχουμε γνώση. Γνωρίζουμε πολλά", σημείωσε. Σε σχέση με τα προϊόντα, όπως το snus, υπογράμμισε πως υπάρχει μακρόχρονη εμπειρία και επιδημιολογικά δεδομένα. Σημείωσε, παράλληλα, πως εάν αφήσουμε να απαγορευτούν, θα χρειαστούν 50 ή 60 χρόνια μέχρι να επανέλθουν.

Ο κοινωνικός επιστήμονας Heino Stöver, καθηγητής του Πανεπιστημίου της Φρανκφούρτης, ανέφερε πως το 34% των ενηλίκων καπνίζουν στη Γερμανία. Σε σχέση με τις ακολουθούμενες πολιτικές, είπε πως υπάρχει μία μικρή στροφή, καθώς το υπουργείο Υγείας στηρίζει μία εκδήλωση για τη μείωση βλάβης από το κάπνισμα.

Αναφερόμενος στην περίπτωση της Σουηδίας, ανέφερε πως η διαφορά στη νοσηρότητα και στη θνητότητα είναι πολύ μεγάλη, αλλά κανένας δεν αντιγράφει τη σκανδιναβική χώρα, παρά το ότι είναι πρωτοπόρος στη μείωση της βλάβης από το κάπνισμα.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Φαρμακευτική δηλητηρίαση στην παιδική ηλικία
Πώς οι τροφές επηρεάζουν την περίοδο
ECDC: Πρώιμο κρούσμα λοίμωξης από ιό Δυτικού Νείλου στην Ισπανία - Τι γίνεται στην Ελλάδα