"Νησίδες" ανεμβολίαστων ατόμων στον γενικό πληθυσμό και μετακινούμενες ομάδες μπορούν να επαναφέρουν ανά διαστήματα τον κίνδυνο επιδημιών ιλαράς. Η έξαρση που καταγράφεται αυτή την περίοδο είναι απόρροια αυτού του παράγοντα, σε συνδυασμό με την ελάττωση του εμβολιασμού ρουτίνας στην περίοδο της πανδημίας COVID-19, όπως αναφέρει σε συνέντευξή της στο iatronet.gr η ομότιμη καθηγήτρια Παιδιατρικής - Ανοσολογίας στο ΑΠΘ, κυρία Φλωρεντία Κανακούδη - Τσακαλίδου (φωτογραφία).

Η ίδια εκτιμά πως είναι ορατός ο κίνδυνος επανάληψης μιας επιδημίας, παρόμοιας με αυτή του 2017 - 2018 και παραθέτει τα πιο χαρακτηριστικά συμπτώματα που πρέπει να κινητοποιήσουν τους γονείς ώστε να απευθυνθούν στον παιδίατρο. Παράλληλα, προτείνει την έναρξη του εμβολιασμού σε βρέφη στην ηλικία των 9 μηνών - από 12 ως 15 που είναι σήμερα - σύμφωνα με τα ευρήματα που ανέδειξε δική της επιστημονική μελέτη του 2021.

Ποιοι είναι οι λόγοι έξαρσης ιλαράς σε ευρωπαϊκές χώρες και σε ποιο βαθμό θεωρείτε πως αποτελεί δυνητικά μια σημαντική απειλή δημόσιας υγείας και για τη χώρα μας;

Τα τελευταία χρόνια, παρόλο που υπήρξε στόχος της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας η εξάλειψη της ιλαράς από τον κόσμο, αυτός δεν μπόρεσε να επιτευχθεί. Εξακολουθεί κατά χρονικά διαστήματα να εμφανίζεται, είτε υπό μορφή σποραδικών κρουσμάτων, είτε υπό μορφή επιδημιών, σε πολλές αναπτυγμένες χώρες, μεταξύ των οποίων και χώρες της Ευρώπης.

Με το βασικό εμβολιασμό, έχει περιοριστεί δραστικά και σε ορισμένες χώρες έχει σχεδόν εξαφανιστεί η εσωτερική κυκλοφορία του ιού. Όταν δεν υπάρχουν κρούσματα σε μια χώρα που να προκύπτουν από εσωτερική μετάδοση, τότε λέει η ΠΟΥ ότι αυτή η χώρα θεωρείται Measles elimination setting, δηλαδή μια χώρα στην οποία περιορίστηκε πάρα πολύ η ιλαρά. Δεν μπορεί να πει ότι εξαλείφθηκε πλήρως, γιατί ανά πάσα στιγμή μπορεί να μπει ένα κρούσμα από άλλη χώρα.

Επειδή η ιλαρά είναι πολύ μεταδοτική, χρειάζεται να υπάρχει εμβολιαστική κάλυψη του πληθυσμού τουλάχιστον 95%, για να μην εξαπλωθεί. Αυτό δεν συμβαίνει στις περισσότερες χώρες. Υπάρχουν "νησίδες" ανεμβολίαστων ατόμων, που οφείλονται είτε σε πεποίθηση κατά του εμβολιασμού - αμφισβητίες, αρνητές εμβολίων ή αντιεμβολιαστές όπως λέγονται - ή σε μετακινούμενους πληθυσμούς από άλλες χώρες που δεν μπορούμε να ελέγξουμε κατά πόσο είναι εμβολιασμένοι, ειδικά όταν είναι παράνομα εισερχόμενοι και δεν εντοπίζονται ώστε να εμβολιαστούν από τα αρμόδια όργανα. Επομένως, όλες οι χώρες είναι εν δυνάμει μελλοντικοί σταθμοί μιας επεκτεινόμενης επιδημίας ιλαράς στην Ευρώπη. Αυτό συνέβη και εξακολουθεί να συμβαίνει περίπου ανά 3 ως 5-6 χρόνια.

Είναι ορατός κίνδυνος επανάληψης μιας επιδημίας, παρόμοιας με αυτήν του 2017-18;

Τα επιδημιολογικά δεδομένα της Ελλάδας, ως προς τον εμβολιασμό κατά της ιλαράς, είναι πολύ ικανοποιητικά σε σύγκριση με άλλες χώρες της Ευρώπης, και κυρίως στον εγγενή πληθυσμό τον οποίον σε μεγάλο βαθμό ελέγχουμε. Το ποσοστό των εμβολιασμένων παιδιών ξεπερνάει το 90%. Όμως σε καμία χώρα σχεδόν δεν πλησιάζει το πάνω από 95%, για αυτό ο κίνδυνος της εξάπλωσης της ιλαράς ε μια χώρα είναι πάντα ορατός.

Το ίδιο συμβαίνει και στην Ελλάδα, ειδικά ίσως είναι μεγαλύτερος τώρα, καθώς μετά την πανδημία COVID-19 παρατηρήθηκε μείωση της εμβολιαστικής κάλυψης σε όλα τα εμβόλια ρουτίνας, της τάξεως του 40% ή και περισσότερο, σε όλες τις χώρες. Επομένως, είναι ορατός ο κίνδυνος να έχουμε μια επανάληψη της επιδημίας του 2017-2018. Δεν μπορούμε να εκτιμήσουμε τις επιπτώσεις, καθώς θα εξαρτηθούν από πολλούς παράγοντες.

Σε ποια ηλικία πρέπει να γίνεται ο εμβολιασμός; Τα βρέφη προστατεύονται μέσω της εμβολιασμένης μητέρας;

Σύμφωνα με τα ευρήματα πρόσφατης μελέτης μας στην Α Παιδιατρική Κλινική του ΑΠΘ που δημοσιεύτηκε το 2021, μετά τον πέμπτο μήνα της ζωής ενός βρέφους δεν υπάρχουν προστατευτικά αντισώματα για την ιλαρά, είτε οι μητέρες τους απέκτησαν την ανοσία με εμβολιασμό ή με νόσηση. Αυτά συμφωνούν με τα ευρήματα μελετών σε όλο τον κόσμο, με όλους τους συναδέλφους να τονίζουν ότι πρέπει η ηλικία εμβολιασμού να μεταφερθεί σε νεαρότερη ηλικία από τους 12 με 15 μήνες που είναι για τη χώρα μας και από τους 12 που είναι για τις περισσότερες χώρες. Αυτό για να μην υπάρχει αυτό το χάσμα ευαισθησίας στη νόσο, από τον 5ο μήνα μέχρι τον 12ο που είναι η ηλικία εμβολιασμού. Σε όλες τις επιδημίες παρατηρήθηκε ότι υπάρχει ένα σημαντικό ποσοστό βρεφών –στη δικιά μας μέχρι 12% σε παιδιά κάτω των 5 ετών- τα οποία εμφανίζουν τη νόσο με μεγαλύτερη βαρύτητα.

Για αυτό, όλοι οι ερευνητές συστήνουν να μεταφέρουμε τον εμβολιασμό προς τον 9ο μήνα αρχικά, γιατί είναι και πολλά τα εμβόλια που πρέπει να κάνει το παιδί μέχρι τον 6ο μήνα, ούτως ώστε αυτό το χάσμα να μικρύνει όσο γίνεται, να γίνει τρίμηνο αντί για εξάμηνο.

Ποια είναι τα ύποπτα συμπτώματα που πρέπει να κινητοποιήσουν τους γονείς και ποιες οι κυριότερες επιπλοκές που πρέπει να προληφθούν με την παρέμβαση του παιδιάτρου;

Στην αρχή, η ιλαρά εκδηλώνεται με πυρετό και καταρροή, όπως μια λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού και το κοινό κρυολόγημα, συνοδευόμενη από έντονη επιπεφυκίτιδα, με την ερυθρότητα να επεκτείνεται μέχρι και τα βλέφαρα. Στη συνέχεια ακολουθεί το κηλιδοβλατιδώδες ερυθηματοειδές εξάνθημα, που αρχίζει από το κεφάλι και επεκτείνεται σε όλο το σώμα.

Δηλαδή, αν δουν τα ματάκια κόκκινα, να τρέχει η μύτη, ελαφρός βήχας, πυρετός και κοκκινίλες στο σώμα, αμέσως πρέπει να απευθυνθούν σε γιατρό, ακόμη περισσότερο αν το παιδί είναι ανεμβολίαστο.

Σε ό,τι αφορά τις επιπλοκές, στις μικρές ηλικίες μπορεί να υπάρξει μια συλλοίμωξη, και κυρίως του αναπνευστικού, όπως η πνευμονία. Από την άλλη, είναι πιθανό να υπάρξει προσβολή του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος και εμφάνιση εγκεφαλίτιδας, που ευτυχώς είναι σπανιότερη επιπλοκή.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Νέα εκστρατεία ενημέρωσης για την ατοπική δερματίτιδα
Πώς μπορεί η βιταμίνη D να βελτιώσει την ανοσία έναντι του καρκίνου [μελέτη]
Πώς θα αυξήσω την πρόσληψη φυτικών ινών χωρίς να φουσκώνω