Οργανώθηκε σε χρόνο ρεκόρ, σε πρωτόγνωρες συνθήκες, υπό την απειλή ενός άγνωστου ιού και ξεκίνησε να λειτουργεί στις 4 Απριλίου του 2020, μέσα στο πρώτο lockdown, ως ένα παράθυρο διαλόγου, συμβουλευτικής και ελπίδας. Η 24ωρη δωρεάν και ανώνυμη Γραμμή Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης 10306 υπό την επιστημονική καθοδήγηση και εποπτεία της Α΄ Ψυχιατρικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ (Αιγινήτειο Νοσοκομείο), λειτούργησε στη διάρκεια της πανδημίας ως στήριγμα και καταφύγιο σε άτομα που αντιμετώπιζαν θέματα ψυχικής υγείας, που ένιωθαν απροστάτευτα απέναντι στον αόρατο εχθρό, που ήθελαν κάποιον ειδικό για να μιλήσουν για τον φόβο, το άγχος και τις κρίσεις πανικού που εκδήλωναν.

Τεσσεράμισι χρόνια μετά, η Γραμμή έχει δεχτεί συνολικά πάνω από 1,1 εκατομμύριο κλήσεις από κάθε γωνιά της Ελλάδας, με περίπου 1 στους δύο καλούντες (δηλαδή πάνω από 500.000 άτομα) να μην έχουν κάποια προηγούμενη επαφή με υπηρεσίες ψυχικής υγείας, όπως είπε ο πρόεδρος του Δ.Σ. της Ομοσπονδίας Φορέων Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης και Ψυχικής Υγείας "ΑΡΓΩ", Μενέλαος Θεοδωρουλάκης, στη διάρκεια ειδικής ενότητας στο πλαίσιο των "Ημερών Ψυχικής Υγείας 2024" που πραγματοποιήθηκαν στη Θεσσαλονίκη.

Η Εθνική Γραμμή, που λειτουργεί υπό την οργανωτική ευθύνη της Ομοσπονδίας, έχει μετεξελιχθεί και σήμερα παρέχει - επιπλέον - υπηρεσίες συμβουλευτικής και ψυχοκοινωνικής υποστήριξης, τόσο σε θύματα φυσικών και ανθρωπογενών καταστροφών, όσο και σε εμπλεκόμενους με τη βία και παραβατικότητα εφήβων. Ο κ. Θεοδωρουλάκης έκανε λόγο για λειτουργία ενός «ψυχιατρικού και κοινωνικού ΕΚΑΒ», με 250 πιστοποιημένους επαγγελματίες ψυχικής υγείας και περίπου άλλους 200 επαγγελματίες διάφορων ειδικοτήτων να αποτελούν τη δύναμη αιχμής για κάθε κρίση. Ο ίδιος απάντησε στην κριτική που ασκήθηκε στον φορέα με αφορμή την αποστολή SMS στις οικογένειες των εμπλεκόμενων στην τραγωδία των Τεμπών.

Οι πρώτες κλήσεις

Παρουσιάζοντας παραδείγματα από τις πρώτες κλήσεις που δέχτηκε η Γραμμή, ο ψυχολόγος - ψυχοθεραπευτής Αλέξης Καβαδάτος έκανε λόγο για "βιωματική εμπειρία που μου άλλαξε τη ζωή με πάρα πολλούς τρόπους".

Επαγγελματίας Ψυχικής Υγείας, συνεργάτης του 10306, περιγράφει σε σχετικό podcast την εμπειρία του πρώτου τηλεφωνήματος που δέχτηκε, την πρώτη μέρα λειτουργίας της γραμμής: Ένας άνδρας, με τρεμάμενη φωνή και δυσκολευόμενος να πάρει ανάσα, δηλώνει "νομίζω ότι παθαίνω κρίση πανικού". Περιγράφει τα συμπτώματά του, τα οποία όμως παραπέμπουν τον ψυχολόγο σε κάτι άλλο, ίσως πιο σοβαρό από κρίση πανικού. "Για δευτερόλεπτα τα έχασα. Ένιωσα τόσο ανήμπορος να βοηθήσω τον συνομιλητή μου", εξομολογείται ο συνεργάτης της Γραμμής, ο οποίος στη συνέχεια, επιστρατεύοντας γνώσεις και λογική πρότεινε στον συνομιλητή του να απευθυνθεί στο εφημερεύον νοσοκομείο της περιοχής του, δίνοντάς του και τα απαραίτητα στοιχεία.

Λίγες μέρες μετά, η φωνή ενός ηλικιωμένου άνδρα ενημερώνει την συνεργάτιδα της γραμμής ότι είναι μόνος, με την κατάκοιτη λόγω άνοιας σύζυγό του. "Δεν έχω άνθρωπο να μιλήσω μέρες τώρα. Νιώθω παγιδευμένος", λέει, ενώ στην ερώτηση αν έχει ξανανιώσει έτσι, απαντά: "Είμαι 93, έχω ζήσει Κατοχή, Εμφύλιο και Χούντα, έχω αισθανθεί παγιδευμένος, αλλά δεν ήμουν ποτέ μόνος, είχα πάντα συμμάχους και ήξερα ποιος είναι ο εχθρός. Τώρα είμαι μόνος και δεν ξέρω ποιος είναι ο εχθρός".

Η ομαδική στο Viber

Η Γραμμή ξεκίνησε να λειτουργεί με βάση κάποιους βασικούς οδηγούς και μεθοδολογικούς κανόνες που συνέταξε η Α' Ψυχιατρική Κλινική του ΕΚΠΑ. "Σε ένα μέσο απρόσωπο, που δεν βλέπεις το πρόσωπο και τις αντιδράσεις του ανθρώπου που μιλάς, αλλά ακούς τη φωνή του, έπρεπε να εκπαιδευτούμε, από το πόσο γρήγορα ή σπαστά, ή έντονα μιλούσε κάποιος, να μπορούμε με ενεργητική ακρόαση να αντιδράμε στο αίτημά του και να απαντάμε", θυμήθηκε ο κ. Θεοδωρουλάκης και αναφέρθηκε στην online ομάδα διασύνδεσης των ειδικών στις βάρδιες, μέσω ομάδας στο Viber, που παρείχε υποστήριξη από στελέχη της επιστημονικής και οργανωτικής ομάδας, ειδικά σε περιπτώσεις που κρίνονταν ως σοβαρές, όπως ο αυτοκτονικός ιδεασμός.

Σε αυτό το πλαίσιο, η Γραμμή παρείχε 5 επιλογές

  1. Ψυχολογική στήριξη, σε 24ωρη βάση, από ψυχολόγους
  2. Ψυχιατρική βοήθεια σε πάσχοντες από ψυχικό νόσημα, σε 12ωρη βάρδια (08:00-20:00) από ψυχιάτρους
  3. Ψυχολογική στήριξη παιδιών και οικογενειών, σε 24ωρη λειτουργία με το Χαμόγελο του Παιδιού να έχει την κύρια ευθύνη
  4. Ψυχολογική στήριξη υγειονομικού προσωπικού (08:00-20:00)
  5. Κοινωνική στήριξη (08:00-20:00)

Η αλλαγή μετά τα Τέμπη

Η πολύνεκρη τραγωδία των Τεμπών αποτέλεσε αφορμή για κάποιες τροποποιήσεις στη λειτουργία της Γραμμής, το Μάρτιο του 2023, σε μια εποχή που η πανδημία βρισκόταν σε υποχώρηση. "Λειτουργήσαμε την πρώτη τηλεφωνική γραμμή για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων φυσικών ή ανθρωπογενών καταστροφών στη χώρα, η οποία δυστυχώς από τότε μας χρειάστηκε πολλές φορές", παρατήρησε ο κ. Θεοδωρουλάκης, ο οποίος αναφέρθηκε στην στήριξη οικογενειών θυμάτων της τραγωδίας, αλλά και στην υπέρβαση που έγινε, όπως είπε, με την αποστολή SMS σε οικογένειες εμπλεκόμενων.

"Για πρώτη φορά μετά από συζήτηση με το Συντονιστικό Κρίσεων, επικοινωνήσαμε εμείς με τους εμπλεκόμενους, ξεπερνώντας τη βασική αρχή της αποτύπωσης του αιτήματος, διότι δεν υπήρχε η δυνατότητα να ενημερωθούν όλοι και σωστά για την ύπαρξη της ψυχοκοινωνικής υποστήριξης", είπε και πρόσθεσε: "Δεχτήκαμε κριτική για την αποστολή SMS μετά από οδηγία του υφυπουργού Επικρατείας και του υπουργού Υγείας. Όμως από την τελική ανταπόκριση, μόνο 5 από τους 330 εμπλεκόμενους και τις οικογένειες εξέφρασαν δυσαρέσκεια, οι άλλοι είπαν πως χρειάζονταν να ακούσουν ότι το κράτος μέσα από τη γραμμή ήταν εκεί".

Ακολούθησαν δομημένες παρεμβάσεις στήριξης θυμάτων από φυσικές καταστροφές, όπως από την πρωτοφανή θεομηνία Daniel στη Θεσσαλία και από τις καταστροφικές πυρκαγιές στη Βόρεια Εύβοια και στη Δαδιά του Έβρου.

Βία και παραβατικότητα εφήβων

Η τελευταία προσθήκη υπηρεσίας στη Γραμμή 10306 έγινε τον περασμένο Φεβρουάριο και αφορά το εντεινόμενο φαινόμενο της έξαρσης βίας και παραβατικότητας εφήβων.

Η συγκεκριμένη υπηρεσία (επιλογή 4) βρίσκεται ήδη στη δεύτερη θέση σε συχνότητα κλήσεων, έπειτα από την βασική επιλογή 1 της 24ωρης ψυχολογικής υποστήριξης, όπως ανέφερε η κοινωνική λειτουργός Βασιλική Σαπουνά.

Στη σημερινή της μορφή η Γραμμή παρέχει τις εξής τέσσερις επιλογές:

  1. Ψυχολογική υποστήριξη, σε 24ωρη βάση
  2. Ψυχοκοινωνική μέριμνα, με κοινωνικούς λειτουργούς να απαντούν σε 12ωρη βάρδια
  3. Ψυχολογική υποστήριξη σε μαζικές κρίσεις και φυσικές καταστροφές με ψυχολόγους να απαντούν όλο το 24ωρο
  4. Ψυχολογική υποστήριξη για ζητήματα βίας και επιθετικότητας με παιδιά και εφήβους, με ψυχολόγους σε 12ωρη βάρδια (09:00-21:00).

Σύμφωνα με τις μηνιαίες καταγραφές, τον Οκτώβριο του 2024 οι κλήσεις ήταν 30.046, αριθμός τετραπλάσιος των 7.839 που είχε δεχτεί η Γραμμή τον Οκτώβριο του 2020.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Έγκριση από τον FDA φαρμάκου για τη νόσο του Crohn
Workshop ρομποτικής χειρουργικής στη γυναικολογία R-SEGA
Δερματικές παθήσεις και μεταβολικό σύνδρομο: Πώς σχετίζονται;