Το hyalomma marginantum είναι ένα πολύ χαρακτηριστικό και εύκολα αναγνωρίσιμο είδος κρότωνα (τσιμπουριού). Είναι μεγαλύτερο από τα κοινά, έχει κοκκινωπό χρώμα και μακριά πόδια, πάνω στα οποία φέρει "δαχτυλίδια" με κόκκινο και λευκό χρώμα. Είναι το μοναδικό είδος τσιμπουριού που αποδεδειγμένα "ενοχοποιείται" για τη μετάδοση του ιού CCHF, ο οποίος προκαλεί τον αιμορραγικό πυρετό Κριμαίας - Κονγκό.

Τον τελευταίο χρόνο, το Ινστιτούτο Κτηνιατρικών Ερευνών (ΙΚΕΘ) του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ σε συνεργασία με τον ΕΟΔΥ και το ΑΠΘ έχουν ξεκινήσει την πρώτη συστηματική προσπάθεια πανελλαδικής καταγραφής τσιμπουριών, με ειδική εστίαση στην δυνατότητα δημιουργίας σχεδίων επιτήρησης για τον αιμορραγικό πυρετό και την εγκεφαλίτιδα που προκαλείται από κρότωνες.

Η εμφάνιση θανατηφόρου κρούσματος του ιού στη Θεσσαλία συνέπεσε χρονικά με την ολοκλήρωση της καταγραφής σε όλες τις Περιφέρειες, σε όλες τις εποχές του χρόνου, ενώ έχει ήδη σταλεί μια πρώτη ενημέρωση στην Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA - European Food and Safety Authority). Στόχος του δεύτερου έτους ήταν η περαιτέρω έρευνα, εστιασμένη στις περιοχές με αυξημένο πληθυσμό του είδους, μεταξύ των οποίων και η περιοχή της Θεσσαλίας.

Η διευθύντρια του Ινστιτούτου Κτηνιατρικών Ερευνών του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, παρασιτολόγος Δρ. Σμαράγδα Σωτηράκη (φωτογραφία), μιλάει στο iatronet.gr για την βιολογία και τα χαρακτηριστικά του είδους, τον τρόπο με τον οποίο μεταδίδει τον ιό σε άλλα ζώα και στον άνθρωπο, ενώ παραθέτει χρηστικές συμβουλές προφύλαξης, αλλά και χειρισμού σε περίπτωση τσιμπήματος. Τα αποτελέσματα των αναλύσεων τσιμπουριών και αίματος ζώων που ελήφθησαν από την Ελασσόνα, θα δείξουν αν πρόκειται για τυχαίο περιστατικό ή αν ο ιός κυκλοφορεί στην περιοχή.

Αυξημένη παρουσία τσιμπουριών

Το συγκεκριμένο είδος τσιμπουριού έχει βρεθεί στην Ελασσόνα, τον Τύρναβο και άλλες περιοχές της Θεσσαλίας, κυρίως σε αγελάδες και λιγότερο σε πρόβατα. Οι κτηνοτρόφοι που το γνωρίζουν, λένε πως το βλέπουν πολύ πιο συχνά φέτος. "Δεν μπορούμε να το αποδείξουμε επιστημονικά, επειδή δεν είχαμε δεδομένα ετών, τώρα προσπαθούμε να κάνουμε τη βάση", διευκρινίζει η κ. Σωτηράκη, προσθέτοντας πως αν επιβεβαιωθεί η αυξημένη παρουσία τσιμπουριών μπορεί να οφείλεται σε διάφορους λόγους. "Μπορεί να παίζει ρόλο η κλιματική αλλαγή, οι μετακινήσεις ζώων που άλλαξαν βιοτόπους μετά τις πλημμύρες του Daniel στη Θεσσαλία, μπορεί να αυξήθηκαν οι πληθυσμοί λόγω αυξημένης υγρασίας. Δεν μπορούμε να πούμε με σιγουριά αν δεν το μελετήσουμε", παρατηρεί.

Πώς ήρθε ο ιός στη Θεσσαλία

Η επανεμφάνιση του ιού 17 χρόνια έπειτα από το τελευταίο εγχώριο κρούσμα (2008 στη Ροδόπη) και 7 χρόνια μετά το τελευταίο εισαγόμενο (2008) γεννά εύλογα ερωτηματικά για τον τρόπο με τον οποίο επανήλθε στην Ελλάδα.

"Οι γειτονικές μας χώρες έχουν. Μπορεί να ήρθε με εισαγωγή κάποιου ζώου ή με κάποιο μεταναστευτικό πουλί, δεν ξέρουμε", σημειώνει η παρασιτολόγος, προσθέτοντας πως η ανάλυση των δειγμάτων θα δείξει πολλά. "Πήγαμε την Παρασκευή και πήραμε δείγματα από την εκτροφή του γιου του ανθρώπου που πέθανε και από άλλες μονάδες της περιοχής. Την Δευτέρα ταυτοποιήσαμε και τα είδη του τσιμπουριού. Θα στείλουμε τα δείγματα για εξέταση στο Εργαστήριο στο ΑΠΘ και εκτιμώ πως μέσα στην εβδομάδα θα έχουμε μια εικόνα για το αν ο ιός υπάρχει στην περιοχή ή αν επρόκειτο για κάποιο τυχαίο περιστατικό".

Πώς μεταφέρει τον ιό

Το τσιμπούρι του είδους hyalomma marginantum χαρακτηρίζεται από τους επιστήμονες ως «κρότωνας με τρεις ξενιστές». Ο τρόπος με τον οποίο πίνει αίμα διαδοχικά από πολλά και διαφορετικά ζώα –από μικρά θηλαστικά και πουλιά μέχρι μεγάλα κτηνοτροφικά ζώα- καθιστά ως και αδύνατη την καταπολέμησή του. "Όταν είναι προνύμφη πάει σε μικρότερα ζώα, όπως κάποια τρωκτικά ή πουλιά, πίνει αίμα, γίνεται από προνύμφη νύμφη, πέφτει στο έδαφος και μετά σαν νύμφη ανεβαίνει σε άλλο ζώο για να πιει αίμα. Ξαναπίνει αίμα, ξαναπέφτει στο έδαφος, αλλάζει στάδιο και σαν ενήλικο ανεβαίνει σε τρίτο ζώο", εξηγεί η κ. Σωτηράκη, συμπληρώνοντας πως ακόμη και αν καταπολεμηθεί στα πρόβατα ή στις αγελάδες, αυτό θα αφορά το πολύ στο 30% της παρουσίας του σε άλλα μικρότερα ζώα. Για το λόγο αυτό χρειάζονται μέτρα πρόληψης.

Πώς προστατευόμαστε - τι κάνουμε αν μας τσιμπήσει

Εκτός από την αποπαρασίτωση στα ζώα και τα προληπτικά μέτρα σε ποιμενικά σκυλιά, οι κτηνοτρόφοι και όχι μόνο είναι απαραίτητο να γνωρίζουν τους τρόπους πρόληψης και αντιμετώπισης. Σε αυτό σκοπεύει η καμπάνια που ξεκινά την Τρίτη στη Θεσσαλία.

"Να ξέρουν οι κτηνοτρόφοι να προσέχουν, όπως και οι κυνηγοί, να μην πηγαίνουν ξυπόλυτοι με πέδιλο, να φοράνε κάλτσες αρκετά ψηλές και μπότες, με το παντελόνι μέσα απ΄αυτές", επισημαίνει η παρασιτολόγος, προσθέτοντας πως αν υπάρξει προσβολή, το τσιμπούρι πρέπει να βγει από το δέρμα το συντομότερο δυνατό, αλλά σε καμία περίπτωση με τα χέρια.

"Υπάρχουν κάποια ειδικά τσιμπιδάκια που έχουν και οι κτηνίατροι μικρών ζώων, τα οποία έχουν κάτι σαν ακιδούλα που στριφογυρνάς και βγαίνει ολόκληρο. Το σημαντικό είναι να βγει και το στόμα, τα στοματικά του μόρια. Αλλιώς μπορούμε με ένα τσιμπιδάκι για τα φρύδια, να πάμε όσο πιο κοντά γίνεται στο δέρμα και να το τραβήξουμε με μία κίνηση. Αν είμαστε κοντά σε κάποιο ιατρικό κέντρο, ας μας το βγάλει καλύτερα ένας γιατρός", σημειώνει, ενώ εξηγεί γιατί είναι ιδιαίτερα κρίσιμο να μην ενοχληθεί το τσιμπούρι. "Έχει ένα είδος σάλιου το οποίο περιέχει αντιπηκτικά. Φτύνει σάλιο για να δημιουργήσει κάτι σαν ‘πισίνα’ αίματος στο ζώο ή στον άνθρωπο που δεν πήζει το αίμα του και στη συνέχεια ρουφάει. Πίνει - ρουφάει", εξηγεί και προσθέτει: "Αν το εκνευρίσουμε - πολλοί κτηνοτρόφοι το καίνε με καύτρα, ρίχνουν λάδι ή πετρέλαιο - αυτό καταλαβαίνει ότι κινδυνεύει και φτύνει πιο πολύ. Έτσι φτύνει και τα παθογόνα".

Τι γίνεται με τα κατοικίδια

Το συγκεκριμένο είδος κρότωνα έχει βρεθεί και σε κατοικίδια της υπαίθρου. "Αν θέλει να πιεί αίμα, θα πάει και σε έναν σκύλο ή μια γάτα, όπως ο κίνδυνος αφορά τα ζώα που είναι εκτεθειμένα έξω, μην πανικοβληθεί ο κόσμος για τα κατοικίδια της πόλης", αναφέρει η κ. Σωτηράκη, διευκρινίζοντας πως τα ζώα δεν νοσούν, αλλά μπορούν να μεταδώσουν. "Με εξαίρεση την στρουθοκάμηλο, τα άλλα ζώα δεν εκδηλώνουν κλινική νόσο. Κάνουν ιαιμία, κυκλοφορεί ο ιός στον οργανισμό τους από 5 ως 15 μέρες, στις οποίες μεταδίδουν, χωρίς τα ίδια να έχουν συμπτώματα". 

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Α. Γεωργιάδης: ''Τέλος Αυγούστου θα είναι έτοιμα τα νέα ΤΕΠ στο Νοσοκομείο “Αττικόν”
Ομαδική τροφική δηλητηρίαση:- Έλεγχοι σε καντίνες στον Νέο Μαρμαρά Χαλκιδικής
8 μωρά γεννήθηκαν από 3 γονείς με νέα μέθοδο IVF