Όλοι λέμε ψέματα κάποιες φορές. Από τα πιο μικρά και αθώα ψέματα μέχρι και τα πιο σημαντικά, το ψέμα αποτελεί μέρος της καθημερινής μας επικοινωνίας. Συχνά, μικρά ψέματα λέγονται για να αποφευχθεί η αμηχανία, να προστατευτούν συναισθήματα ή να διατηρηθούν οι κοινωνικές ισορροπίες. Ωστόσο, για ορισμένους ανθρώπους, το ψέμα δεν είναι κάτι περιστασιακό. Μπορεί να γίνει τόσο συχνό και ανεξέλεγκτο, σε σημείο που να επηρεάζει ουσιαστικά την καθημερινότητά τους ή να καταστρέφει τις σχέσεις τους. Σε αυτή την περίπτωση μιλάμε για το φαινόμενο του παθολογικού ψεύδους.

Τι είναι το ψέμα;

Ψέμα θεωρείται η σκόπιμη προσπάθεια κάποιου να δημιουργήσει σε άλλους μια λανθασμένη εντύπωση. Αυτό μπορεί να γίνει με την απευθείας παροχή ψευδούς πληροφορίας, με υπερβολές ή ακόμα και με την αποσιώπηση σημαντικών γεγονότων. Η ουσία βρίσκεται στην πρόθεση: Όταν γνωρίζουμε ότι κάτι δεν είναι αλήθεια και εξακολουθούμε να το παρουσιάζουμε έτσι, τότε μιλάμε για ψέμα.

Τι χαρακτηρίζει το παθολογικό ψέμα

Ο όρος “παθολογικό” χρησιμοποιείται όταν μια συμπεριφορά ξεφεύγει από το συνηθισμένο και γίνεται δυσλειτουργική. Έτσι, το παθολογικό ψέμα περιγράφει μια υπερβολική και επαναλαμβανόμενη τάση προς το να λέει κάποιος ψέματα, που διαρκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα και προκαλεί άγχος, κοινωνικές δυσκολίες ή καταστροφή σχέσεων. Δεν πρόκειται απλώς για συχνή χρήση ψεμάτων, αλλά για μια βαθύτερη αδυναμία ελέγχου αυτής της συμπεριφοράς.

Σε αντίθεση, το “υποχρεωτικό” ή “καταναγκαστικό” ψέμα συνδέεται με την ανάγκη να μειωθεί το άγχος ή η αμηχανία. Κάποιος μπορεί να νιώθει πίεση να δώσει μια κοινωνικά αποδεκτή απάντηση και έτσι να καταφύγει σε ψευδή δήλωση, ακόμα και αν το αποτέλεσμα τον γεμίσει αργότερα ενοχές. Αν και τα δύο φαινόμενα μοιάζουν, το παθολογικό ψέμα είναι πιο εκτεταμένο και πιο επιβλαβές.

Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι κανένας από αυτούς τους χαρακτηρισμούς δεν αποτελεί διάγνωση ή αναγνωρισμένο όρο από ψυχιάτρους. Πρόκειται για πιο εκλαϊκευμένους τρόπους να αναφερόμαστε σε ψυχολογικά φαινόμενα, και ο σκοπός κειμένων όπως αυτό είναι να εξηγούν καλύτερα το τι σημαίνουν, ώστε να αποφεύγεται η κατάχρησή τους στον λόγο.

Γιατί κάποιοι ψεύδονται παθολογικά

Οι λόγοι ποικίλλουν. Μερικοί σχετίζονται με την ανάγκη διαχείρισης της εικόνας μας προς τους άλλους, μια προσπάθεια να φαινόμαστε πιο ικανοί, πιο αγαπητοί ή πιο ενδιαφέροντες. Άλλες φορές το ψέμα μπορεί να συνδέεται με ελλείψεις στον αυτοέλεγχο ή με συνήθειες που έχουν παγιωθεί. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η συμπεριφορά αυτή αποτελεί μέρος άλλων ψυχολογικών δυσκολιών, όπου η αλήθεια παραμερίζεται χωρίς ενοχές.

Τρόποι αντιμετώπισης

Επειδή το παθολογικό ψέμα δεν έχει οριστεί επίσημα ως ξεχωριστή διαταραχή, δεν υπάρχει μία στάνταρ θεραπευτική προσέγγιση. Ωστόσο, η ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει σημαντικά. Στόχος δεν είναι πάντα η πλήρης εξάλειψη του ψεύδους, αλλά η μείωση της συχνότητάς του ώστε το άτομο να λειτουργεί καλύτερα στη ζωή του. Όσοι βρίσκονται σε σχέση με κάποιον που ψεύδεται παθολογικά μπορούν να ενισχύσουν τη θετική συμπεριφορά επιβραβεύοντας την ειλικρίνεια. Η ενθάρρυνση και η υποστήριξη συχνά φέρνουν πιο ουσιαστικά αποτελέσματα από την τιμωρία ή την επίκριση.

Με την κατάλληλη στήριξη, είναι δυνατόν να περιοριστεί αυτή η συμπεριφορά και να βελτιωθεί η ποιότητα των σχέσεων και της ζωής συνολικά.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Ο Όμιλος ΒΙΑΝΕΞ ολοκλήρωσε το πρώτο Business Day σε συνεργασία με τη Randstad
Σόφη Δημητρίου: Η Ελληνίδα ακτιβίστρια για τη Long CoViD στο Βερολίνο
Πολλαπλά τα οφέλη του μητρικού θηλασμού για τη σωματική, ανοσολογική και ψυχική υγεία των παιδιών