Αγγλικός όρος

kidney

Ορισμός

Ένα από το ζεύγος καστανέρυθρων οργάνων που βρίσκονται στο οπίσθιο μέρος της κοιλιακής κοιλότητας (οπισθοπεριτοναϊκή χώρα), εκατέρωθεν της σπονδυλικής στήλης. Στους νεφρούς σχηματίζονται τα ούρα από τη διήθηση του πλάσματος του αίματος. Αποτελούν τους βασικούς ρυθμιστές του ύδατος, των ηλεκτρολυτών και της οξεοβασικής ισορροπίας του αίματος, και κατ' επέκταση όλων των σωματικών υγρών.

ΑΝΑΤΟΜΙΑ: H κορυφή κάθε νεφρού βρίσκεται απέναντι από το 12ο θωρακικό σπόνδυλο, ενώ το κάτω τμήμα βρίσκεται απέναντι από τον τρίτο οσφυϊκό σπόνδυλο. Ο δεξιός νεφρός βρίσκεται ελαφρώς χαμηλότερα από τον αριστερό. Κάθε νεφρός ζυγίζει 113 έως 170 g και έχει μήκος περίπου 11,4 cm, πλάτος 5 έως 7,5 cm και πάχος 2,5 cm. Οι νεφροί των νεογνών είναι περίπου τριπλάσιοι σε μέγεθος, αναλογικά με το βάρος του σώματος, σε σχέση με τους ενήλικες. Κάθε νεφρός περιβάλλεται από λιπώδη ιστό και από τη νεφρική περιτονία, έναν ινώδη υμένα που βοηθά στη συγκράτηση του νεφρού στη θέση του. Στην έσω πλευρά κάθε νεφρού υπάρχει μια εσοχή που ονομάζεται πύλη, όπου εισέρχεται η νεφρική αρτηρία και εξέρχεται η νεφρική φλέβα και ο ουρητήρας. Οι μικροσκοπικοί νεφρώνες αποτελούν τις δομικές και λειτουργικές μονάδες του νεφρού: κάθε νεφρώνας αποτελείται από ένα νεφρικό σωμάτιο και ένα νεφρικό σωληνάριο με τα αντίστοιχα αιμοφόρα αγγεία. Σε μετωπιαία τομή, ο νεφρός αποτελείται από δύο ιστικές περιοχές και μια έσω κοιλότητα. Εξωτερικά βρίσκεται ο νεφρικός φλοιός, αποτελούμενος από νεφρικά σωμάτια και εσπειραμένα σωληνάρια. Ο νεφρικός μυελός εντοπίζεται εσωτερικά του φλοιού και αποτελείται από 8 έως 18 σφηνοειδείς περιοχές που ονομάζονται νεφρικές πυραμίδες και δημιουργούνται από τις αγκύλες του Henle και τα συλλεκτικά σωληνάρια. Δίπλα στην πύλη βρίσκεται η νεφρική πύελος, το διευρυμένο άκρο του ουρητήρα μέσα σε κάθε νεφρό. Τα ούρα που σχηματίζονται στους νεφρώνες μεταφέρονται από έναν θηλώδη αγωγό στο άκρο (θηλή) μιας πυραμίδας, το οποίο προβάλλει σε έναν κυπελλοειδή κάλυκα, προέκταση της νεφρικής πυέλου.

ΝΕΦΡΩΝΑΣ: Ο νεφρώνας αποτελείται από ένα νεφρικό σωμάτιο και ένα νεφρικό σωληνάριο. Το νεφρικό σωμάτιο αποτελείται από ένα τριχοειδικό δίκτυο που ονομάζεται σπείραμα και περιβάλλεται από την κάψα του Bowman. Το νεφρικό σωληνάριο ξεκινά από την κάψα του Bowman. Τα τμήματά του σε σειρά είναι: το εγγύς εσπειραμένο σωληνάριο, η αγκύλη του Henle, το άπω εσπειραμένο σωληνάριο και το συλλεκτικό σωληνάριο, τα οποία περιβάλλονται όλα από περισωληναριακά τριχοειδή.

ΣΧΗΜΑΤIΣΜΟΣ ΤΩΝ ΟΥΡΩΝ: Τα ούρα σχηματίζονται από διήθηση, επαναπορρόφηση και έκκριση. Καθώς το αίμα περνά μέσα από το σπείραμα, νερό και διαλυμένες ουσίες φιλτράρονται μέσω των τριχοειδικών μεμβρανών και της εσωτερικής ή σπλαχνικής στοιβάδας της κάψας του Bowman και σχηματίζεται ένα υγρό που ονομάζεται σπειραματικό διήθημα. Τα έμμορφα συστατικά του αίματος και οι μεγάλες πρωτεΐνες συγκρατούνται στα τριχοειδή. Η διήθηση είναι μια συνεχής διαδικασία: ο ρυθμός μεταβάλλεται ανάλογα με τη ροή του αίματος μέσα από τους νεφρούς και την καθημερινή πρόσληψη και απώλεια υγρών. Καθώς το σπειραματικό διήθημα διέρχεται μέσα από τα νεφρικά σωληνάρια, χρήσιμα συστατικά όπως νερό, γλυκόζη, αμινοξέα, βιταμίνες και μέταλλα επαναπορροφούνται από τα περισωληναριακά τριχοειδή. Τα περισσότερα από αυτά έχουν έναν νεφρικό ουδό, δηλαδή ένα όριο για το ποσό που μπορεί να επαναπορροφηθεί, αλλά αυτό το επίπεδο συνήθως δεν υπερβαίνεται, εκτός εάν το επίπεδο αυτών των συστατικών στο αίμα είναι πάνω από το φυσιολογικό. Η επαναπορρόφηση του ύδατος ρυθμίζεται άμεσα από την αντιδιουρητική ορμόνη και έμμεσα από την αλδοστερόνη. Τα περισσότερα άχρηστα προϊόντα παραμένουν στο διήθημα και αποτελούν μέρος των ούρων. Τα ιόντα υδρογόνου, η κρεατινίνη και τα μεταβολικά προϊόντα των φαρμάκων εκκρίνονται ενεργά στο διήθημα, για να αποτελέσουν μέρος των ούρων. Τα συλλεκτικά σωληνάρια ενώνονται για να δημιουργήσουν θηλώδεις αγωγούς που μεταφέρουν τα ούρα στους κάλυκες της νεφρικής πυέλου, από όπου εισέρχονται στον ουρητήρα και μεταφέρονται στην ουροδόχο κύστη. Περιοδικά η κύστη αδειάζει (ένα αντανακλαστικό που υπόκειται σε εκούσιο έλεγχο) μέσω της ουρήθρας: η διαδικασία αυτή ονομάζεται διούρηση ή ούρηση. Εάν ένα φυσιολογικά ενυδατωμένο άτομο καταναλώσει μεγάλο όγκο υγρών, σε περίπου 45 λεπτά θα έχει εκκριθεί στην κύστη επαρκής ποσότητα ώστε να προκαλέσει τη επιθυμία για ούρηση.

ΟΥΡΑ: Τα ούρα αποτελούνται κατά 95% από νερό και κατά 5% από διαλυμένες ουσίες. Οι διαλυμένες ουσίες περιλαμβάνουν μέταλλα, ιδιαίτερα νάτριο, τα αζωτούχα απόβλητα ουρία, ουρικό οξύ και κρεατινίνη, καθώς και άλλα μεταβολικά τελικά προϊόντα. Ο όγκος των ούρων που εκκρίνεται καθημερινά κυμαίνεται από 1000 έως 2000 ml (κατά μέσο όρο 1500 ml). Το ποσό μεταβάλλεται ανάλογα με την πρόσληψη νερού, τη δίαιτα, το βαθμό της σωματικής δραστηριότητας, τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος και του σώματος, την ηλικία, την αρτηριακή πίεση και πολλούς άλλους παράγοντες. Παθολογικές καταστάσεις μπορούν να επηρεάσουν τον όγκο και τη φύση των ούρων που εκκρίνονται. Ωστόσο, έχει διαπιστωθεί ότι ασθενείς με ένα μόνο νεφρό έχουν φυσιολογική νεφρική λειτουργία ακόμα και μετά από αφαίρεση του μισού εναπομείναντος νεφρού λόγω καρκίνου. Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η αναγκαστική λήψη υγρών είναι φθοροποιός για τους νεφρούς.

ΝΕΥΡΩΣΗ: Η νεύρωση γίνεται από συμπαθητικές ίνες στα νεφρικά αιμοφόρα σωληνάρια. Αυτές προωθούν τη σύσπαση ή τη διάταση, ιδιαίτερα των αρτηριών και των αρτηριδίων.

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ: Κοινές νόσοι των νεφρών είναι η λοίμωξη (πυελονεφρίτιδα), ο σχηματισμός λίθων (νεφρολιθίαση), η διάταση (υδρονέφρωση), η απώλεια πρωτεϊνών (νέφρωση), ο καρκίνος (υπερνέφρωμα) και η οξεία και χρόνια νεφρική ανεπάρκεια.

ΕΞΕΤΑΣH: Οι νεφροί εξετάζονται με ψηλάφιση, ενδοφλέβια πυελογραφία, υπερηχογραφία, αξονική τομογραφία, κυστεοσκόπηση, παλίνδρομη κυστεοσκόπηση ή μαγνητική τομογραφία. Η νεφρική λειτουργία συχνά εξετάζεται με αιματολογικές εξετάσεις (π.χ. για ηλεκτρολύτες, συγκέντρωση ουρίας στο αίμα και κρεατινίνη) και με ανάλυση ούρων ή τη συλλογή ούρων σε συγκεκριμένες χρονικές στιγμές.

Ετυμολογία

[Μεσ. Αγγλ. xidenei]

Υπώνυμος όρος

amyloid kidney
artificial kidney
cake kidney
contracted kidney
cystic kidney
embolic contracted kidney
fatty kidney
flea-bitten kidney
ffoating kidney
fused kidney
Goldblatt kidney
granular kidney
horseshoe kidney
hypermobile kidney
medullary sponge kidney
movable kidney
polycystic kidney
red contracted kidney
sacculated kidney
syphilitic kidney
wandering kidney
waxy kidney