Αγγλικός όρος

rheumatoid arthritis

Ορισμός

Χρόνιο συστηματικό νόσημα το οποίο χαρακτηρίζεται από φλεγμονή πολλαπλών αρθρικών επιφανειών. Το νόσημα συνήθως προσβάλλει παρόμοιες ομάδες αρθρώσεων και στις δύο πλευρές του σώματος και μπορεί να προκαλέσει διαβρώσεις των οστών, οι οποίες απεικονίζονται με την ακτινογραφία. Είναι συχνή η δημιουργία υποδόριων οζιδίων και η αύξηση του ρευματοειδούς παράγοντα στον ορό. Οι ασθενείς κατά κανόνα παραπονούνται για ακαμψία των αρθρώσεων κατά τις πρωινές ώρες και όχι τόσο πολύ μετά από δραστηριότητες. Οι γυναίκες προσβάλλονται 3 φορές συχνότερα σε σχέση με τους άνδρες. Σε μερικές εθνότητες, όπως είναι κάποιοι ιθαγενείς Αμερικανοί, τα ποσοστά της νόσου είναι υψηλότερα σε σχέση με το γενικό πληθυσμό. Η νόσος συνήθως πρωτοεκδηλώνεται κατά την μέση ηλικία, αλλά μπορεί να εκδηλωθεί και σε οποιαδήποτε ηλικία.

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ: Οι παράγοντες εκείνοι οι οποίοι ενοχοποιούνται για την εμφάνιση και σχετίζονται με τη σοβαρότητα της νόσου είναι γενετικοί (π.χ. HLA απλότυπος), αυτοάνοσα φαινόμενα και περιβαλλοντικές επιδράσεις.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ: Υπάρχουν αρθραλγίες, πρωϊνή δυσκαμψία, δυσκαμψία η οποία επανέρχεται όταν ο ασθενής καθίσει ή αναπαυθεί, κακουχία και καταβολή. Το συστηματικό νόσημα χαρακτηρίζεται από πλευριτική συλλογή, περικαρδίτιδα, πνευμονική ίνωση, νευροπάθειες και οφθαλμικές διαταραχές και είναι δυνατόν να προκληθούν συμπτώματα από κάθε ένα από αυτά τα όργανα. Τα συμπτώματα συνήθως εμφανίζονται σταδιακά μετά από αρκετούς μήνες αλλά είναι δυνατόν να εμφανιστούν ξαφνικά σε μερικούς ασθενείς.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ: Οι περισσότεροι ρευματολόγοι πλέον συνιστούν να γίνεται επιθετική θεραπεία με τροποποιητικά της νόσου αντιρευματικά φάρμακα (DMARDs) ήδη νωρίς στην πορεία της νόσου προκειμένου να αποφευχθεί η διάβρωση των οστών και η απώλεια της λειτουργικότητας των αρθρώσεων. Στα φάρμακα αυτής της κατηγορίας ανήκουν παράγοντες όπως η μεθοτρεξάτη. Επίσης συχνά χορηγούνται μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (π.χ. ιβουπροφαίνη) ή κορτικοστεροειδή. Πολλοί ασθενείς είναι δυνατόν να συνεχίσουν να λαμβάνουν χαμηλές δόσεις κορτικοστεροειδών για χρόνια, αλλά τα πλεονεκτήματα της μακροχρόνιας λήψης κορτικοστεροειδών είναι λιγότερα από τα μειονεκτήματά τους όπως είναι η πρόκληση διαβήτη, οστεοπόρωσης και επινεφριδιακής ανεπάρκειας. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν ενώσεις χρυσού, που είναι όμως ασθενέστερες σε σχέση με τα DMARDs ή άλλες νεότερες θεραπείες. Στους νεότερους παράγοντες συμπεριλαμβάνονται τα αντισώματα απέναντι στον παράγοντα νέκρωσης όγκου και άλλα ανοσορρυθμιστικά φάρμακα. Επίσης χρησιμοποιούνται ισχυροί ανοσοκατασταλτικοί παράγοντες όπως είναι η κυκλοσπορίνη, η αζαθειοπρίνη και η μυκοφαινολάτη. Μπορούν να χρησιμοποιηθεί συνδυασμός φαρμάκων από διαφορετικές κατηγορίες. Η χειρουργική αντικατάσταση κάποιας άρθρωσης μπορεί να βοηθήσει ορισμένους ασθενείς.

ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ: Όλες οι αρθρώσεις ελέγχονται για τυχόν εμφάνιση φλεγμονής, παραμόρφωσης και σπασμού. Εκτιμάται η ικανότητα του ασθενούς να πραγματοποιεί τις δραστηριότητες της καθημερινότητάς του (ADLs). Επίσης αξιολογείται ο βαθμός της κόπωσης του ασθενούς. Παρακολουθούνται και καταγράφονται τα ζωτικά του σημεία· οι μεταβολές του βάρους του· τα χαρακτηριστικά του πόνου του (εντόπιση, ποιότητα, ένταση, παράγοντες που τον προκαλούν ή τον ανακουφίζουν), η πρωινή δυσκαμψία (κυρίως η διάρκειά της). Ενθαρρύνεται η χρήση θερμών λουτρών για την ανακούφιση από τον πόνο και την δυσκαμψία. Χορηγείται και εκτιμάται η αποτελεσματικότητα της ενδεικνυόμενης αντιφλεγμονώδους και αναλγητικής φαρμακευτικής αγωγής· ο ασθενής ενημερώνεται σχετικά με τη χρησιμότητα αυτών των φαρμάκων. Εκτιμάται η ανταπόκριση του ασθενούς σε όλα τα φάρμακα και ειδικά μετά από κάποια αλλαγή στο θεραπευτικό σχήμα. Ο ασθενής και η οικογένειά του εκπαιδεύονται στο να αναγνωρίζουν το στόχο, το χρονοδιάγραμμα της δράσης και τις ανεπιθύμητες ενέργειες του καθενός. Τα φάρμακα και τα βότανα χωρίς συνταγή γιατρού μπορεί αλληλεπιδράσουν με τα συνταγογραφούμενα φάρμακα και δε θα πρέπει να λαμβάνονται εκτός και εάν έχουν εγκριθεί από κάποιον ειδικό γιατρό ή φαρμακοποιό. Οι φλεγμένουσες αρθρώσεις μερικές φορές καθηλώνονται σε έκταση για να προληφθούν οι σπασμοί. Σημειώνονται οι περιοχές πίεσης και διατηρείται το εύρος της κινητικότητας με απαλές, παθητικές ασκήσεις, εάν ο ασθενής δεν είναι σε θέση να πραγματοποιήσει ενεργητικές κινήσεις. Όταν υποχωρήσει η φλεγμονή, εξηγείται στον ασθενή το πώς να κάνει ενεργητικές ασκήσεις κάποιων συγκεκριμένων αρθρώσεων σε όλο το εύρος της κίνησης. Ο ασθενής ενθαρρύνεται να κάνει θερμά λουτρά ή να εμβαπτίζει τα μέλη σε θερμό νερό πριν και κατά τη διάρκεια της άσκησης. Υγρά και έλαια πλύσεων θα πρέπει να χρησιμοποιούνται σε περίπτωση ξηροδερμίας. Ο ασθενής ενθαρρύνεται να πραγματοποιεί τις ADL εάν αυτό είναι δυνατόν και να αφήνει κάποιο περιθώριο επιπλέον χρόνου εάν αυτό είναι αναγκαίο. Σε ορισμένους ασθενείς είναι δυνατόν να συσταθεί η χρήση κάποιων συσκευών, μηχανημάτων ή οργάνων που μπορούν να τους βοηθήσουν ή να τους προστατεύσουν. Ο ασθενής θα πρέπει να βρει εναλλακτικούς τρόπους για να πραγματοποιεί τις δραστηριότητές του, να κάθεται και να στέκεται όρθιος, αλλά θα πρέπει να βρίσκει και επαρκή χρόνο για να ξεκουράζεται. Η παραπομπή σε κάποιον εργοθεραπευτή ή φυσιοθεραπευτή μπορεί να κριθεί αναγκαία. Θα πρέπει να ξεκαθαριστεί τόσο στον ασθενή όσο και στην οικογένειά του ότι είναι σημαντικό να συνεχίζονται οι συναντήσεις / συνεδρίες με τον εργοθεραπευτή / φυσιοθεραπευτή καθώς και ότι ακολουθούνται οι οδηγίες για τις κατ' οίκον δραστηριότητες. Τόσο ο ασθενής όσο και η οικογένειά του θα πρέπει να παραπέμπονται στις τοπικές και εθνικές ομάδες υποστήριξης και πληροφόρησης. Επιδιωκόμενος στόχος είναι η συμμόρφωση με την συνιστώμενη θεραπεία και τις ασκήσεις, η ικανότητα πραγματοποίησης των ADLs, η βραδεία εξέλιξη των παραμορφωτικών αλλοιώσεων, ο έλεγχος του πόνου και η σωστή χρήση των βοηθητικών οργάνων. Για περισσότερες πληροφορίες επικοινωνήστε με την Εταιρεία Αρθρίτιδας (www.arthritis.org).