Σαν στερητικό σύνδρομο από οινόπνευμα, σήμερα χαρακτηρίζουμε την κλινική εικόνα που εμφανίζεται όταν γίνει διακοπή λήψης οινοπνεύματος, ή απλά μείωση της προσλαμβανόμενης δόσης και εκφράζει αυξημένη συμπαθητική δραστηριότητα και απελευθέρωση νορεπινεφρίνης στον εγκέφαλο και στην περιφέρεια, ενώ η άμεση διαφορική του διάγνωση, γίνεται από λοιμώξεις του ΚΝΣ και την επιληψία.
Το στερητικό σύνδρομο στους αλκοολικούς εκφράζει φυσική εξάρτηση από το οινόπνευμα. Η εγκατάσταση φυσικής εξάρτησης προϋποθέτει κατανάλωση σημαντικών ποσοτήτων αιθανόλης για μεγάλο χρονικό διάστημα (συνήθως 5-10 χρόνια, αν και σε πολύ βαριά χρήση, και λίγοι μήνες μπορεί να είναι αρκετοί). Για την εμφάνιση του συνδρόμου δεν είναι απαραίτητη η πλήρης διακοπή της κατανάλωσης οινοπνεύματος. Αρκεί σημαντική μείωση της ημερήσιας χρήσης με πτώση των επιπέδων αιθανόλης στο αίμα κάτω από τα συνήθη επίπεδα. Σε χρόνιους αλκοολικούς έχουν έτσι αναφερθεί εκδηλώσεις στερητικού συνδρόμου με επίπεδα αιθανόλης στην περιοχή των 100 mg / dl ή και παραπάνω. Συχνά η εμφάνιση στερητικού συνδρόμου είναι αποτέλεσμα παρουσίας σοβαρής υποκείμενης νόσου (γαστρίτις, πνευμονία, τραύμα, εγχείρηση) που έχει σαν αποτέλεσμα παροδική διακοπή ή μείωση της κατανάλωσης οινοπνεύματος (38,39).
Επισημαίνεται ότι άτομα που έχουν εκδηλώσει ήδη μία φορά στερητικό σύνδρομο, έχουν αυξημένη πιθανότητα να επανεμφανίσουν εκδηλώσεις απόσυρσης επί μείωσης / διακοπής της κατανάλωσης οινοπνεύματος. Αναφέρεται επίσης ότι επανειλημμένα επεισόδια έχουν ως συνέπεια με κάθε νέο επεισόδιο να εμφανίζονται όλο και βαρύτερες εκδηλώσεις.
'Οσον αφορά στην παθογένεια του στερητικού συνδρόμου έχουν εντοπιστεί οι παρακάτω συνιστώσες:
- Παρουσία υπεραδρενεργικής κατάστασης, που οφείλεται σε άρση της χρόνιας κατασταλτικής επίδρασης της αιθανόλης στο ΚΝΣ
- Αιφνίδια άρση της ενισχυτικής επίδρασης της αιθανόλης στην δραστηριότητα του ανασταλτικού υποδοχέα της αιθανόλης
- Υπομαγνησιαιμία και αναπνευστική αλκάλωση
Οι πρώτες εκδηλώσεις εμφανίζονται συνήθως 6-24 ώρες από την διακοπή του οινοπνεύματος. Άν οι πρώτες εκδηλώσεις στέρησης εμφανιστούν περισσότερο από 72 ώρες από το τελευταίο ποτό, η διάγνωση στερητικού συνδρόμου από οινόπνευμα πρέπει να αντιμετωπίζεται με επιφύλαξη και να αναζητούνται επίμονα άλλα αίτια (πίνακας V, III).
Ωστόσο, η έναρξη τρομώδους παραληρήματος μπορεί να είναι αρκετά καθυστερημένη.
Το κλινικό φάσμα του συνδρόμου απόσυρσης από το οινόπνευμα είναι εξαιρετικά ευρύ και η διάγνωση στερητικού συνδρόμου είναι διάγνωση αποκλεισμού. Διακρίνουμε (1,38):
- Έλασσον σύνδρομο απόσυρσης, πού χαρακτηρίζεται από ήπια αύξηση της δραστηριότητας του αυτόνομου νευρικού. Οι ασθενείς εμφανίζουν ναυτία, ανορεξία, τρόμο, ταχυκαρδία, υπέρταση, διαταραχές ύπνου (κυρίως αϋπνία είτε ιδιαίτερα ζωηρά όνειρα), άγχος, αύξηση τενόντιων αντανακλαστικών. Ακόμα και ασθενείς χωρίς εμφανή τρόμο αισθάνονται ότι τρέμουν. Δεν υπάρχουν διαταραχές επιπέδου συνείδησης, αν και μερικές φορές παρατηρείται μία ήπια διαταραχή του προσανατολισμού στον χρόνο. Συνήθως η μέγιστη ένταση των παραπάνω εκδηλώσεων παρατηρείται στις 24-36 ώρες από την διακοπή του οινοπνεύματος. Χωρίς θεραπεία οι περισσότεροι ασθενείς συνέρχονται σε μερικές ημέρες. Ένα 20-25% ωστόσο εμφανίζει στην πορεία σοβαρότερες εκδηλώσεις (σπασμοί, ψευδαισθήσεις, τρομώδες παραλήρημα).
- Μείζον σύνδρομο απόσυρσης. Στις εκδηλώσεις του ελάσσονος συνδρόμου προστίθενται διαταραχές προσανατολισμού, ψευδαισθήσεις, πυρετός και εφίδρωση. Συνήθως αυτές οι εκδηλώσεις εμφανίζονται μετά το πρώτο 24ωρο ενώ κορυφώνονται στις 50 ώρες (μερικές φορές ωστόσο, ακόμα και την πέμπτη ημέρα). Η συμπαθητική διέγερση είναι εντονότερη από ότι στο έλασσον σύνδρομο.
- Τρομώδες παραλήρημα Delirium Tremens, (DT). Διαταραχή του επιπέδου συνείδησης με διαταραχές προσανατολισμού, σύγχιση, διέγερση, είναι το βασικό γνώρισμα του τρομώδους παραληρήματος (Πιν. ΙΧ). Συνυπάρχει δραματική υπερδραστηριότητα του ΚΝΣ και του αυτόνομου νευρικού. Οι ασθενείς με τρομώδες παραλήρημα εμφανίζουν έντονο τρόμο, σύγχυση, ακατανόητη ομιλία, πυρετός, παραληρηματικές ιδέες, τρομακτικές οπτικές ψευδαισθήσεις (και σπανιότερα ακουστικές ή και απτικές), ψυχοκινητική διέγερση και μυδρίαση. Το τρομώδες παραλήρημα μπορεί να επιπλακεί από υπερθερμία, ραβδομυόλυση, τραύμα, αρρυθμίες, αιμοδυναμική αστάθεια. Σπασμοί είναι ασυνήθιστοι.
Το σύνδρομο σπάνια εμφανίζεται προ της τρίτης ημέρας στέρησης ενώ έχει αναφερθεί εμφάνισή του ακόμα και 14 ημέρες μετά από την διακοπή του οινοπνεύματος. Δεν αποκλείεται αιφνίδια εμφάνιση, χωρίς να έχουν προηγηθεί άλλα συμπτώματα στέρησης. Άλλοτε πάλι, σε ασθενείς που είχαν εκδηλώσεις στερητικού συνδρόμου ή αλκοολικούς σπασμούς, δυνατό να υπάρχει μία απατηλή βελτίωση και να ακολουθήσει η εμφάνιση τρομώδους παραληρήματος.
Φαίνεται ότι το σύνδρομο αυτό είναι πιο συνηθισμένο σε ασθενείς με μακρό ιστορικό αλκοολισμού καθώς και επί προηγούμενου ιστορικού εκδηλώσεων στέρησης. Η θνητότητα είναι συνήθως αποτέλεσμα κυκλοφορικής κατέρρειψης λόγω αφυδάτωσης και / ή υπερθερμίας. Ιστορικά η θνητότητα ανέρχεται σε 15-20% σήμερα όμως με σωστή αντιμετώπιση σε μονάδα εντατικής θεραπείας, η έκβαση είναι πολύ καλύτερη, ενώ παρουσία υποκείμενων νοσημάτων αυξάνει την θνητότητα. Διαφορική διάγνωση πρέπει να γίνεται από σήψη, μηνιγγίτιδα, υποξία, υπογλυκαιμία, ηπατική ανεπάρκεια, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Μόλις 5% των ασθενών που εισάγονται σε νοσοκομείο για σύνδρομο απόσυρσης εμφανίζουν τρομώδες παραλήρημα.
Σε ασθενείς με πολύ ήπιες εκδηλώσεις μπορεί να είναι επαρκής η υποστηρικτική αγωγή εφόσον ο ασθενής παραμένει υπό συνεχή παρακολούθηση. Γενικά όμως απαιτούνται φαρμακολογικές παρεμβάσεις. Η έγκαιρη θεραπεία προλαβαίνει κατά κανόνα την εξέλιξη προς μείζον σύνδρομο στέρησης ή τρομώδες παραλήρημα καθώς και την εμφάνιση σπασμών (1).
Χορηγούνται φάρμακα που έχουν διασταυρούμενη δράση (και αντοχή) με το οινόπνευμα (βενζοδιαζεπίνες, βαρβιτουρικά). Η κατασταλτική δράση τους προλαβαίνει συνήθεις επιπλοκές της διέγερσης (τραύμα, ραβδομυόλυση, υπερθερμία, αφυδάτωση) ενώ αποτελούν παράλληλα και αγωγή (μερικής) υποκατάστασης για την αιθανόλη και προλαβαίνουν την περαιτέρω εξέλιξη του στερητικού συνδρόμου. Η διασταυρούμενη αντοχή μπορεί να σημαίνει ανάγκη ασυνήθιστα υψηλών δόσεων σε μερικές περιπτώσεις. Προτιμώνται οι βενζοδιαζεπίνες από τα βαρβιτουρικά γιατί είναι πιο εύκολος ο χειρισμός τους, πιο προβλέψιμο το αποτέλεσμα και προκαλούν λιγότερο έντονη υπνηλία και καταστολή του αναπνευστικού κέντρου. Η τιτλοποίηση της αγωγής γίνεται με κριτήριο τον έλεγχο της ταχυκαρδίας, της υπέρτασης και του τρόμου.
Δεν έχει δειχθεί σαφής υπεροχή κάποιας βενζοδιαζεπίνης. Στην επιλογή βενζοδιαζεπίνης πρέπει ωστόσο να λαμβάνονται υπόψιν τα παρακάτω:
- Σε στερητικό σύνδρομο, η στάθμη των κατασταλτικών φαρμάκων στο αίμα πρέπει να μειώνεται βαθμιαία. Απότομη μείωση ενέχει κίνδυνο υποτροπής του συνδρόμου. Γι αυτό τον λόγο ο παρατεταμένος χρόνος ημιζωής ορισμένων βενζοδιαζεπινών (χλωροδιαζεποξείδη, διαζεπάμη) μπορεί να αποτελέσει πλεονέκτημα υπό ορισμένες συνθήκες.
- Η διαζεπάμη σε iv χορήγηση έχει ταχύτερη έναρξη δράσης από όλες τις άλλες βενζοδιαζεπίνες (πλην μιδαζολάμης).
- Χορήγηση φαρμάκων με μεγάλο χρόνο ημιζωής ή δραστικούς μεταβολίτες, μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα ιδιαίτερα παρατεταμένη καταστολή που διαρκεί ακόμα και μετά την παρέλευση του στερητικού συνδρόμου. Αυτό αφορά ιδιαίτερα άτομα με συνοδά νοσήματα (ιδίως ηπατοπάθειες) και ηλικιωμένους. Σε τέτοιες περιπτώσεις η λοραζεπάμη εμφανίζει σημαντικά πλεονεκτήματα από πλευράς φαρμακοκινητικής καθώς έχει ένα ενδιάμεσο χρόνο ημιζωής (14±7 ώρες) που δεν παρατείνεται ιδιαίτερα σε ηπατοπαθείς και επιπλέον δεν έχει ενεργούς μεταβολίτες.
- Σε άτομα που είναι σε συνεχή παρακολούθηση σε ΜΕΘ – και ιδίως σε διασωληνωμένους – μπορούν επίσης να δοθούν με ασφάλεια φάρμακα μικρής διάρκειας δράσης (πχ μιδαζολάμη) σε συνεχή iv έγχυση(12,13)
Η νοσηλεία δεν είναι απαραίτητη σε ασθενείς με ελάσσον σύνδρομο χωρίς άλλα ιατρικά προβλήματα. Σε τέτοιες περιπτώσεις, η χλωροδιαζεποξείδη μπορεί να είναι μία καλή επιλογή και χορηγείται αρχικά σε δόση φόρτισης 50-100 mg, με επανάληψη ανά 1-3 ώρες. Ασθενείς που απαιτούν πάνω από 300 mg ημερησίως πρέπει να νοσηλεύονται. Συνήθως απαιτούνται 400-600 mg τις πρώτες 1-2 ημέρες. Μπορεί επίσης να δοθεί διαζεπάμη από το στόμα.
Σε σοβαρότερες μορφές του συνδρόμου συστήνονται τα παρακάτω (Πιν.Χ):
Α. Νοσοκομειακή νοσηλεία. Ειδικότερα επί τρομώδους παραληρήματος απαιτείται νοσηλεία σε ΜΕΘ (12).
Β. Υποστηρικτική αγωγή. Περιλαμβάνει διόρθωση της θρέψης των διαταραχών υγρών και ηλεκτρολυτών και χορήγηση πολυβιταμινούχων σκευασμάτων (40). Σε ασθενείς με διαταραγμένο επίπεδο συνείδησης χορηγούνται κατ΄αρχήν θειαμίνη και γλυκόζη, καθώς η εγκεφαλοπάθεια Wernicke ή υπογλυκαιμία μπορεί να συνυπάρχουν με στερητικό σύνδρομο.
Γ. Έντονα διεγερτικοί ασθενείς μπορεί να απαιτήσουν προσωρινά καθήλωση με φυσικά μέσα, μέχρι να δράσουν τα φάρμακα. Ωστόσο, παρατεταμένη φυσική καθήλωση χωρίς επαρκή καταστολή αποτελεί σφάλμα, καθώς οι διεγερτικοί ασθενείς συνεχίζουν να παλεύουν και το δέσιμο μπορεί να ενισχύει την διέγερσή τους με κίνδυνο επιπλοκών(τραύμα, ραβδομυόλυση, υπερθερμία, αφυδάτωση)
Δ. Βάση της αγωγής είναι οι βενζοδιαζεπίνες. Σε επαρκείς δόσεις ελέγχουν την συμπτωματολογία και προλαμβάνουν την εξέλιξη προς τρομώδες παραλήρημα. Άτομα εξαρτημένα από το οινόπνευμα δυνατό να απαιτούν ιδιαίτερα μεγάλες δόσεις βενζοδιαζεπινών. Δεν υπάρχει απόλυτη οροφή γιά τις χορηγούμενες δόσεις βενζοδιαζεπίνης. Μόνα κριτήρια είναι η ανησυχία του ασθενούς από την μία και η εμφάνιση μη αποδεκτών παρενεργειών από την άλλη. Ο ασθενής πρέπει να είναι κατασταλμένος, αλλά να είναι δυνατή η άμεση αφύπνισή του.
Δυνατές επιλογές:
- Διαζεπάμη. Σε ασθενείς με τρομώδες παραλήρημα μπορεί όταν απαιτείται άμεση έναρξη δράσης να χορηγηθεί διαζεπάμη 5 mg iv με επανάληψη της δόσης ανά 5 λεπτά ωσότου ο ασθενής ηρεμήσει. Έχουν δοθεί έτσι μέχρι και 2335 mg διαζεπάμης iv σε 48 ώρες ή 2850 mg μιδαζολάμης σε 5 ημέρες.
- Λοραζεπάμη. Σε μέτριας βαρύτητας στερητικό σύνδρομο μπορεί να δοθεί λοραζεπάμη από το στόμα (6-7 mg / 24ωρο διαιρεμένα σε τρείς δόσεις). Επί ομαλής πορείας, ακολουθεί προοδευτική μείωση μέχρι το επίπεδο των 1-2 mg / 24ωρο ως την τέταρτη ημέρα αγωγής. Σε σοβαρές περιπτώσεις μπορούν να δοθούν 0,5-2 mg λοραζεπάμης iv με επανάληψη ανά 10-30 λεπτά μέχρι την επίτευξη ελέγχου.
- Σε ασθενείς που νοσηλεύονται σε ΜΕΘ - κυρίως όταν είναιδιασωληνωμένοι - μπορεί επίσης να δοθεί μιδαζολάμη, αν και η εμπειρία είναι σχετικά περιορισμένη (έχουν αναφερθεί δόσεις της τάξης των 20 75 mg / h iv).
Ε. Φαινοβαρβιτάλη. Αποτελεί επίσης αποτελεσματικό φάρμακο και χορηγείται κυρίως όταν απαιτείται πέραν της αντιμετώπισης του στερητικού συνδρόμου και παρατεταμένη αντιεπιληπτική αγωγή. Μπορεί να απαιτηθούν 20 mg / kg iv ή και παραπάνω. Η τιτλοποίηση του φαρμάκου γίνεται έτσι ώστε ο ασθενής να είναι ήρεμος και κομισμένος, αλλά να μπορεί να αφυπνισθεί άμεσα (12)
Στ. Αλοπεριδόλη. Είναι το μόνο μείζον ηρεμιστικό που μπορεί ενδεχομένως να χορηγηθεί ως επικουρικό φάρμακο σε μείζον στερητικό σύνδρομο ή τρομώδες παραλήρημα, που δεν ανταποκρίνεται στις βενζοδιαζεπίνες. Ωστόσο ο ρόλος της αλοπεριδόλης περιορίζεται σε συμπτωματικό έλεγχο της διέγερσης, ενώ δεν παρουσιάζει διασταυρούμενη δράση με το οινόπνευμα και δεν προλαβαίνει την περαιτέρω εξέλιξη του στερητικού συνδρόμου(1,12,13)
Ζ. Β-αναστολείς και κλονιδίνη. Μπορούν ενδεχομένως να χορηγηθούν σε ήπιας ή μέτριας βαρύτητας στερητικό σύνδρομο . Τα φάρμακα αυτά ελέγχουν την υπεραδρενεργική κατάσταση, δεν είναι όμως αποτελεσματικά στην πρόληψη σπασμών ή στον έλεγχο της εξέλιξης προς τρομώδες παραλήρημα. Είναι συζητήσιμη η ασφάλεια της χορήγησής τους σε ασταθείς ασθενείς. Επιπλέον, η συμπαθητικολυτική δράση τους μπορεί να συγκαλύψει πιθανή επιδείνωση του στερητικού συνδρόμου. Αυτό που αναφέρεται ως βασικό όφελος από ενδεχόμενη χρήση τους - ότι μπορούν να μειωθούν οι ανάγκες σε βενζοδιαζεπίνες - θα μπορούσε να θεωρηθεί από μία άλλη σκοπιά ως υποθεραπεία του στερητικού συνδρόμου. Παρά τις παραπάνω επιφυλάξεις, τα φάρμακα αυτά μπορούν ωστόσο να έχουν θέση στην θεραπεία του ήπιου ή μέτριας βαρύτητας στερητικού συνδρόμου, ιδίως σε ασθενείς με υποκείμενη υπέρταση ή στεφανιαία νόσο(1,12,13).
Η. Αιθανόλη. Μπορεί να ελέγξει το στερητικό σύνδρομο. Έχει όμως πολύ μικρή διάρκεια δράσης και είναι δύσκολη η ακριβής τιτλοποίηση της δόσης. Επιπλέον εκτρέπει, ιδίως σε iv χορήγηση, τον μεταβολισμό προς κετογένεση και σχηματισμό γαλακτικού. Σε ενδοφλέβια χορήγηση, η εξαγγείωση της μπορεί να προκαλέσει τοπική ιστική νέκρωση. Η αιθανόλη δεν έχει σήμερα θέση στον έλεγχο στερητικού συνδρόμου. Το αυτό ισχύει για την παραλδεύση(12)
Θ. Δίαιτα - Πρόγραμμα Αποκατάστασης. Συστήνεται σωστή και επαρκής δίαιτα, αποχή από το οινόπνευμα και σε δεύτερο χρόνο συμμετοχή σε πρόγραμμα αποκατάστασης .
Αλκοολικές Ψευδαισθήσεις
Σε κλασσικές περιγραφές, αναφέρεται ότι ο ένας στους τέσσερις ασθενείς με ήπιο ή μέτριας βαρύτητας στερητικό σύνδρομο μπορεί να εμφανίσει ψευδαισθήσεις και εφιάλτες. Οι ψευδαισθήσεις είναι κατά κανόνα οπτικές (πχ κατσαρίδες ή ερπετά στους τοίχους ή στο κρεβάτι), άν και στο 20% είναι ακουστικές και σπάνια απτικές ή οσφρητικές (12). Ωστόσο, μερικοί ασθενείς εμφανίζουν ψευδαισθήσεις ως μόνη εκδήλωση στέρησης. Αυτή η κατάσταση είναι γνωστή ως οξεία αλκοολική ψευδαισθήτωση και συνήθως αρχίζει στις 8-48 ώρες από την διακοπή του οινοπνεύματος.
Οι ψευδαισθήσεις αυτές είναι συχνότερα ακουστικές και μπορεί να έχουν διωκτικό χαρακτήρα. Οι ασθενείς δεν εμφανίζουν διαταραχές της δομής της σκέψης, δεν έχουν ιστορικό σχιζοφρένειας και είναι συνήθως προσανατολισμένοι σε τόπο και χρόνο. Η διάρκεια των συμπτωμάτων είναι 1-6 ημέρες, αν και μερικές φορές διαρκούν γιά μήνες και δίνουν μία κλινική εικόνα που θυμίζει παρανοειδή σχιζοφρένεια. Συνήθως υπάρχει ανταπόκριση στις βενζοδιαζεπίνες (12,41).
Εγκεφαλοπάθεια Wernicke - Σύνδρομο Korsakoff
Οι δύο αυτές διαταραχές που μπορούν να εμφανιστούν σε χρόνιους αλκοολικούς οφείλονται σε ένδεια θειαμίνης (βιταμίνη Β1) και έχουν κοινό νευροπαθολογικό υπόστρωμα. Η ένδεια θειαμίνης έχει ως συνέπεια μειωμένη ικανότητα χρησιμοποίησης γλυκόζης από τον εγκέφαλο. Φαίνεται ότι αφορούν άτομα με σχετική προδιάθεση (ένδεια του ενζύμου τρανσκετολάση).
Η εγκεφαλοπάθεια Wernicke είναι οξύ νευρολογικό σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από τριάδα νευρολογικών ευρημάτων.
- Οφθαλμοκινητικές διαταραχές (κυρίως νυσταγμός και παράλυση οφθαλμοκινητικών μυών)
- Σύγχυση
- Αταξία
Η θνητότητα του συνδρόμου ανέρχεται σε 10-20%.
Η διάγνωση είναι κλινική και όχι πάντα ευχερής καθώς δεν παρατηρείται πάντα η κλασσική τριάδα. Σε κάθε αλκοολικό ή υποσιτισμένο ασθενή με βραδυκαρδία, διαταραχές οφθαλμοκινητικών μυών, αταξία, υποθερμία, διαταραγμένο επίπεδο συνείδησης ή κώμα, πρέπει να θεωρείται πιθανό το σ Wernicke. Ιδιαίτερα συχνά ευρήματα είναι η σύγχυση, ο οριζόντιος νυσταγμός και το αταξικό βάδισμα. Σπάνια είναι δυνατό να παρατηρηθεί υποθερμία (αποτέλεσμα προσβολής του θερμορρυθμιστικού κέντρου) ή υπόταση (αποτέλεσμα προσβολής του αγγειοκινητικού κέντρου).
Επιβάλλεται άμεση εισαγωγή σε ΜΕΘ – υποστηρικτική αγωγή και θρέψη καθώς και παρεντερική χορήγηση θειαμίνης (100 mg ημερησίως) γιά τουλάχιστον 5 ημέρες. Η χορήγηση θειαμίνης πρέπει να προηγείται της χορήγησης γλυκόζης. Επί εγκαταστημένου συνδρόμου, η οφθαλμοπληγία και ο νυσταγμός ανταποκρίνονται συνήθως στην χορήγηση θειαμίνης σε διάστημα από ώρες έως ημέρες. Η αταξία και οι διανοητικές διαταραχές αντίθετα μπορούν να απαιτήσουν αρκετές εβδομάδες για την εμφάνιση βελτίωσης και δεν έχουν πάντα τόσο καλή πρόγνωση. Οι ασθενείς αυτοί μπορεί παράλληλα να εμφανίζουν εκδηλώσεις του συνδρόμου Korsakoff (1, 20, 37, 42, 43, 44).
Tο σ Korsakoff αφορά διαταραχές μνήμης (ιδίως πρόσφατης) και απάθεια, ενώ συχνά συνυπάρχει και μυθομανία (ο απόστρατος στρατηγός Ιβόλγκιν του Ντοστογιέφσκυ). Η θεραπεία είναι κυρίως υποστηρικτική. Το 20 % των ασθενών επανέρχεται στο φυσιολογικό εντός 6μήνου.
Συμπέρασμα
Η κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών αποτελεί από τους αρχαίους χρόνους μία ευχάριστη και κοινωνικά αποδεκτή συνήθεια. Η κατάχρηση ωστόσο είναι αιτία πολλών παθολογικών καταστάσεων, που είναι επικίνδυνες για την σωματική και ψυχική υγεία και επιπρόσθετα μπορεί να έχει οδυνηρές συνέπειες για την κοινωνική, επαγγελματική και προσωπική ζωή. Ταυτόχρονα είναι υπεύθυνη για αύξηση της εγκληματικότητας και για πρόκληση ατυχημάτων.
Η αντιμετώπιση ασθενών με οξεία μέθη αλλά χωρίς εθισμό στο οινόπνευμα, είναι απλή και υποστηρικτική. Σε οξεία βαριά δηλητηρίαση με επιπλοκές , η νοσηλεία στη ΜΕΘ μετά την άμεση αντιμετώπιση στο ΤΕΠ, κρίνεται άκρως απαραίτητη όπως συμβαίνει και με τις άλλες σοβαρές δηλητηριάσεις (44,45). Στους χρόνιους αλκοολικούς η ταυτόχρονη παρουσία σοβαρών κλινικών προβλημάτων από την χρόνια χρήση οινοπνεύματος καθώς και η εμφάνιση στερητικού συνδρόμου, (46, 47) επιβάλλουν συχνά άμεση και στενή παρακολούθηση σε νοσοκομείο ή και σε μονάδα εντατικής θεραπείας (48,49).
Πίνακας VIII - ΣYΝΔΡΟΜΟ ΑΠΟΣΤΕΡΗΣΗΣ ΟΙΝΟΠΝΕΥΜΑΤΟΣ ΔΙΑΦΟΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ
- Αλλα αίτια συμπαθητικής διέγερσης (υπογλυκαιμία από αιθανόλη ή λήψη συμπαθομιμητικών όπως η κοκαίνη και οι αμφεταμίνες)
- Αντιχολινεργικά
- Υπερδοσολογία λίθιου
- Κακόηθες νευροληπτικό σύνδρομο
- Σε ηλικιωμένους ασθενείς σχεδόν οποιοδήποτε φάρμακο μπορεί να μιμηθεί στερητικό σύνδρομο
- Στερητικό σύνδρομο από βενζοδιαζεπίνες ή βαρβιτουρικά μπορεί να μοιάζει με τρομώδες παραλήρημα.
- Μέθη
- Μεταβολικές διαταραχές
- Λοιμώδη νοσήματα
- Τραύμα
ΠΙΝΑΚΑΣ IX - ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΡΟΜΩΔΟΥΣ ΠΑΡΑΛΗΡΗΜΑΤΟΣ
- Πυρετός
- Τρόμος
- Εφίδρωση
- Σπασμοί
- Παραισθήσεις
- Ταχυκαρδία
- Ταχύπνοια
- Καρδιαγγειακή Αστάθεια
- Ταραχή - Σύγχυση
ΠΙΝΑΚΑΣ Χ - ΑΜΕΣΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΡΟΜΩΔΟΥΣ ΠΑΡΑΛΗΡΗΜΑΤΟΣ
- Ενδοφλέβιος γραμμή για χορήγηση ορού D/W 5% ή Ν/S 0,9%
- Xoρήγηση ΙV 100 mg θειαμίνης, 25 gr γλυκόζης, και 2mg ναλοξόνης
- Πιθανή ενδοτραχειακή διασωλήνωση και Μηχανική Αναπνοή
- Φαινυντοίνη 13-18 mg/Kgr σε ορό Ν/S 0,9%
- Σε επιμονή των σπασμών χορηγείται διαζεπάμη σε δόση 50-100 mg σε 500ml D/W 5% με ρυθμό 40ml/h.
- Σαν τελευταίο όπλο στην αντιμετώπιση τους χορηγείται φαινοβαρβιτάλη IV σε δόση 25-50 mg/min μετά από δόση φόρτισης 7-20 mg/kgr.
- Aπό τη στιγμή που θα προστεθεί η φαινοβαρνιτάλη απαιτείται Μηχανική Αναπνοή.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. McMicken DB. Alcohol-related disease. In Rosen P, Barkin R (eds). Emergency Medicine. Mosby. 4th Edition 1998 ; 1264-1292
2. Litovitz TL, Schmitz BZ, Holm KC. Annual report of the American Association of Poison Control Centers. National Data Centers. J Emerg Med 1989 ; 7:495-507
3. Scherger DL, Wruk KM, Kulig KW,. Ethyl alcohol (ethanol) – containing cologne, perfume and after-shave ingestions in children. Am J Dis Child 1988 ; 142:630-9
4. Lamminpoa A. Alcohol intoxication in adulthood and adolescence. Alcohol Alcoholism 1995 ; 30:5-12
5. Frezza M, di Padova C, Pozzato G,. High blood alcohol levels in women: The role of decreased gastric alcohol dehydrogenase activity and first pass metabolism. N Engl J Med 1990 ; 95:322-6-10
6. Lieber CS. Biochemical and molecular basis of alcohol-induced injury to liver and other tissues. N Engl J Med 1988 ; 319:1639-45
7. Litovitz TL, Klein – Schwatz W, White S, Cobaugh DJ, Yoiuniss J., Drab A., Benson E. 1999 Annual report of American Association of Poison control centers. Toxic expo sure surveillance system. Am J Emerg. Med 2000. 18Q 517-574.
8. Ford MD. Alcohols and glycols. In Rippe JM, et al (eds). Intensive Care Medicine. Little, Brown and Co 3rd Edition 1996:1506-21
9. Λ. Γρηγοράκος. Κεφαλαλγία, η πρώτη εκδήλωση καταστάσεων που οδηγούν σε κώμα και εγκεφαλικό θάνατο στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ). Κεφαλαλγία 3 (2): 239-248, 1995.
10. Lau MA, Pihl R, Peterson JB. Provocation, acute alcohol intoxication, cognitive performance and aggression. J Abnorm Psychol 1995 ; 104:150-155
11. Λ. Γρηγοράκος. Σηπτικό Shock. Μονογραφία, Αθήνα 1991.
12. Λ. Γρηγοράκος, Κ. Κανιαδάκη, Β. Κότσαρη. Η αντιμετώπιση των βαρέως πασχόντων στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας. Ελληνική Πνευμονολογική Επιθεώρηση, τόμος 6: 140-151, 1988.
13. Λ. Γρηγοράκος. Η κλινική αξία των παραμέτρων οξυγόνωσης στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας. Ελληνική Πνευμονολογική Επιθεώρηση, 1987, τόμος 5: 80-86.
14. Λ. Γρηγοράκος. Ταχεία εκτίμηση των αερίων αίματος και της οξεοβασικής ισορροπίας. Ελληνική Πνευμονολογική Επιθεώρηση, 1988 τόμος 6: 11-18.
15. Nuotto E, Palva ES. Naloxone fails to counteract heavy alcohol intoxication. Lancet 1983 ; 2:167-170
16. L. Gregorakos. Heat and Moisture balance in exercise. 8th European Congress of Intensive Care Medicine. Ch. Roussos (ed) Monduzzi editore 1995, pp 553-556.
17. Megarbane B., Borron S., Trout H. Treatment of acute methanol poisoning with fomepizole Intensive Care Med, 2001, 27Q 1370-1378.
18. Fulop M, Bock J, Ben – Ezra J, et al. Plasma lactate and 3-hydroxybutyrate levels in patients with acute alcohol intoxication. Am J Med 1986 ; 80:191-197
19. Halperin ML, Hammeke M, Josse RG, et al. Metabolic acidosis in the alcoholic: a pathophysiologic approach. Metabolism 1983 ; 32:308-316
20. Segal LD. Alcohol and the heart. Med Clin North Am 1984 ; 68:147-160
21. Kelbaek H, Hemodynamic effects of alcohol at rest and during upright exercise in coronary artery disease. Am J Cardiol 1988 ; 61:61-69
22. Οrlando J,. Effect of ethanol on angina pectoris. Ann Intern Med 1976 ; 84:652-666
23. Kashima T,. Variant angina induced by alcohol ingestion. Angiology 1982 ; 33:137-143
24. Pijls NH, Vander Werf T. Prinzmetal’s angina associated with alcohol withdrawal.Cardiology 1988 ; 75:226-231
25. Regan TJ. Alcohol and the cardiovascular system. JAMA 1990 ; 264:377-341
26. Gabow P, Kaehny W, Kelleher S. The spectrum of rhabdomyolysis. Medicine 1982 ; 61:141-146
27. Lewis TH, Hall JB. Rhabdomyolysis and myoglobinuria. In Hall JB, Schmidt GA, Wood LDH. Principles of critical care. 2nd Edition McGraw-Hill 1998 ; 1133 – 1140
28. Earnest M, Yarnell PR. Seizure admissions to a city hospital: the role of alcohol. Epilepsia 1976 ; 17:387-391
29. Brenan FN, Lytte JA. Alcohol and seizures: a review. J R Soc Med 1987 ; 80:571-3
30. Simon RP. Alcohol and seizures. N Engl J Med 1988 ; 319:715-720
31. Aminoff MF, Simon RP. Status epilepticus: causes, clinical features and consequences in 98 patients. Am J Med 1980 ; 69:657-665
32. Victor M, Brausch C. The role of abstinence in the genesis of alcoholic epilepsy. Epilepsia 1967 ; 8:1-7
33. Anstadt GW. Alcohol withdrawal and seizures. J Occup Med 1989 ; 31:888-891
34. Rathlev NK, D’Onofrio G, Fish SS, et al. The lack of efficacy of phenytoin in the prevention of recurrent alcohol-related seizures. Ann Emerg Med 1994 ; 23:513-22
35. Alldredge B, Lowenstein D, Simon R. Placebo – controlled trial of intravenous diphenylhydantoin for short term treatment of alcohol withdrawal seizures. Am J Med 1989 ; 87:645-651
36. Λ. Γρηγοράκος. Η θρέψη των ασθενών με κρανιοεγκεφαλική κάκωση (ΚΕΚ). Ιατρικά χρονικά, 1994 τόμος 12, τεύχος 1 σελ. 1-3
37. Lerner WD, Fallon JH. The alcoholic withdrawal syndrome.N Engl J Med 1985 ; 313:951-6
38. Chick J. Delirium tremens. Try to spot it early. BMJ 1990 ; 298:3-9
39. Τurner RC, Lichstein PR, Peden JG, et al. Alcohol withdrawal syndromes: a review of the pathophysiology, clinical presentation and treatment. J Gen Intern Med 1989 ; 4:432-439
40. Λ. Γρηγοράκος. Η θρεπτική και μεταβολική υποστήριξη των βαρειά πασχόντων. Ιατρικά Χρονικά, 1989, τόμος 12, τεύχος 3, 205-216.
41. Victor M. Persistent altered mentation due to ethanol. Neurol Clin 1993 ; 11:639-650
42. Λ. Γρηγοράκος. Μη Επεμβατικός Μηχανικός Αερισμός και Αναπνευστική Ανεπάρκεια – Νεότερες εξελίξεις . Πνεύμων 1996, τόμος 9, τεύχος 1b, σελ. 113-116.
43. Λ. Γρηγοράκος. Μηχανικός Αερισμός – Μετά τη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας και στο σπίτι. Πνεύμων, 1999 τόμος 12, τεύχος 2b, σελ. 249-253.
44. L. Gregorakos, G. Dimopoulos, S. Liberi, G. Antypas. Hydrogen sulphide poisoning. Management and complications. Angiology 1995, 40: (12):1123-1131
45. L. Gregorakos, K. Sakayianni V. Harizopoulou. Recovery from severe inhalational phosphine poisoning. Report of two sases. Clin Intensive Care, 2002, 13(4): 177-179.
46. Λ. Γρηγοράκος. Ν. Μάρκου. Δηλητηρίαση από οινόπνευμα (μέθη). Αντιμετώπιση στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών (ΤΕΠ) και τη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (Μέρος Ι). Ιατρικά Χρονικά 2002 Τόμος KE Tεύχος 11, Σελ. 545-553.
47. Λ. Γρηγοράκος. Ν. Μάρκου. Δηλητηρίαση από οινόπνευμα (μέθη). Συνέπειες και θεραπεία (Μέρος ΙΙ). Ιατρικά Χρονικά, Δεκέμβριος 2002, Τόμος ΚΕ, Τεύχος 12. Σελ. 586-592.
48. L. Gregorakos, T. Thomaides, S. Stratouli, A. Sakayanni. The use of clonidine in the Management of autonomic overactivity in neuroleptic Malignant syndrome. Clinical Autonomic Research 2000, 10(4).
49. E. Apostolopoulou, P. Bakakos, T. Katostaras, L. Gregorakos. Incidence and risk factors of ventilator – associated pneumonia in Multidisciplinary Intensive Care Units in Athens. Respiratory Care Journal (in press, July 2003).
Ειδήσεις υγείας σήμερα
Καρκίνος πνεύμονα: Σωτήριες έγκαιρη διάγνωση και χημειο-ανοσοθεραπεία πριν από την επέμβαση
Πόνος στη μέση και πρώτες βοήθειες: Τι κάνω;
Νέα δεδομένα στην προέλευση της ζωής; Τα μικροσκοπικά "όργανα" στα κύτταρα