Την πρόληψη

Η πρόληψη των εγκεφαλικών σήµερα στηρίζεται στην αναγνώριση ατόµων µε υψηλό κίνδυνο να πάθουν εγκεφαλικό. Τα άτοµα αυτά έχουν ένα ή περισσότερους από τους παράγοντες κινδύνου που αναφέρθηκαν και κινδυνεύουν να εκδηλώσουν εγκεφαλικό πολύ περισσότερο από τα άτοµα χωρίς παράγοντες κινδύνου.

Οι ασθενείς μετά την οξεία φάση παρουσιάζουν άλλοτε άλλου βαθμού αυτόματη αποκατάσταση των ελλειμμάτων τους και βελτίωση των λειτουργικών δυνατοτήτων τους. Ο χρόνος έναρξης του προγράμματος Αποκατάστασης ποικίλει από ασθενή σε ασθενή ή σε μερικές περιπτώσεις δυστυχώς απουσιάζει.

Επίσης η πορεία κάθε ασθενούς με εγκεφαλικό επεισόδιο εμφανίζει σημαντικές και απρόβλεπτες διαφορές. Ένας ασθενής μπορεί να περπατήσει σε τρεις εβδομάδες ενώ ένας άλλος να μείνει σε αναπηρικό αμαξίδιο ή και κλινήρης. Οι διαφορές αυτές οφείλονται σε διάφορους παράγοντες όπως η έκταση το σημείο της βλάβης των νευρικών κυττάρων του εγκεφάλου, οι συνοδές παθήσεις, η ηλικία κ.α .

Αποκατάσταση των ασθενών που επέζησαν µετά το εγκεφαλικό

Οι Στόχοι του προγράμματος Αποκατάστασης και ο σχεδιασμός περιλαμβάνουν τα εξής:

  • κάθε ασθενής ύστερα από σωστή αξιολόγηση των λειτουργικών και νευρολογικών ελλειμμάτων πρέπει να ακολουθεί εξατομικευμένο πρόγραμμα που σχεδιάζεται με βάση τη σοβαρότητα των ελλειμμάτων του
  • στόχος της θεραπείας να είναι η αναβάθμιση του λειτουργικού επιπέδου του ασθενούς
  • εκπαίδευση του ασθενούς και της οικογένειας του σχετικά με την πάθηση και τις επιπλοκές
  • αξιολόγηση του ασθενούς για χορήγηση κατάλληλων βοηθημάτων για τις μετακινήσεις και τις δραστηριότητες της καθημερινότητας
  • πρόληψη νέου ΑΕΕ
  • βελτίωση της φυσικής του κατάστασης
  • πρόληψη και θεραπεία των συνοδών παθήσεων
  • ψυχολογική υποστήριξη
  • κοινωνική επανένταξη
  • εκπαίδευση στην αυτοεξυπηρέτηση και ανεξαρτησία του ασθενούς

Θεραπεία στην οξεία φάση και πρώιμη Αποκατάσταση

Γίνεται αρχικά σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας ή και σε Νευρολογική ή Παθολογική κλινική και περιλαμβάνει γενική υποστηρικτική αγωγή (βελτίωση οξυγόνωσης αίματος, ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, ρύθμιση επιπέδων σακχάρου αντιμετώπιση πιθανής πυρετικής κίνησης, αντιμετώπιση πιθανών επιληπτικών κρίσεων, ρύθμιση ηλεκτρολυτών) και την κύρια φαρμακευτική αγωγή με αντιπηκτική θεραπεία (εφόσον αποκλειστεί η εγκεφαλική αιμορραγία και δε υπάρχουν άλλες αντενδείξεις), προφύλαξη από την εν τω βάθει θρόμβωση, μέτρηση ενδοκράνιας πίεσης (σε αιμορραγίες) κ.α.

εξειδικευμένες ιατρικές παρεμβάσεις. Μετά την 1η εβδοµάδα, η υπέρταση θα πρέπει να θεραπεύεται σε ΑΕΕ. Το όφελος υπάρχει για όλα τα είδη των ΑΕΕ (ισχαιµικά ή αιµορραγικά). Το καλύτερο θεραπευτικό αποτέλεσµα επιτυγχάνεται µε φαρμακευτική αγωγή που περιλαμβάνει συνδυασµό αναστολέα µετατρεπτικού ενζύµου της αγγειοτενσίνης και διουρητικού.

Η Αποκατάσταση πρέπει να ξεκινά αμέσως με την είσοδο του ασθενούς στην εντατική. Υπό την καθοδήγηση του Φυσιάτρου-Ιατρού Αποκατάστασης ο θεραπευτής αρχίζει:

  1. αναπνευστική κινησιοθεραπεία στον ασθενή, με σκοπότην απομάκρυνση των βρογχικών εγκρίσεων για αποφυγή επιπλοκών
  2. σωστή θέση και στάση στο κρεβάτι για την πρόληψη εισρόφησης αλλά και κατακλίσεων (σε συνεργασία με τους νοσηλευτές),
  3. εφαρµογή ναρθήκων και ειδικών µαξιλαριών που συµβάλλει στην πρόληψη ρικνώσεων,
  4. πραγματοποίηση ασκήσεων εύρους κίνησης στα άνω και κάτω άκρα του ασθενούς επί κλίνης, με σκοπό την διατήρηση της τροχιάς των αρθρώσεων.

Κατά την παραμονή στη Νευρολογική/ Παθολογική Κλινική συνεχίζονται η αναπνευστική κινησιοθεραπεία και οι ασκήσεις εύρους κίνησης στα άνω και κάτω άκρα του ασθενούς επί κλίνης από τον θεραπευτή με σκοπό την διατήρηση της τροχιάς των αρθρώσεων για την πρόληψη παραμορφώσεων και κατακλίσεων.

Έμφαση δίνεται σε θέσεις του άνω (περιοχή ημίπληκτου ώμου) και κάτω άκρου (ποδοκνημική ημίπληκτης πλευράς) με σκοπό την πρόληψη επιπλοκών που είναι συχνές μετά από ένα εγκεφαλικό επεισόδιο. Σε ασθενείς που αγνοούν το πάσχον μισό του σώματος τους, όλα τα ερεθίσματα πρέπει να δίνονται από την πάσχουσα πλευρά (η παραμονή συγγενών, η σίτιση, το κομοδίνο, κτλ)

Σπαστικότητα άκρας χείρας
Σπαστικότητα άκρας χείρας
Βάδιση ημιπληγικού σε δίζυγο
Βάδιση ημιπληγικού σε δίζυγο
Κατέβασμα από σκάλα
Κατέβασμα από σκάλα
με το πληγέν πόδι
Σπαστικότητα γαστροκνημίου και υποκνημίδιου στην ποδοκνημική
Σπαστικότητα γαστροκνημίου και υποκνημίδιου στην ποδοκνημική
Σπαστικότητα δεξιού άνω άκρου σε ημιπληγία
Σπαστικότητα δεξιού άνω άκρου σε ημιπληγία

Στάδιο κυρίως Αποκατάστασης (υποξεία και χρόνια φάση)

Κέντρο Αποκατάστασης/Τμήμα Φυσικής Ιατρικής και Αποκατάστασης/Σπίτι

Στα κέντρα Αποκατάστασης ή στην μονάδα Φυσικής Ιατρικής και Αποκατάστασης ο Φυσίατρος-Ιατρός Αποκατάστασης συνεργάζεται με τους θεραπευτές (φυσικοθεραπευτές, κινησιοθεραπευτές, εργοθεραπευτές, λογοθεραπευτές), τους κοινωνικούς λειτουργούς, τους τεχνήτες ορθοπαιδικών μηχανημάτων, ψυχολόγους κ.α.

με στόχο την επανένταξη του ασθενούς στη ζωή. Η Αποκατάσταση είναι µια επανορθωτική µαθησιακή διαδικασία η οποία επιταχύνει και µεγιστοποιεί την ανάρρωση.

Κινησιοθεραπεία

Δίνεται σημασία αρχικά στις αναπνευστικές ασκήσεις και στην επανεκπαίδευση της καθιστής θέσης και κατόπιν στην ενδυνάμωση του υγιούς μέρους του σώματος και του κορμού, ενώ συγχρόνως γίνονται οι ασκήσεις στο ημίπληκτο μέρος με σκοπό να σηκωθεί ο ασθενής στην καθιστή θέση και να καθίσει μόνος του χωρίς βοήθεια.

Στο πρόγραμμα δίνεται έμφαση στις ασκήσεις του κάτω άκρου με σκοπό την προετοιμασία του ημίπληκτου κάτω άκρου, ώστε να δεχθεί βάρος για την επανεκπαίδευση της βάδισης. Στο άνω άκρο η επανεκπαίδευση αποσκοπεί στην ανύψωση του βραχίονα χωρίς πόνο.

Ακολουθούν ασκήσεις ισορροπίας σε όρθια θέση. Στη συνέχεια ο ασθενής επανεκπαιδεύεται στη βάδιση (με τη βοήθεια του θεραπευτή και βοηθημάτων) και σταδιακά στο ανέβασμα και κατέβασμα σκάλας. Το ανέβασμα στη σκάλα γίνεται με το καλό πόδι και το κατέβασμα με το ημίπληκτο.

Στην αρχή θα χρειάζεται βοήθεια άλλου προσώπου ή και βακτηριών. Η κουπαστή μπορεί να χρησιμοποιηθεί για ισορροπία .Η προσέγγιση που συνήθως εφαρμόζεται στα εγκεφαλικά επεισόδια είναι βασισμένη στη μέθοδο ΒΟΒΑΤΗ που στηρίζεται στην αναχαίτιση των παθολογικών πρότυπων κινήσεων που έχει ο ασθενής λόγω του επεισοδίου, με σκοπό την διευκόλυνση φυσιολογικών πρότυπων κινήσεων.

Σημαντική είναι και η βελτίωση της αεροβικής ικανότητας, μέσω της χρήσης του ειδικού ποδηλάτου παθητικής κινητοποίησης. Ο γιατρός και ο θεραπευτής πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους το στοιχείο της κόπωσης και να μην εξαντλούν τον ασθενή με πολύ εντατικά προγράμματα κινησιοθεραπείας.

Γνωσιακές διαταραχές
Η αντιμετώπιση των γνωσιακών διαταραχών (ελλείμματα μνήμης, προσανατολισμού, γλώσσας, αντίληψης, σκέψης, προσοχής και εκμάθησης) είναι μείζονος σημασίας και πρέπει να αποτελεί στόχο του προγράµµατος Αποκατάστασης.

Διαταραχή αισθητικότητας και η ιδιοδεκτικότητα
Συνήθως υποβαθμίζεται η σημασία τους σε ΑΕΕ, επειδή περισσότερο απασχολεί γιατρούς, ασθενή και συγγενείς η επάνοδος της λειτουργικότητας, που σχετίζεται με τις κινητικές ικανότητες.

Η ιδιοδεκτικότητα μας δίνει πληροφορίες για τη θέση μελών του σώματος μας κατά την κίνηση. Η σημασία τους είναι σημαντική στην Αποκατάσταση.

Εργοθεραπεία
Επικεντρώνεται στη λειτουργική αποκατάστασή των προβληµάτων στο άνω άκρο. Η διαδικασία αφορά στη κινητική εκπαίδευση και δίνει έμφαση και στις λοιπές λειτουργίες (νοητικές, γνωστικές, αντιληπτικές, συναισθηµατικές) και σε όλους τους τοµείς της καθηµερινής ζωής (αυτοεξυπηρέτηση, εργασία, σπίτι και οικογένεια, κοινωνικές επαφές και ελεύθερος χρόνος).

Λογοθεραπεία
Βοηθά στις διαταραχές επικοινωνίας και κατάποσης μετά από εγκεφαλικό. Η διάγνωση και η εφαρµογή προγράµµατος αποκατάστασης των διαταραχών αυτών είναι βασικό συστατικό της θεραπείας και επιπλέον ελαχιστοποιεί την πιθανότητα πνευμονιών από εισρόφηση.

Η εφαρµογή ναρθήκων
Συµβάλλει στην πρόληψη ρικνώσεων (πχ εκτατικού τύπου νάρθηκες δακτύλων και πηχεοκαρπικής, νάρθηκες ρυθµιζόµενης γωνίας γονάτων και ποδοκνηµικής) και η εφαρµογή ορθωτικών μηχανημάτων είναι απαραίτητη για την ορθοστάτηση και τη βάδιση σε μερικούς ασθενείς.

Σημαντικό στοιχείο της Αποκατάστασης αποτελεί η πρόληψη και αντιµετώπιση των ελκών κατάκλισης, διότι καθυστερούν το πρόγραµµα, αποτελούν πύλη εισόδου µικροβίων και αυξάνουν τις ενεργειακές ανάγκες του οργανισµού.

Πηγές:
Έχει δημοσιευτεί στο περιοδικό ΥΓΕΙΑ και ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ, ΤΕΥΧΟΣ 5ο, ΟΚΤ-ΔΕΚ 2005

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Επιζώντες από καρκίνο μαστού έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για δεύτερο καρκίνο [μελέτη]
Θα κινηθεί νομικά ο Γ. Καλλιάνος για τον θάνατο του πατέρα του - Επιρρίπτει ευθύνες σε γιατρούς
ECDC: Κρούσματα λιστερίωσης απο καπνιστό σολομό σε τρεις χώρες