Γεροντική ανορεξία: Αιτίες που μειώνουν την όρεξη

Το βάρος του σώματος καθορίζεται από τη θερμιδική πρόσληψη, την ικανότητα απορρόφησης των θρεπτικών ουσιών των τροφών, το μεταβολικό ρυθμό του ατόμου και τις ενεργειακές του απώλειες. Με την πάροδο της ηλικίας, ο μεταβολισμός επιβραδύνεται, με αποτέλεσμα το βάρος του σώματος να αυξάνει έως την έκτη δεκαετία. Μετά την περίοδο αυτή, ωστόσο, πολλοί άνθρωποι ακολουθούν προοδευτικά μία αντίστροφη πορεία, διότι παράγοντες που έχουν σχέση με τη βιολογική γήρανση του σώματος έχουν ως αποτέλεσμα την εγκατάσταση του προβλήματος της ανορεξίας, που είναι συχνή στον ηλικιωμένο. Η ανορεξία του ηλικιωμένου έχει σύνθετη αιτιολογία:

• Με την πάροδο της ηλικίας, η ορμονική λειτουργία μειώνεται. Οι ηλικιωμένοι έχουν μειωμένη έκκριση μελατονίνης και βραχύ στάδιο βαθέως ύπνου, συχνές αφυπνίσεις, ύπνο που δεν ξεκουράζει, φαινόμενα αϋπνίας που είναι σημαντικά για την αποκατάσταση της ενεργειακής εφεδρείας του σώματος. Ως αποτέλεσμα των ανωτέρω, η ζωτικότητα του σώματος συχνά ελαττώνεται, φαινόμενο που επιδρά και στην όρεξη για τροφή.
• Το νευρικό σύστημα στον ηλικιωμένο γίνεται λιγότερο ευέλικτο, ενώ προσβάλλεται από αθηρωμάτωση, με αποτέλεσμα τα κέντρα που ρυθμίζουν την όρεξη να διαταράσσονται. Οι διαταραχές της γεύσης λόγω ατροφίας των αντίστοιχων κέντρων είναι συχνές, με αποτέλεσμα ο ηλικιωμένος να μην αντλεί την ίδια ικανοποίηση από την αίσθηση της γεύσης που αντλούσε στα νιάτα του.
• Οι πεπτικές διαταραχές, η δυσπεψία από ταυτόχρονη λήψη ποικίλων φαρμάκων είναι συχνές στον ηλικιωμένο, με αποτέλεσμα να διαταράσσεται περαιτέρω η γευστική εμπειρία.
• Δραματικά γεγονότα όπως η συνταξιοδότηση, ο αποχωρισμός από τα παιδιά που μεγαλώνουν, όταν υπάρχει αυξημένη ψυχολογική ευαισθησία, μπορεί να επηρεάσουν δυσμενώς την επιθυμία του ηλικιωμένου για σίτιση.
• Νοσήματα όπως παρατεινόμενα ψυχιατρικά σύνδρομα, ηπατικά, νεφρικά, καρδιακά, γαστρεντερικά, μεταβολικά νοσήματα, το σύνδρομο νευρικής ανορεξίας, χρόνια φλεγμονώδη νοσήματα, λοιμώξεις, ορμονικές ανεπάρκειες, καρκινώματα, και φάρμακα επιδεινώνουν το πρόβλημα της ανορεξίας του ηλικιωμένου.

Στα πρώτα στάδια της ανορεξίας, μπορεί να υπάρχει μόνο ατονία, καθώς όμως αναπτύσσεται σοβαρή ένδεια πρωτεΐνης ή θερμίδων, μειώνεται το βάρος, ελαττώνεται η ηπατική σύνθεση πρωτεϊνών του ορού, ελαττώνονται οι κυκλοφορούμενες στο αίμα πρωτεΐνες, μειώνεται η καρδιακή παροχή, ατροφούν οι μύες καρδιάς, αναπνευστικού συστήματος, ο βλεννογόνος του γαστρεντερικού σωλήνα, καταστέλλεται το ανοσοποιητικό σύστημα, ανεπαρκεί το πάγκρεας, παθολογικές διαταραχές που μπορεί να αποβούν άμεσα μοιραίες για τον ηλικιωμένο ασθενή, λόγω και των επιπρόσθετων φθορών από την ηλικία. Ο ηλικιωμένος με γεροντική ανορεξία, πολλές φορές παρουσιάζει κατάθλιψη, απότοκο της ανορεξίας του, αισθανόμενος «ξοφλημένος» και ανίκανος να απολαύσει ακόμη και την πιο προσιτή για αυτόν απόλαυση κατά το παρελθόν, το φαγητό.

Σήμερα, υπάρχουν αποτελεσματικά φάρμακα για τη γεροντική ανορεξία. Η σωστή διάγνωση, η διερεύνηση και άρση όλων των υποκείμενων νοσημάτων που συντελούν στο πρόβλημα και η πρώιμη ιατρική παρέμβαση έχουν ζωτική σημασία.