Πρωτοβουλία για την Ψυχική Υγεία Παιδιών και Εφήβων

Η Πρωτοβουλία για την Ψυχική Υγεία Παιδιών και Εφήβων, μια συνεργασία μεταξύ του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) στο πλαίσιο της Διεθνούς Πρωτοβουλίας για την Υγεία του ΙΣΝ, του Child Mind Institute και ενός πανελλαδικού Δικτύου φορέων ψυχικής υγείας στον δημόσιο τομέα, έδωσε στη δημοσιότητα τα αποτελέσματα μιας ολοκληρωμένης ανάλυσης πεδίου η οποία σκιαγραφεί την κατάσταση της ψυχικής υγείας παιδιών και εφήβων στην Ελλάδα. Στη σχετική συνοπτική παρουσίασή της, περιγράφεται η πολύπλευρη ερευνητική προσπάθεια που καταβλήθηκε για την καλύτερη κατανόηση των αναγκών των παιδιών, των εφήβων και των οικογενειών/φροντιστών τους, καθώς και των εκπαιδευτικών και επαγγελματιών που εργάζονται μαζί τους. Περιλαμβάνει, για πρώτη φορά, μια ανασκόπηση όλων των επιστημονικών άρθρων που έχουν δημοσιευθεί στον τομέα της ψυχικής υγείας που αφορούν παιδιά και εφήβους στην Ελλάδα, μια σύνοψη της ισχύουσας νομοθεσίας και διεθνών συμβάσεων που στοιχειοθετεί μια προσέγγιση της ψυχικής υγείας βασισμένη στα δικαιώματα, καθώς και μια πανελλαδική έρευνα σε σχεδόν 4.000 συμμετέχοντες, συμπεριλαμβανομένων γονέων, εφήβων, δασκάλων και διαφόρων επαγγελματιών ψυχικής υγείας. Συνοδεύεται, επίσης, από μια προσπάθεια χαρτογράφησης των διαθέσιμων υπηρεσιών ψυχικής υγείας στο πλαίσιο του δημοσίου συστήματος υγείας και εκπαίδευσης για παιδιά και εφήβους στη χώρα.

Η έκθεση προσφέρει πληροφορίες που στοιχειοθετούν την ανάγκη ενίσχυσης του τομέα παιδικής ψυχικής υγείας της Ελλάδας, εστιάζοντας σε τεκμηριωμένες παρεμβάσεις, καθώς και σε εκπαιδεύσεις και εργαλεία ψυχοεκπαίδευσης για γονείς, φροντιστές, εκπαιδευτικούς και ειδικούς ψυχικής υγείας προσαρμοσμένα στο πολιτισμικό πλαίσιο της χώρας. Επίσης, περιλαμβάνει πληροφορίες για την καταπολέμηση του υπάρχοντος και βαθιά ριζωμένου στίγματος γύρω από την ψυχική υγεία. Τα ευρήματα της έρευνας υποδηλώνουν ότι η Πρωτοβουλία θα πρέπει να δώσει προτεραιότητα και να αντιμετωπίσει την κρίσιμη ανάγκη για μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση και κατάρτιση σε θέματα ψυχικής υγείας,  όπως και για μια ποικιλόμορφη, πλουραλιστική προσέγγιση σε ό,τι αφορά τις ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις.

Σύμφωνα με την Έκθεση:

• Οι πιο συχνές καταστάσεις ψυχικής υγείας μεταξύ των νέων που συμμετείχαν στην έρευνα περιλαμβάνουν τη διαταραχή ελλειμματικής προσοχής/υπερδραστηριότητας, το άγχος, τη διαταρακτική συμπεριφορά, την κατάθλιψη και τον εκφοβισμό.
• Οι εκπαιδευτικοί επισημαίνουν ομόφωνα πως στερούνται κατάρτιση και υποστήριξη που θα τους βοηθούσε να εντοπίζουν και να διαχειρίζονται προβλήματα ψυχικής υγείας των μαθητών τους στο σχολικό πλαίσιο, καθώς και  περιστατικά  κακοποίησης και παραμέλησης.
• Οι γονείς συμφωνούν ότι το στίγμα αποτελεί εμπόδιο στην ελληνική κοινωνία, αλλά δεν αναγνωρίζουν τη δική τους στιγματιστική στάση σε θέματα ψυχικής υγείας.
• Η καθημερινή πρακτική του 22% των επαγγελματιών υγείας που συμμετείχαν στην έρευνα, περιλαμβάνει την αξιολόγηση περιστατικών ύποπτων για παιδική κακοποίηση και παραμέληση.

Τα μέλη της Επιστημονικής Συντονιστικής Επιτροπής της Πρωτοβουλίας τονίζουν ότι η ανάγκη για  επιστημονικά τεκμηριωμένη φροντίδα και υποστήριξη της ψυχικής υγείας στη χώρα είναι προφανής, όχι όμως αδύνατο να καλυφθεί, και προσθέτουν: «Οι επαγγελματίες που εργάζονται με παιδιά εκφράζουν έντονο ενθουσιασμό στην προοπτική να αυξηθεί η πρόσβαση σε ποιοτικούς πόρους. Επίσης, κατανοούν σε βάθος τα πολύπλοκα συστημικά εμπόδια στην πρόσβαση των παιδιών και των οικογενειών τους στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας. Ελπίζουμε ότι αυτή η έκθεση θα είναι το πρώτο βήμα για την επίτευξη της αποστολής μας να υποστηρίξουμε και να ενισχύσουμε την ψυχική υγεία στον δημόσιο τομέα σε όλη τη χώρα».

Επιπρόσθετα, στο βαθμό που προσφέρει πληροφορίες για τις μεγαλύτερες ανάγκες ψυχικής υγείας παιδιών και εφήβων στην Ελλάδα, αλλά και εκτενείς λεπτομέρειες ως προς τις μεθοδολογικές προσεγγίσεις για την εξασφάλιση αυτών των δεδομένων, η ανάλυση αυτή παρέχει ένα μοντέλο σχεδιασμού προγραμμάτων που επιδιώκουν να είναι αποτελεσματικά, ουσιαστικά και στοχευμένα σε πραγματικές ανάγκες.

Τα ευρήματα από την ανάλυση πεδίου έχουν ληφθεί υπόψη στον σχεδιασμό εκπαιδεύσεων της Πρωτοβουλίας για επαγγελματίες που εργάζονται με παιδιά ανά την Ελλάδα. Πρόκειται για εκπαιδεύσεις που μαζί με οδηγούς με πληροφορίες για τις πιο κοινές δυσκολίες ψυχικής υγείας θα διατεθούν τόσο διαδικτυακά όσο και δια ζώσης από τον Ιανουάριο του 2024.