Ασκληπιεία: Πώς παρείχαν ολιστική φροντίδα Υγείας στην αρχαία Ελλάδα

Ο πρωτοποριακός ρόλος των Ασκληπιείων της αρχαίας Ελλάδας στη Χειρουργική, στη Φαρμακολογία, στην "ολιστική ιατρική" και στον ιατρικό τουρισμό, περιγράφεται σε πρόσφατη επιστημονική δημοσίευση.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Le Infezioni in Medicina" και υπογράφεται από τις επιστήμονες του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) Ανδρούλα Παυλή και Έλενα Μαλτέζου (φωτογραφία).

Στην Ιλιάδα του Ομήρου, ο Ασκληπιός ήταν άνθρωπος και συγκεκριμένα σπουδαίος γιατρός και χειρουργός, που περιέθαλψε τραυματίες στρατιώτες κατά τη διάρκεια του Τρωικού Πολέμου (12ος - 11ος αιώνας π.Χ.). Από την εποχή του Ιπποκράτη, ωστόσο, (5ος αιώνας π.Χ.), ο Ασκληπιός θεωρούνταν Θεός.

Τα Ασκληπιεία βρίσκονταν σε όλη την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, στην αρχαία Ελλάδα και στον ρωμαϊκό κόσμο. Οι ταξιδιώτες αναζητούσαν σε αυτά θεραπείες και έτσι αποτέλεσαν τη βάση για τον πρώιμο "ιατρικό τουρισμό".

Όπως αναφέρουν οι συντάκτριες του άρθρου, ο Ασκληπιός έχει απεικονιστεί ως μεσήλικας με μια ράβδο με ένα φίδι τυλιγμένο γύρω του. Το φίδι αναφέρεται σε ένα δάγκωμα φιδιού που προκαλούσε μία σοβαρή ασθένεια, που ήταν πολύ δύσκολο να θεραπευτεί στην αρχαιότητα, αλλά ο Ασκληπιός είχε την ικανότητα να το θεραπεύσει.

Το καλάμι με το φίδι, που είναι το σύμβολο των γιατρών παγκοσμίως και είναι γνωστό ως η "Ράβδος του Ασκληπιού".

Στην αρχαία Ελλάδα, οι ρίζες της θεραπείας και της Ιατρικής βρίσκονταν στη θρησκεία και την πνευματικότητα. 

Η λατρεία του Ασκληπιού εμφανίστηκε πιο ξεκάθαρα ανάμεσα στον 6ο και στον 4ο αιώνα π.Χ. Ιδρύθηκαν επίσημα Ασκληπιεία, τα οποία λειτουργούσαν ως δημόσιες εγκαταστάσεις υγείας, "ιερά" νοσοκομεία και κέντρα ιατρικής διδασκαλίας.

Το "δίκτυο" περιλάμβανε περισσότερα από 300 Ασκληπιεία, με τα πιο γνωστά να βρίσκονται στην Επίδαυρο, στην Κω, στην Αθήνα, στην Κόρινθο και στην Πέργαμο.

Σήμερα, αυτά μνημεία, εκτός από αναγνωρισμένα ως αριστουργήματα της αρχαίας ελληνικής τέχνης, στέκουν και όρθια απόδειξη της άσκησης της Ιατρικής στην αρχαιότητα.

Θεραπεία

Οι άνθρωποι που αναζητούσαν σε αυτά θεραπεία, έκαναν προσκύνημα. Ακολουθούσαν μια παραδοσιακή, βασισμένη στην πίστη θεραπεία, μέσω της λατρείας, των θυσιών και της αφιέρωσης αναθηματικών αντικειμένων στον Απόλλωνα, στην Αρτέμιδα, στον Ασκληπιό, στην Υγεία και σε άλλους θεούς της υγείας, ενώ παρεχόταν ιατρική και χειρουργική θεραπεία.

Κατά την άφιξή τους, οι υποβάλλονταν σε ορισμένες προκαταρκτικές διαδικασίες, συμπεριλαμβανομένης της κάθαρσης, της άσκησης, του μασάζ και της νηστείας, ακολουθούμενες από ειδική ιατρική ή χειρουργική θεραπεία ή φυσική θεραπεία, ανάλογα με το πρόβλημα της υγείας τους.

Οι διαδικασίες αυτές γίνονταν με μία ομίχλη μυστηρίου και υπερφυσικού, με τους ασθενείς να αναπαύονται, σε υπνωτική κατάσταση. Με την καθοδήγηση ιερέων και με τελετουργίες εξαγνισμού, περίμεναν να μπει ο Θεός στα όνειρά τους, κάτι που αποτελούσε βασικό στοιχείο για τη θεραπεία.

Αργότερα, με την αυξανόμενη έμφαση στην Ιατρική του πραγματικού κόσμου, το Ασκληπιείο άρχισε να χρησιμοποιεί γιατρούς που μπορούσαν να περιλάβουν και φαρμακευτικές θεραπείες.

Αρχαίες επιγραφές με το ιστορικό των ασθενών, που περιέγραψε ο Παυσανίας, περιλάμβαναν πληροφορίες για μεθόδους θεραπείας και συνταγές των φαρμάκων.

Περιεγράφηκε ένα ευρύ φάσμα παθολογιών, όπως πονοκέφαλοι, δυσκολίες εγκυμοσύνης, αρθρίτιδα, τύφλωση, παράλυση, πληγές, αποστήματα και για κάθε παθολογία, για τις οποίες υπήρχε μια διαφορετική, μοναδική θεραπεία.

Οι Έλληνες γνώριζαν τη θεραπευτική αξία της μουσικής και ο Πυθαγόρας ανέπτυξε τη θεωρία της κάθαρσης του η ψυχή μέσα από τη μουσική.

Ολιστική περίθαλψη

Τα αρχαιολογικά στοιχεία δείχνουν ότι τα Ασκληπιεία πρόσφεραν στην αρχαιότητα αυτό που σήμερα ονομάζουμε "ολιστική υγειονομική περίθαλψη".

Η επιλογή της θέσης τους γινόταν προσεκτικά και ήταν συνήθως μία ειδυλλιακή τοποθεσία, με πλούσια βλάστηση, ευχάριστη και χαλαρωτική θέα, άφθονο τρεχούμενο νερό, ακόμη και ιαματικές πηγές, για μια ολιστική προσέγγιση.

Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του ιερού της Επιδαύρου (φωτογραφία), το οποίο βρισκόταν σε μια κοιλάδα, άφθονη σε πηγές, με εγκαταστάσεις που εκτείνονται εντός του δάσους και περιγράφεται από τον Παυσανία ως "το ιερό άλσος".

Το Ασκληπιείο της Κω βρίσκεται σε μία πλαγιά τριών επιπέδων, μέσα σε δάσος, με μαγευτική θέα στη θάλασσα.

Τα Ασκληπιεία ήταν προορισμοί προσκυνήματος και θεραπείας. Αποτέλεσαν τον πρόδρομο του "ιατρικού τουρισμού" και έχουν σημαντική επίδραση στη θέσπιση των θεμελίων της Ιατρικής.

Καθιέρωσαν το πρώτο βήμα της ανθρώπινης γνώσης στη Χειρουργική και στη Φαρμακολογίας, που γέννησαν την ορθολογική Ιατρική.