Η επιβίωση των ατόμων με άνοια ποικίλει, καθώς η θνησιμότητά τους επηρεάζεται από έναν συνδυασμό πολλών παραγόντων, όπως η ηλικία, οι συννοσηρότητες, καθώς και ο τύπος της άνοιας. Βιβλιογραφικά, η μέση επιβίωση μετά τη διάγνωση κυμαίνεται διεθνώς από 3 έως 12 έτη, με σημαντικές διαφοροποιήσεις ανάλογα με την αιτία. Ενδεικτικά:

  • Στη νόσο Alzheimer κυμαίνεται από 8 ως 12 έτη.
  • Στην αγγειακή άνοια 4 έως 8.
  • Στην άνοια με σωμάτια Lewy 3-7 έτη.
  • Στη μετωποκροταφική άνοια 6-9 έτη.

Οι κυριότερες αιτίες θανάτου σε ασθενείς με άνοια συνδέονται με καρδιαγγειακές επιπλοκές, λοιμώξεις, καχεξία, πτώσεις και νεοπλάσματα

Μιλώντας στο πλαίσιο του 14ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Νόσου Alzheimer και 6ου Μεσογειακού Συνεδρίου Νευροεκφυλιστικών Νοσημάτων που διεξάγεται στη Θεσσαλονίκη, η ψυχολόγος, συνεργάτιδα της ομάδας κατ’ οίκον της Ελληνικής Εταιρείας Νόσου Alzheimer και Συγγενών Διαταραχών, Μάγδα Ουζούνη (φωτογραφία), παρουσίασε τα αποτελέσματα έρευνας καταγραφής, σε 1.042 άτομα με άνοια που απεβίωσαν στη διάρκεια των τελευταίων 18 χρόνων στη Θεσσαλονίκη. Η έρευνα κατέγραψε αναλυτικά την αιτία, τον τόπο και την εποχή θανάτου, το μέσο χρόνο ζωής μετά τη διάγνωση, καθώς και δημογραφικά δεδομένα, καταλήγοντας σε σημαντικά συμπεράσματα που τονίζουν μεταξύ άλλων την αξία της ενίσχυσης στρατηγικών παρηγορητικής φροντίδας ασθενών τελικού σταδίου στο σπίτι τους.

Διεθνή δεδομένα

Όπως ανέφερε η κ. Ουζούνη, η νεαρή έναρξη της άνοιας (Young-Onset Dementia) σχετίζεται με χειρότερη πρόγνωση, με τη μέση επιβίωση να φτάνει τα 6 έτη. Παράγοντες όπως η προχωρημένη ηλικία, οι πτώσεις, οι λοιμώξεις και ο υποσιτισμός έχουν αναγνωριστεί ως προγνωστικοί δείκτες μειωμένης επιβίωσης.

Διεθνή στατιστικά δεδομένα δείχνουν ότι:

  • Το 50% των ασθενών με άνοια πεθαίνουν μέσα σε 4-6 χρόνια από τη διάγνωση (International Psychogeriatrics, 2021).
  • Το 70% των ατόμων με άνοια πεθαίνουν από μη νευρολογικές αιτίες, όπως λοιμώξεις ή καρδιαγγειακές επιπλοκές (BMJ, 2004).
  • Η θνησιμότητα ενός έτους από την εισαγωγή σε οίκο ευγηρίας για ασθενείς με άνοια ανέρχεται στο 40%-50% (Neurology, 2008).

Οι συνηθέστερες αιτίες θανάτου σε ασθενείς με άνοια είναι:

  • Λοιμώξεις, κυρίως η πνευμονία, σε ποσοστό έως 45%.
  • Καρδιαγγειακές επιπλοκές, ανεπάρκεια και Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια έως 30%.
  • Καχεξία/αφυδάτωση, υποσιτισμός έως 20%.
  • Τραυματισμοί, πτώσεις και δευτερογενείς επιπλοκές, λόγω αστάθειας, μυϊκής ατονίας και κινητικών προβλημάτων έως 10%.
  • Κακοήθη νεοπλάσματα που δεν διαγιγνώσκονται έγκαιρα λόγω της μειωμένης επικοινωνίας του ασθενούς και της δυσκολίας διάκρισης των συμπτωμάτων.

Θνητότητα σε Έλληνες ασθενείς

Οι μελετητές άντλησαν στοιχεία από αρχείο της κατ΄ οίκον ομάδας της Εταιρείας Νόσου Alzheimer. Το δείγμα ανήλθε σε 1.042 αποθανόντα άτομα από το 2007 έως και τον Ιανουάριο του 2025, εκ των οποίων 634 γυναίκες και 408 άνδρες. Οι περιθάλποντες είχαν δώσει υπογεγραμμένη συγκατάθεση για τη διαχείριση των στοιχείων τους, για ερευνητικούς και εκπαιδευτικούς σκοπούς

Η ανάλυση των δεδομένων έδειξε πως η μέση ηλικία θανάτου ήταν τα 85,29 έτη, με μέση διάρκεια νόσου 7,32 έτη. Καταγράφηκαν και ακραίες τιμές, με χαρακτηριστικές περιπτώσεις μια γυναίκα που έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 103 ετών με διάρκεια νόσου 27 έτη, αλλά και έναν άνδρα 49 ετών που απεβίωσε 5 έτη μετά τη διάγνωση.

Δεν υπήρξε στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ των δύο φύλων, ως προς την ηλικία και το μέσο χρόνο νόσου.

Καταγράφηκαν συνολικά 24 αίτια θανάτου, με τα 3 κυριότερα να αφορούν την καρδιακή ανακοπή, τις λοιμώξεις και την COVID-19.

Ως προς την εποχή του χρόνου, οι περισσότεροι θάνατοι συνέβησαν τον χειμώνα (24%) και ακολουθούν το καλοκαίρι (20,8%), η άνοιξη (14,4%) και το φθινόπωρο (8,3%), ενώ για το 31,6% των περιπτώσεων δεν υπήρχε καταγραφή για την εποχή θανάτου.

Το 44% των ασθενών απεβίωσε στο σπίτι και το 22,6% στο νοσοκομείο, ενώ για το 33,3% δεν υπάρχει καταγραφή.

Η μεγάλη πλειονότητα των θανάτων από ανακοπή συνέβη στο σπίτι του ασθενούς (83,7%) και το 16,1% στο νοσοκομείο. Στους θανάτους με αιτία τη λοίμωξη του αναπνευστικού καταγράφεται σχετική ισορροπία (66 στο νοσοκομείο και 60 στο σπίτι), ενώ η πλειονότητα των θανάτων από COVID-19 έγινε στο νοσοκομείο (22 έναντι 4 στο σπίτι).

Στους περιορισμούς της έρευνας περιλαμβάνεται ότι τα δεδομένα προήλθαν ως επί το πλείστο από τους ίδιους τους περιθάλποντες ή συγγενείς των αποθανόντων, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει πάντα ακρίβεια στην αιτία θανάτου. Επίσης, εκτός από την περίπτωση διάγνωσης του εκάστοτε ιατρού, η έναρξη των συμπτωμάτων και της νόσου βασιζόταν επίσης στην υποκειμενική κρίση του, δοθέντος του ιστορικού, ενώ αρκετά παλιότερα δεδομένα απουσίαζαν.

Παρηγορητική φροντίδα και τέλος ζωής

Η παρηγορητική φροντίδα παίζει κρίσιμο ρόλο στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ατόμων με τελικού σταδίου άνοια. Ωστόσο, πολλές φορές οι ασθενείς δεν λαμβάνουν επαρκή φροντίδα, λόγω έλλειψης κατανόησης της πορείας της νόσου και των αναγκών τους ή και λόγω έλλειψης χρόνου, σημείωσε η κ. Ουζούνη, συμπληρώνοντας πως "η ανάπτυξη στρατηγικών φροντίδας που περιλαμβάνουν πολυδιάστατες παρεμβάσεις μπορεί να συμβάλλει στην επιβράδυνση της εξέλιξης της νόσου και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών. Η συνεχής έρευνα και η ενίσχυση των δομών παρηγορητικής φροντίδας παραμένουν βασικοί άξονες για τη διαχείριση της άνοιας στο τελικό της στάδιο".

Η Ομάδα κατ΄ οίκον της Ελληνικής Εταιρείας Alzheimer συστάθηκε το 2007 και αποτελείται από νευρολόγο, οδοντίατρο, ψυχολόγο, κοινωνικό λειτουργό και ψυχοθεραπεύτρια.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Μάξιμουμ μέχρι δύο ώρες χρήση smartphone την ημέρα (μελέτη)
Υποχώρηση των δεικτών της γρίπης πάνω από 30% σε μία εβδομάδα - ECDC: Πότε είχαμε κορύφωση
Σύγχρονες εξελίξεις για την Lp(a)