Υπολογίζεται ότι σήμερα περισσότεροι από ένα εκατομμύριο κάτοικοι της χώρας μας πάσχουν από χρόνια νεφρική νόσο, ενώ μόνο περίπου το 20% από αυτούς έχει διαγνωσθεί. Δυστυχώς η Ελλάδα κατέχει το υψηλότερο ποσοστό ασθενών με τελικού σταδίου νόσο σε αιμοκάθαρση στην Ευρώπη, με τεράστιο άμεσο και έμμεσο κόστος.

Το σημαντικό είναι ότι η αιμοκάθαρση δεν είναι αναπόφευκτη, καθώς υπάρχουν διαθέσιμες και οικονομικά προσιτές εξετάσεις και θεραπείες, που δεν αξιοποιούνται επαρκώς στη χώρα μας για  έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία.  

Αποτέλεσμα η εθνική οικονομία να επιβαρύνεται με άμεσο κόστος που φτάνει τα 850 εκατομμύρια ευρώ ετησίως (>7% των συνολικών δαπανών για την υγεία), με κύριους παράγοντες το κόστος των θεραπειών νεφρικής υποκατάστασης και των νοσηλειών λόγω καρδιαγγειακών και νεφρικών επιπλοκών. Το έμμεσο κόστος, λόγω απώλειας παραγωγικότητας των ασθενών και των φροντιστών τους, είναι ακόμη σημαντικότερο.

Η διεθνής εμπειρία έχει δείξει ότι ο προσυμπτωματικός έλεγχος για χρόνια νεφρική νόσο έχει αποδειχθεί οικονομικά αποδοτικός, ειδικά σε πληθυσμούς υψηλού κινδύνου, όπως οι ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη, αρτηριακή υπέρταση, και καρδιαγγειακά νοσήματα. η χρόνια νεφρική νόσος εξελίσσεται ραγδαία σε έναν από τους συχνότερους και βαρύτερους παράγοντες θνησιμότητας και νοσηρότητας διεθνώς.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας υπολογίζεται ότι σχεδόν 674 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν σήμερα σε όλο τον κόσμο με χρόνια νεφρική νόσο. Παράλληλα προειδοποιεί πως εάν δεν υπάρξουν δραστικά μέτρα, έως το 2050 η νεφρική ανεπάρκεια αναμένεται να ανέλθει στην 5η θέση σε παγκόσμιο επίπεδο ως αιτία θανάτου. Ειδικά οι χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος χώρες πλήττονται δυσανάλογα, με τους ασθενείς να αντιμετωπίζουν σοβαρές ανισότητες στην πρόσβαση στις απαραίτητες υπηρεσίες υγείας, στη θεραπεία αλλά και στη χρηματοδοτική κάλυψη.

Σήμερα στην Ευρώπη, επιστημονικές εταιρείες και σημαντικοί οργανισμοί συστήνουν προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου για τη χρόνια νεφρική νόσο, ειδικά για πληθυσμούς υψηλού κινδύνου, στη  Γερμανία, την Ισπανία και την Ολλανδία. Από την πλευρά του ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) συστήνει ως βασικό μέτρο αντιμετώπισης της νόσου την πρόληψη, εγκρίνοντας μια σειρά προτάσεων τις οποίες καλούνται να εφαρμόσουν οι αρμόδιοι φορείς σε επίπεδο χωρών.

Όμως, παρά τη σημασία της πρόληψης και της πρώιμης διάγνωσης στην αντιμετώπιση της χρόνιας νεφρικής νόσου, δεν περιλαμβάνεται μέχρι σήμερα στα Εθνικά Προγράμματα Πρόληψης της χώρας μας, με σοβαρές συνέπειες.

Πρόσφατα η αναπληρώτρια Υπουργός Υγείας Ειρήνη Αγαπηδάκη, μετά την απόφαση του ΠΟΥ, ανακοίνωσε πως ήδη επεξεργάζεται την ένταξη της Υγείας του Νεφρού σε εθνικό πρόγραμμα. Ειδικότερα, ασθενείς υψηλού κινδύνου για χρόνια νεφρική νόσο  (π.χ. ασθενείς με διαβήτη, δυσλιπιδαιμία & αρρύθμιστη υπέρταση), σύντομα θα λάβουν ειδοποίηση για να προβούν σε διαγνωστικές εξετάσεις ώστε να διαπιστώσουν αν βρίσκονται σε κίνδυνο και να λάβουν την κατάλληλη θεραπεία. Σε αυτό το πλαίσιο η εξέταση κρεατινίνης αποτελεί έναν αποτελεσματικότατο δείκτη για την υγεία του νεφρού.

Τι προτείνει ο ΠΟΥ για την προστασία των νεφρών και την πρόληψη των νεφρικών παθήσεων:

Ενίσχυση της πρόληψης και πρώιμης διάγνωσης

  • Ενσωμάτωση της αναζήτησης/ανίχνευσης νεφρικών παθήσεων στην πρωτοβάθμια περίθαλψη, ειδικά σε ομάδες υψηλού κινδύνου και ευάλωτους πληθυσμούς.
  • Καταπολέμηση παραγόντων κινδύνου, όπως υπέρταση και διαβήτης.

 Ενσωμάτωση στη δημόσια υγεία & πρωτοβάθμια φροντίδα

  • Ενσωμάτωση της φροντίδας των νεφρών στις εθνικές πολιτικές υγείας και στα πακέτα καθολικής υγειονομικής κάλυψης, συμπεριλαμβανομένης της πρόωρης διάγνωσης, της διαχείρισης και της θεραπείας.
  • Διασφάλιση οικονομικής προστασίας και ισότιμης πρόσβασης σε υπηρεσίες πρόληψης και φροντίδας. 

Διεπιστημονική προσέγγιση 

  • Συνεργασία μεταξύ διαφόρων τομέων (συμπεριλαμβανομένων κυβέρνησης, τοπικών κοινοτήτων και άλλων ενδιαφερόμενων), υπό κατάλληλη ρυθμιστική εποπτεία, για παροχή ποιοτικών υπηρεσιών νεφρικής φροντίδας. 

Παρακολούθηση και αξιολόγηση 

  • Ενίσχυση των συστημάτων υγείας για να καταγράφεται η επιβάρυνση των νεφρικών νόσων, η πρόσβαση σε φροντίδα, καθώς και τα αποτελέσματα σε θνητότητα/νοσηρότητα.
  • Ενίσχυση ερευνητικής και τεχνολογικής ικανότητας για αξιολόγηση παρεμβάσεων και καθοδήγηση της κλιμάκωσης. 

Πρόσβαση σε θεραπείες και αιμοκάθαρση 

  • Διασφάλιση σταδιακής πρόσβασης σε θεραπείες αντικατάστασης νεφρών (αιμοκάθαρση, περιτοναϊκή κάθαρση, μεταμόσχευση), με προτεραιότητα στη μεταμόσχευση στους κατάλληλους ασθενείς (καλύτερη έκβαση, ποιότητα ζωής και μικρότερο κόστος). 

Αντιμετώπιση κοινωνικο-περιβαλλοντικών παραγόντων 

  • Εκστρατείες ευαισθητοποίησης και εκπαίδευσης για την επίδραση περιβαλλοντικών και κοινωνικών παραγόντων, περιλαμβανομένων και των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής, ειδικά σε γεωργικές και αναπτυσσόμενες περιοχές. 

Οικονομική βιωσιμότητα & καταπολέμηση οικονομικών συνεπειών 

  • Υιοθέτηση αποτελεσματικών φαρμάκων (π.χ. για υπέρταση/διαβήτη) που είναι προσιτά και έχουν μεγάλο όφελος, ώστε να μειωθούν οι οικονομικές επιβαρύνσεις σε ασθενείς και κράτη.
  • Αντιμετώπιση του προβλήματος όπου οι ασθενείς σε αναπτυσσόμενες χώρες επιβαρύνονται οικονομικά λόγω αντικατάστασης νεφρών, σε περιπτώσεις όπου δεν καλύπτεται από δημόσια ασφάλιση. 

Έκτακτες ανάγκες & ανθρωπιστικές κρίσεις 

  • Υπουργεία και φορείς να σχεδιάσουν στρατηγικές για τη συνέχεια φροντίδας ατόμων με νεφρικές παθήσεις, ακόμη και σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, εμπόλεμες και ανθρωπιστικές συνθήκες. 

Αναφορά και παρακολούθηση αποτελεσμάτων 

  • Οι χώρες να υποβάλλουν ανά διετία (2027, 2029, 2031) εκθέσεις προόδου στο Παγκόσμιο Συμβούλιο Υγείας, αναφέροντας επιτεύγματα, δυσκολίες και επόμενα βήματα.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Ι. Βαρδακαστάνης: Το αναπηρικό κίνημα συνεχίζει να αγωνίζεται και να διεκδικεί
Ενδυνάμωση των ασθενών: Καμπάνια ευαισθητοποίησης για την ενίσχυση υιοθέτησης της περιτοναϊκής κάθαρσης στην Ελλάδα
Ποιες τροφές αυξάνουν την καλή χοληστερόλη