Η κα Δέσποινα Κατσώχη, ογκολόγος - ακτινοθεραπεύτρια, υποστηρίζει ότι ο καρκίνος σε λίγα χρόνια μπορεί να μεταβληθεί σε ένα χρόνιο νόσημα και να πάψει να είναι καταληκτικός. Η έρευνα των τελευταίων χρόνων βοηθά σημαντικά στην κατεύθυνση αυτή. 

Πόσο αποτελεσματική είναι η ακτινοθεραπεία στην καταπολέμηση του καρκίνου;

Η ακτινοθεραπεία είναι ένας από τους τρεις βασικούς πυλώνες της ογκολογίας. Σε νοσήματα όπως ο καρκίνος του ρινοφάρυγγα, του λάρυγγα, του προστάτη και ενίοτε ο καρκίνος του πνεύμονα, είναι ικανή να επιφέρει την εξάλειψη του όγκου, διατηρώντας τη λειτουργικότητα και την ακεραιότητα του οργάνου που έχει πληγεί. Με λίγα λόγια, προσφέρει "αναίμακτες" νίκες γιατί επεμβαίνει εκεί που δεν μπορεί να φτάσει το νυστέρι του χειρουργού. Για παράδειγμα, με τον συνδυασμό ακτινοθεραπείας και βραχυθεραπείας, επιτυγχάνονται υψηλά ποσοστά πλήρους ίασης στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο του προστάτη, εφάμιλλα των πρώιμων σταδίων, αναίμακτα και χωρίς παρενέργειες.

Πιστεύετε ότι η πρόληψη μπορεί να αποτελέσει το ισχυρό όπλο μαζί με τις νέες θεραπείες;

Θεωρώ ότι η  πρόληψη αποτελεί την κορωνίδα των πάντων. Ένας υγιής και ισορροπημένος τρόπος ζωής και διατροφής, υπόσχεται μακροζωία και ναι, βρίσκω πολύ εύστοχο τον χαρακτηρισμό "ισχυρό όπλο". Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι αποτελεί αδήριτη ανάγκη να υιοθετήσουμε έναν τρόπο ζωής που σέβεται τον οργανισμό μας και τις ανάγκες του. Η πρωτογενής πρόληψη δεν είναι μια λέξη, είναι καθημερινή ενσυνείδητη δράση, μια καθημερινή πράξη. Όσο για τη δευτερογενή πρόληψη, μέσω της ενημέρωσης και του προσυμπτωματικού ελέγχου, χαρίζει πολλά και ποιοτικά χρόνια ζωής. Σε πολλές ασθένειες παίζει τεράστιο ρόλο η έγκαιρη διάγνωση. Ο οργανισμός μας "μιλά". Όταν κάτι ανησυχητικό συμβαίνει, δείχνει "σημάδια" που πρέπει να μας θέσουν σε εγρήγορση και να επισκεφθούμε  το γιατρό πριν η κατάσταση φτάσει στο μη περαιτέρω. Καθοριστικός είναι και ο ρόλος της τριτογενούς πρόληψης, που συμβάλλει στην αποκατάσταση και στην επιστροφή του ασθενή σε ένα επίπεδο ζωής, όσο το δυνατόν εγγύτερο σε αυτό που είχε πριν εκδηλώσει τη νόσο, με την ελαχιστοποίηση των σωματικών ή ψυχολογικών παρενεργειών που μπορεί να εκδηλώσει, εξαιτίας του καρκίνου αλλά και της  ακολουθούμενης θεραπευτικής μεθόδου.

Τα στοιχεία είναι αποκαρδιωτικά: Τα νέα περιστατικά καρκίνου αναμένεται, σύμφωνα με νέα στοιχεία, να φτάσουν τα 22 εκ. το 2030 από 14 εκ. που ήταν το 2016. Τι λέτε επ’ αυτού;

Όντως, υπάρχει καταγεγραμμένος αυξημένος αριθμός κρουσμάτων, που όμως οφείλεται και στο ότι έχει αυξηθεί ο μέσος όρος ζωής, έχουν βελτιωθεί θεαματικά οι διαγνωστικές μέθοδοι ενώ έχει επιδράσει θετικά η προσπάθεια ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών. Αναμφίβολα όμως, ο σύγχρονος τρόπος ζωής με όλα τα λάθη και τις παραλείψεις του, αποτελεί μία ωρολογιακή βόμβα που μας απειλεί. Κακή διατροφή και βλαβερές συνήθειες όπως το κάπνισμα, αποτελούν ενοχοποιητικούς παράγοντες για την αύξηση των κρουσμάτων. Προσωπικά, τα στοιχεία με καλούν να εντείνω τις προσπάθειες μου μέσα από την ΑΚΟΣ στο να αναδείξω την καθοριστική σημασία της πρόληψης.

Στην Ελλάδα της κρίσης, πόσο έχει επηρεαστεί ο ιατρικός κόσμος από την μαζική φυγή νέων γιατρών στο εξωτερικό;

Και η ελάχιστη απώλεια έμψυχου δυναμικού είναι σημαντική. Ασθενείς και θεράποντες αποτελούμε μία αλυσίδα ζωής, που πρέπει να είναι στέρεη και καλά δομημένη. Κανείς δεν περισσεύει. Νομίζω ότι αν καλλιεργήσουμε τις προϋποθέσεις, οι επιστήμονες που εγκατέλειψαν τη χώρα μας και διαπρέπουν στο εξωτερικό θα επιστρέψουν και μάλιστα με πολλαπλάσιες εμπειρίες στις βαλίτσες τους, τις οποίες και θα μεταλαμπαδεύσουν στην πατρίδα τους.

Το Δημόσιο σύστημα Υγείας, πιστεύετε, έχει περιθώρια βελτίωσης;

Όπως συνηθίζω να λέω, το σύστημα δεν είναι απρόσωπο. Το σύστημα είμαστε εμείς οι ίδιοι και ο τρόπος με τον οποίο λειτουργούμε. Δυστυχώς διαφορετικές είναι οι προσδοκίες και οι απαιτήσεις μας από το σύστημα υγείας όταν ασθενούμε και διαφορετικά τοποθετούμαστε όταν επιστρέφουμε στο ρόλο του θεράποντα. Σαφώς και το σύστημα έχει πολλά τρωτά. Όμως, όσες βελτιωτικές τροποποιήσεις κι αν γίνουν, όσα χρήματα κι αν δοθούν, τίποτα δεν πρόκειται να γίνει αν δεν αλλάξουμε εμείς οι ίδιοι νοοτροπία. Πιστεύω στη δύναμη της μονάδας που είναι το βασικό κομμάτι ενός υγιούς συνόλου. Δεν μου αρέσουν οι απρόσωποι αφορισμοί, ούτε οι αποδιοπομπαίοι τράγοι. Να μην παραβλέπουμε όμως και τα καλά: ελάχιστες φορές αναφερόμαστε στην ηρωική αυτοθυσία των γιατρών οι οποίοι δίνουν μάχη σε αντίξοες συνθήκες για να κάνουν σωστά τη δουλειά τους. Και για να μην ομφαλοσκοπούμε θα θυμίσω ότι η κρίση είναι διεθνής. Τα ίδια προβλήματα υφίστανται σχεδόν παντού. Απλά στη χώρα μας τα μεγεθύνει ο λάθος τρόπος με τον οποίο προσπαθούμε να τα αντιμετωπίσουμε.

Μιλήστε μας λίγο για την ΑΚΟΣ, τις πρωτοβουλίες και δράσεις της.

H ΑΚΟΣ γεννήθηκε πριν πέντε χρόνια, από την εσωτερική μου ανάγκη να συνδέσω το επάγγελμα μου, με μία κοινωνική δράση που θα με φέρει ακόμη πιο κοντά στους ανθρώπους και τα προβλήματα τους. Μια ομάδα επιστημόνων από το χώρο της υγείας αποφασίσαμε να διαθέσουμε τις δυνάμεις μας  στην ενημέρωση, στην πρόληψη και στη θεραπεία  του καρκίνου. Το έργο της είναι ταυτόχρονα κοινωνικό και επιστημονικό.  Μέσα από συντεταγμένες δράσεις, προωθούμε αφενός έναν υγιεινό και ισορροπημένο τρόπο ζωής και αφετέρου στηρίζουμε τους ογκολογικούς ασθενείς αλλά και τους αποθεραπευμένους από τον καρκίνο. Επιπρόσθετα, διοργανώνουμε επιστημονικές ημερίδες για να ενισχύσουμε το διάλογο των ειδικοτήτων που ασχολούνται με τον ογκολογικό ασθενή γιατί μόνο έτσι μπορεί να ζυμωθεί η επιστημονική σκέψη και να προσφέρει ποιοτικές υπηρεσίες σε κάθε ασθενή ξεχωριστά. Αναφορικά με τις δράσεις μας, περιληπτικά θα ανέφερα την Πανελλαδική εκστρατεία μας με τίτλο: "Σπουδή στο ανθρώπινο σώμα - Πρόληψης έργα" για την ανάδειξη της σημασίας της πρόληψης στον καρκίνο, την βραβευμένη ηλεκτρονική εφαρμογή Mastos - για την πρόληψη του καρκίνου του μαστού - το "Ημερολόγιο Αποθεραπείας" - ένα βιβλιάριο μεταθεραπευτικής παρακολούθησης των αποθεραπευμένων από τον καρκίνο, το οποίο διανέμουμε δωρεάν - αλλά και έρευνες που διενεργήσαμε (κάπνισμα,  διατροφή, νοσήματα του στοματοφάρυγγα κ.α)  που αφορούν στις αντιλήψεις και τις συμπεριφορές των Ελλήνων σε θέματα αιχμής που αφορούν στην υγεία. Και η πορεία συνεχίζεται…

Τι πιστεύετε για την γονιδιακή έρευνα και μέχρι που μπορεί να φτάσει η επιστήμη για την καταπολέμηση σοβαρών ασθενειών όπως ο καρκίνος και οι καρδιοπάθειες;

Τα νέα επιστημονικά δεδομένα επιτρέπουν να «διαβάζουμε» και να ταυτοποιούμε καλύτερα τον καρκίνο, εφαρμόζοντας αποτελεσματικές εξατομικευμένες θεραπείες στον ογκολογικό ασθενή, σχεδιασμένες με βάση τις ανάγκες του και τον τύπο καρκίνου που αντιμετωπίζει. Αυτή η εξατομίκευση μας βοηθά να κατανοήσουμε τους μηχανισμούς που οδηγούν στην ογκογένεση, αποκωδικοποιώντας τα γονίδια, πεδίο στο οποίο έχει σημειωθεί  αλματώδης πρόοδος. Η διάγνωση και θεραπεία του καρκίνου έχει αποκτήσει νέα διάσταση, χάρη και στα σύγχρονα φάρμακα που στοχεύουν στις γονιδιακές βλάβες των νεοπλασματικών κυττάρων, ακόμα και για ασθενείς με προχωρημένη ή μεταστατική νόσο. Η εξατομικευμένη προσέγγιση στην ακτινοθεραπεία, διασφαλίζει ακρίβεια στην στόχευση και αποτελεσματικότητα στη θεραπεία. Οι σύγχρονες θεραπείες επιτρέπουν να είμαστε αισιόδοξοι: από τον μη -μικροκυτταρικό καρκίνο (πνεύμονα, μαστού, προστάτη) και το μελάνωμα έως μορφές καρκίνου όπως του παχέος εντέρου  του νεφρού. Εκτιμώ ότι στο άμεσο μέλλον θα αλλάξει ο χάρτης πορείας των ασθενειών. Ελπίζω σύντομα ο καρκίνος να καταστεί πλέον ιάσιμο ή τουλάχιστον χρόνιο νόσημα και όχι καταληκτικό.

Θεωρείτε πως η ψυχολογία του ασθενούς παίζει σημαντικό ρόλο  στην αντιμετώπιση ενός προβλήματος υγείας;

Είναι μία πραγματικότητα την οποία διατύπωσε πρώτος ο Ιπποκράτης λέγοντας ότι "οι φυσικές δυνάμεις που έχουμε μέσα μας, είναι οι πραγματικοί θεραπευτές της νόσου". Από κει και πέρα είναι θέμα προσωπικοτήτων, του θεράποντος και του ασθενούς, για το πώς θα καταφέρουν να επικοινωνήσουν και να συνεργαστούν για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.  Όσο περισσότερο με εμπιστευθεί ο ασθενής, τόσο περισσότερο θα πιστέψει στη θεραπεία. Για τα προφανή οφέλη αυτής της συνθήκης, νομίζω ότι δεν χρειάζεται να προσθέσω κάτι περισσότερο.   

Πως αξιολογείτε την ομοιοπαθητική; Υπάρχουν περιθώρια συνεργασίας της κλασικής με την εναλλακτική ιατρική;

Θα απαντήσω καταφατικά στην ερώτησή σας, υπό την προϋπόθεση ότι δεν παρεμποδίζονται οι θεραπευτικές επιλογές της κλασσικής ιατρικής.

Τι πιστεύετε ότι πρέπει να γίνει ώστε να αλλάξει η νοοτροπία μερίδας του κόσμου που αντιμετωπίζει με καχυποψία τους γιατρούς;

Και οι δύο πλευρές, ασθενείς και θεράποντες, πρέπει να επανακαθορίσουμε τις θέσεις μας γιατί η καχυποψία γεννά ένα νοσηρό κλίμα που δυναμιτίζει τον κοινό στόχο, που δεν είναι άλλος από την θεραπεία του ασθενούς, την επιτυχή έκβαση του κοινού αγώνα μας. Από την πλευρά μας οι θεράποντες πρέπει με την συμπεριφορά μας να αποδείξουμε στον ασθενή ότι για εμάς δεν είναι απλά ένας αριθμός σε μία καρτέλα αλλά μία ξεχωριστή περίπτωση στην οποία σκύβουμε με ενδιαφέρον, προσαρμόζοντας στις δικές του αποκλειστικές ανάγκες τις γνώσεις και τις εμπειρίες μας. Η ενισχυμένη τάση αμφισβήτησης του θεράποντα ιατρού από την πλευρά του ασθενούς, την οποία και εγώ διαπιστώνω έχει να κάνει και με τη… χοάνη του διαδικτύου στο οποίο άκριτα ο ασθενής σερφάρει και γίνεται κοινωνός πληροφοριών που του δίνουν την ψευδαίσθηση ότι ο ίδιος μπορεί να ελέγξει την συμπτωματολογία που εμφανίζει και να συναποφασίσει με τον θεράποντα ιατρό του, το τί πρέπει τελικά να κάνει σε επίπεδο θεραπείας! Αντιλαμβάνεστε πού μπορεί να οδηγήσει αυτή η νοοτροπία αν δεν υπάρξει η ωριμότητα και από τις δύο πλευρές προκειμένου να χτίσουν μία σχέση εμπιστοσύνης.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Mυοσκελετικές ενοχλήσεις: Ζεστό ή κρύο επίθεμα;
Ολοκληρώθηκε η εξαγορά της Gracell Biotechnologies Inc. από την AstraZeneca
Νεανικά ρευματικά νοσήματα: Αιτιολογία, νέες θεραπείες, ο ρόλος του παιδιάτρου