Αγγλικός όρος

pancreas

Ορισμός

Σύνθετος λοβιοσωληνώδης αδένας που εντοπίζεται πίσω από το στομάχι και μπροστά από τον πρώτο και δεύτερο οσφυϊκό σπόνδυλο. Η κεφαλή του βρίσκεται εντός της καμπύλης του δωδεκαδακτύλου, η ουρά του δίπλα στον σπλήνα, ενώ το ενδιάμεσο τμήμα αποτελεί το κυρίως σώμα. Το πάγκρεας είναι τόσο εξωκρινές όσο και ενδοκρινές όργανο. Οι εξωκρινείς αδένες είναι οργανωμένοι σε λοβούς, ο καθένας με τον δικό του πόρο; οι πόροι αυτοί αναστομώνονται για να σχηματίσουν τον κύριο παγκρεατικό πόρο ή πόρο του Wirsung, ο οποίος ενώνεται με τον κοινό χοληδόχο πόρο για να σχηματίσουν την ηπατοπαγκρεατική λήκυθο, που εκβάλλει στο δωδεκαδάκτυλο. Συχνά υπάρχει και ένας επικουρικός παγκρεατικός πόρος ή πόρος του Santorini, o οποίος καταλήγει απευθείας στο δωδεκαδάκτυλο. Διασκορπισμένα σε όλη την έκταση του εξωκρινούς αδενικού ιστού απαντώνται συσσωματώματα κυττάρων, καλούμενα νησίδια του Langerhans, που συνιστούν ενδοκρινείς αδένες και εκκρίνουν ορμόνες.

Βλ.: εικόνα.


ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ: Η εξωκρινής έκκριση του παγκρέατος περιέχει ένζυμα που συμμετέχουν στην πέψη της τροφής στο λεπτό έντερο, καθώς και διττανθρακικό νάτριο για την εξουδετέρωση του υδροχλωρικού οξέος του στομάχου στο δωδεκαδάκτυλο.

Τα νησίδια του Langerhans περιλαμβάνουν α-, β- και δ-κύτταρα. Τα α-κύτταρα εκκρίνουν γλυκαγόνη, η οποία αυξάνει τη γλυκόζη του αίματος; τα β-κύτταρα εκκρίνουν ινσουλίνη, η οποία μειώνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα; τα δ-κύτταρα απελευθερώνουν σωματοστατίνη, η οποία αναστέλλει την έκκριση ινσουλίνης, γλυκαγόνης, αυξητικής ορμόνης από την πρόσθια υπόφυση και γαστρίνης από το στομάχι.

ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΑΓΚΡΕΑΤΟΣ: Αυτοάνοση βλάβη των νησιδίων του Langerhans οδηγεί σε τύπου 1 σακχαρώδη διαβήτη, νόσο κατά την οποία η έκκριση ινσουλίνης είναι ανεπαρκής ή απολύτως ανύπαρκτη. Παγκρεατικοί όγκοι που εκκρίνουν ινσουλίνη, τα λεγόμενα ινσουλινώματα, προκαλούν υπογλυκαιμία, αλλά είναι εξαιρετικά σπάνιοι. Η φλεγμονή του παγκρέατος, γνωστή ως παγκρεατίτιδα, είναι μια κοινή πάθηση, συχνά αποτέλεσμα της υπερβολικής κατανάλωσης οινοπνεύματος ή της απόφραξης των εξωκρινών παγκρεατικών εκκρίσεων από χολολίθους. Η παγκρεατική διαίρεση είναι μια κοινή συγγενής ανωμαλία κατά την οποία ο κύριος πόρος της εξωκρινούς μοίρας του εκβάλλει σε μια επικουρική παγκρεατική θηλή αντί της θηλής του δωδεκαδακτύλου; έχει συνδεθεί με υποτροπιάζοντα επεισόδια παγκρεατίτιδας.

Πληθυντικός

pancreata

Ετυμολογία

[Ελλ. pan, παν + kreas, κρέας, σάρκα]

Υπώνυμος όρος

accessory pancreas
annular pancreas
pancreas divisum
dorsal pancreas
lesser pancreas
transplantation of the pancreas
ventral pancreas
Willi′s pancreas