Απεξάρτηση από τις ουσίες

Οι βασικοί τύποι θεραπείας που παρέχονται σήμερα στην Ελλάδα, σύμφωνα με συγκεκριμένα απολογιστικά στοιχεία για το 2006, όπως αυτά καταγράφηκαν σε ειδικό ερωτηματολόγιο (Έντυπο Περιγραφής Θεραπευτικής Μονάδας / TUF A).

Ειδικότερα, η παρουσίαση των ποσοτικών στοιχείων που ακολουθεί αφορά τα 49 από τα 54 προγράμματα που λειτούργησαν στη διάρκεια του έτους αναφοράς παρέχοντας σε οργανωμένη δομή υπηρεσίες κυρίως θεραπείας. Από την ανάλυση εξαιρέθηκαν πέντε προγράμματα: α) τέσσερα 'στεγνά' προγράμματα εξωτερικής παραμονής, δύο ενηλίκων και δύο εφήβων, επειδή παρείχαν υπηρεσίες συμβουλευτικού κυρίως τύπου και β) ένα πρόγραμμα υποκατάστασης βουπρενορφίνης, το οποίο μέχρι και τα τέλη Μαΐου 2007 δεν έδωσε στοιχεία (στοιχεία σχετικά με τη λειτουργία των προαναφερθεισών μονάδων εφήβων.
Τα προγράμματα απεξάρτησης που πρόσφεραν υπηρεσίες θεραπείας το 2006 διακρίνονται στους ακόλουθους τύπους:

• 17 θεραπευτικές μονάδες υποκατάστασης, από τις οποίες επτά (7) Μονάδες με κύρια ουσία χορήγησης τη μεθαδόνη και δέκα (10) μονάδες υποκατάστασης βουπρενορφίνης.
• 33 'στεγνά' θεραπευτικά προγράμματα, εκ των οποίων δέκα (10) προγράμματα εσωτερικής διαμονής ενηλίκων, δεκατρία (13) εξωτερικής παραμονής ενηλίκων και δέκα (10) εξωτερικής παραμονής εφήβων.

Στο σύνολο των θεραπευτικών μονάδων, η δηλωθείσα δυναμικότητα σε θέσεις για το 2006 ήταν 4.558 άτομα (αφορά 49 από τα 50 προγράμματα).
Το μεγαλύτερο αριθμό σε προσφερόμενες θέσεις θεραπείας διαθέτουν οι μονάδες υποκατάστασης (71,3%), (έναντι των 'στεγνών' θεραπευτικών προγραμμάτων, 28,6%).

Όσον αφορά το σύνολο των ατόμων που παρακολούθησαν την κυρίως θεραπευτική φάση των προγραμμάτων το 2006, πρόκειται για 6.183 άτομα,
εκ των οποίων 3.357 βρίσκονταν ήδη υπό θεραπεία στις υπάρχουσες δομές με την έναρξη του έτους αναφοράς (ένα θεραπευτικό πρόγραμμα δεν έδωσε σχετικά στοιχεία) και 2.826 εξαρτημένοι εισήχθησαν για θεραπεία σε όλη τη διάρκεια του έτους.

Κατά την περίοδο 2002-2006 παρατηρείται σταθερή αύξηση στον αριθμό των θέσεων θεραπείας. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι, το 2006, παρά το ότι ο αριθμός των θεραπευτικών προγραμμάτων παρέμεινε σταθερός (50), παρατηρήθηκε αύξηση τόσο στις προσφερόμενες θέσεις θεραπείας (5,3%) όσο και στο σύνολο των ατόμων τα οποία εισήχθησαν για θεραπεία κατά τη διάρκεια του έτους (13,9%).

Ως προς το σύνολο των ατόμων που παρακολούθησαν θεραπευτικά προγράμματα στη διάρκεια του έτους παρατηρήθηκε αύξηση 7,5% σε σχέση με το 2005 (5.749 άτομα το 2005 και 6.183 άτομα το 2006).

Ο συνολικός αριθμός των εργαζομένων σε θεραπευτικές μονάδες το 2006 ήταν 872 άτομα, εκ των οποίων ποσοστό 58,9% απασχολούνται σε 'στεγνά' προγράμματα και 41% σε προγράμματα υποκατάστασης. Το 2006 σημειώθηκε αύξηση 10,2% στον αριθμό των εργαζομένων σε θεραπευτικά προγράμματα χωρίς αντίστοιχη αύξηση στον αριθμό των δομών, γεγονός που δηλώνει ότι καταβάλλεται προσπάθεια για την ενίσχυση της στελέχωσης των δομών.

Παρ’ όλα αυτά φαίνεται ότι η αύξηση του –θεραπευτικού κατά κύριο λόγο– προσωπικού εξακολουθεί να αποτελεί μία από τις σημαντικότερες ανάγκες που αναφέρουν τα προγράμματα προκειμένου να εξασφαλίσουν την πλήρη ανάπτυξη και την ομαλή λειτουργία τους.

Ενδεικτικά αναφέρεται ότι το 2006, σε σύγκριση με το 2002, ο αριθμός των θεραπευτικών προγραμμάτων παρουσίασε αύξηση σε ποσοστό 92%, ενώ η αντίστοιχη αύξηση στο συνολικό αριθμό των εργαζομένων είναι της τάξης του 70,3% και αφορά κυρίως τα 'στεγνά' προγράμματα.

Όσον αφορά τις ειδικότητες που στελεχώνουν τα θεραπευτικά προγράμματα κατά το έτος αναφοράς, τα μεγαλύτερα ποσοστά του έμμισθου προσωπικού αντιστοιχούν σε νοσοκόμους (19,8%), ψυχολόγους (18,7%) και διοικητικούς υπαλλήλους / προσωπικό λογιστηρίου / εργάτες συντήρησης (14,8%).

Οι ψυχίατροι αντιπροσωπεύουν το 6,5% των εργαζομένων σε δομές θεραπείας, ενώ στην πλειοψηφία τους (ποσοστό 68,4%) απασχολούνται σε προγράμματα υποκατάστασης (έναντι ποσοστού 31,5% που εργάζονται σε 'στεγνά' προγράμματα). Επίσης, στα θεραπευτικά προ-γράμματα απασχολούνται θεραπευτές / ειδικοί επανένταξης / εκπαιδευτές (10,6%), κοινωνικοί λειτουργοί (7,8%), κοινωνικοί επιστήμονες(2,9%), ιατροί άλλων ειδικοτήτων και μη πτυχιούχοι σύμβουλοι (2,4%).

Σε μικρότερα ποσοστά αναφέρονται και άλλες ειδικότητες, όπως είναι οι φαρμακοποιοί, οι γυμναστές, οι φύλακες, οι επισκέπτες υγείας κτλ.

Επιπλέον, εκτός από το έμμισθο προσωπικό, το 2006 εργάστηκαν εθελοντικά στα προαναφερθέντα θεραπευτικά προγράμματα 48 συνολικά άτομα, παρέχοντας υπηρεσίες διαφόρων ειδικοτήτων, όπως ψυχολόγοι (35,4%), άλλοι θεραπευτές / ειδικοί επανένταξης / εκπαιδευτές (16,6%), κοινωνικοί λειτουργοί (8,3%) και ιατροί διαφόρων ειδικοτήτων (6,2%).

Ο συνολικός αριθμός των εθελοντών εμφανίζεται μειωμένος κατά 42% σε σχέση με το 2005.

Πηγές:
ΕΚΤΕΠΝ