Μια ερευνητική ομάδα από το Μάνχαϊμ και τη Χαϊδελβέργη ερευνά μια συνδυαστική φαρμακευτική θεραπεία που μπορεί να καταστήσει πιο αποτελεσματική την ακτινοθεραπεία στον καρκίνο του ορθού.

Ο καρκίνος του εντέρου είναι μία από τις κύριες αιτίες θανάτου από καρκίνο. Περισσότερο από το ένα τρίτο των περιπτώσεων καρκίνου του εντέρου έχουν την προέλευσή τους στο ορθό.

Οι κακοήθεις μεταβολές του ορθού, τα λεγόμενα καρκινώματα του ορθού, συχνά διαγιγνώσκονται σε προχωρημένο στάδιο, καθώς αρχικά δεν προκαλούν καθόλου ή προκαλούν μόνο μη ειδικά συμπτώματα.

Για να διευκολυνθεί η χειρουργική αφαίρεση του όγκου, οι ασθενείς αυτοί συνήθως υποβάλλονται σε συνδυασμό χημειοθεραπείας και ακτινοθεραπείας πριν από την επέμβαση.

Αυτή η θεραπεία ονομάζεται νεοαδυναντική χημειοακτινοθεραπεία. Στόχος της είναι να μειώσει το μέγεθος του όγκου, ώστε να είναι ευκολότερη η χειρουργική επέμβαση. Αυτή είναι η τρέχουσα τυπική θεραπεία για τα περισσότερα τοπικά προχωρημένα καρκινώματα του ορθού.

Οι προσπάθειες για τη βελτίωση των αποτελεσμάτων της θεραπείας επικεντρώνονται συνήθως στην εντατικοποίηση της προεγχειρητικής χημειοθεραπείας.

Το πρόβλημα είναι ότι, αν και αυτό μπορεί πράγματι να βελτιώσει την ανταπόκριση στη θεραπεία, συχνά συνοδεύεται από σοβαρές παρενέργειες. Επιπλέον, μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν στοχευμένες φαρμακευτικές θεραπείες που να εκμεταλλεύονται τις μοριακές αδυναμίες του όγκου για να τον καταπολεμήσουν αποτελεσματικά.

Μια ερευνητική ομάδα υπό την ηγεσία του Johannes Betge από το Γερμανικό Κέντρο Έρευνας Καρκίνου (DKFZ) και του Tianzuo Zhan από την II. Ιατρική Κλινική της Πανεπιστημιακής Ιατρικής του Μάνχαϊμ,  ακολουθεί μια εναλλακτική στρατηγική για τη βελτίωση της θεραπείας του τοπικά προχωρημένου καρκίνου του ορθού και έχει επιτύχει πολύ ελπιδοφόρα αποτελέσματα στο εργαστήριο.

Οι επιστήμονες βασίζονται σε μια συνδυαστική φαρμακευτική θεραπεία που αποσκοπεί στην αύξηση της ευαισθησίας του όγκου στην επακόλουθη ακτινοθεραπεία.

Οι εργαστηριακές έρευνες πραγματοποιήθηκαν με τη χρήση μίνι όγκων, των λεγόμενων οργανοειδών – τρισδιάστατων καλλιεργειών ιστών που οι επιστήμονες παρήγαγαν από κύτταρα ασθενών με καρκίνο του ορθού.

Αυτά μπορούν να αναπαράγουν την αντίδραση του ανθρώπινου καρκινικού ιστού στα φάρμακα και την ακτινοθεραπεία με μεγαλύτερη ρεαλιστικότητα σε σύγκριση με τις συμβατικές κυτταρικές καλλιέργειες και αποτελούν έτσι ένα ιδανικό σύστημα δοκιμών για το συγκεκριμένο ζήτημα.

Σε δοκιμές με περίπου 1600 συνδυασμούς φαρμάκων και επακόλουθη ακτινοθεραπεία, οι ερευνητές κατάφεραν να εντοπίσουν νέους συνδυασμούς φαρμάκων που βελτιώνουν σημαντικά την αποτελεσματικότητα της ακτινοθεραπείας και είναι παράλληλα καλά ανεκτοί.

Διαπίστωσαν ότι οι αναστολείς της μεταγωγής σήματος RAS-MAPK, και ιδίως οι αναστολείς MEK, βελτιώνουν σημαντικά την ανταπόκριση στην ακτινοθεραπεία. Η οδός μεταγωγής σήματος RAS-MAPK είναι μια σημαντική κυτταρικός καταρράκτης μεταγωγής σήματος που συμμετέχει καθοριστικά στον έλεγχο του κυτταρικού κύκλου.

Οι αναστολείς MEK παρεμβαίνουν στην οδό μεταγωγής σήματος, απενεργοποιώντας παράγοντες μεταγραφής και αναστέλλοντας έτσι τον πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων.

"Μπορέσαμε να δείξουμε ότι οι αναστολείς MEK καθιστούν τα καρκινικά κύτταρα πιο ευαίσθητα στην ακτινοβολία, καταστέλλοντας τη μεταφορά σήματος Ras-MAPK που ενεργοποιείται από την ακτινοθεραπεία και αναστέλλοντας ταυτόχρονα τους κεντρικούς μηχανισμούς επιδιόρθωσης του DNA των κυττάρων", εξηγεί ο Tianzuo Zhan.

Ιδιαίτερα αποτελεσματική ήταν η πρόσθετη συνδυαστική αγωγή με έναν αναστολέα PARP, μια άλλη δραστική ουσία που αναστέλλει την επιδιόρθωση του DNA στα καρκινικά κύτταρα.

Σε ποντίκια, η τριπλή συνδυαστική αγωγή με ακτινοβολία, αναστολείς MEK και PARP οδήγησε σε σημαντικά βελτιωμένο έλεγχο της ανάπτυξης του όγκου, με καλή ανεκτικότητα.

"Αυτά τα αποτελέσματα παρέχουν μια ισχυρή πειραματική βάση για τη δοκιμή της συνδυαστικής θεραπείας στο μέλλον σε κλινικές μελέτες σε ασθενείς με τοπικά προχωρημένο καρκίνο του ορθού", τονίζει ο Johannes Betge.

Το έργο χρηματοδοτήθηκε, μεταξύ άλλων, από το Ίδρυμα Hector.

Πηγές:
Γερμανικό Κέντρο Έρευνας Καρκίνου (DKFZ)

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Ι. Βαρδακαστάνης: Το αναπηρικό κίνημα συνεχίζει να αγωνίζεται και να διεκδικεί
Ενδυνάμωση των ασθενών: Καμπάνια ευαισθητοποίησης για την ενίσχυση υιοθέτησης της περιτοναϊκής κάθαρσης στην Ελλάδα
Ποιες τροφές αυξάνουν την καλή χοληστερόλη