Στα παιδιά της σχολικής ηλικίας, σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει την ποιότητα της διατροφής τους είναι τα τρόφιμα που διατίθενται και στη συνέχεια αγοράζονται από τα κυλικεία των σχολείων. Οι μέχρι σήμερα μελέτες δείχνουν ότι οι μαθητές συνήθως προτιμούν στα κυλικεία τρόφιμα πλούσια σε λίπος, στις περισσότερες περιπτώσεις κακής ποιότητας, και ζάχαρη.

Όσον αφορά τα είδη τα οποία επιτρέπεται να πωλούνται στα σχολικά κυλικεία, υπάρχει συγκεκριμένο νομοθετικό πλαίσιο το οποίο καθορίζει ρητά να διατίθενται τα παρακάτω:

1. Σάντουιτς - τόστ τυποποιημένα

Με ψωμί ολικής αλέσεως ή λευκό.

Συνιστάται ολικής αλέσεως.
Με τυρί ή και γαλοπούλα, χωρίς μαγιονέζα
Από τα λαχανικά επιτρέπεται η προσθήκη ντομάτας.
Δεν συνιστάται η προσθήκη βουτύρου ή μαργαρίνης. Αν προστεθεί μαργαρίνη τότε η περιεκτικότητά της σε trans λιπαρά δεν πρέπει να υπερβαίνει το 2% των ολικών λιπιδίων.

2. Απλά αρτοσκευάσματα

Όλα τα απλά αρτοσκευάσματα: όπως οι φρυγανιές, τα αρτίδια, τα φρατζολάκια, τα σησαμένια κουλούρια, τα παξιμάδια, τα κριτσίνια (αν περιέχονται λιπαρές ουσίες τα trans λιπαρά δεν πρέπει να υπερβαίνουν το 2% των ολικών λιπιδίων), σε ατομική συσκευασία (έως 50 g.).

3. Διάφορα αρτοσκευάσματα

Από την κατηγορία αυτή επιτρέπονται μόνο τα παρακάτω:

  • Σταφιδόψωμο, σε ατομική συσκευασία, (έως 60 g.)
  • Μουστοκούλουρα, σε ατομική συσκευασία, (έως 60 g.)
  • Μπισκότα απλά, χωρίς γέμιση, σε ατομική συσκευασία (έως 60 g.) με τις παρακάτω προδιαγραφές:
    - Η περιεκτικότητά τους σε trans λιπαρά να μην υπερβαίνει το 2% των ολικών λιπιδίων.
    - Ανά 100 γραμμάρια προϊόντος: (α) η ζάχαρη να μην υπερβαίνει τα 10 g., (β) τα ολικά λιπαρά να μην υπερβαίνουν τα 10 g., (γ) τα κορεσμένα λιπαρά να μην υπερβαίνουν τα 5 g. και (δ) το νάτριο να μην υπερβαίνει τα 0,5 g.
  • Τυρόπιτα - σπανακόπιτα, (βάρους έως 200 g.) με τυρί φέτα ή κασέρι.

4. Γιαούρτι 'παντός τύπου', χωρίς συνθετικές γλυκαντικές ουσίες.Συνιστάται γιαούρτι χαμηλό σε λιπαρά.

5. Φρέσκα φρούτα, καλά πλυμένα και σε ατομική συσκευασία.

6. Ξηρά φρούτα (σύκα, δαμάσκηνα, βερίκοκα χωρίς κουκούτσι), σε ατομική συσκευασία (έως 50g).

7. Γάλα χαμηλό σε λιπαρά, γάλα πλήρες και γάλα με κακάο χωρίς συνθετικές γλυκαντικές ουσίες, σε ατομική συσκευασία (έως 250 ml για το γάλα με κακάο, έως 330 ml για το σκέτο γάλα). Συνιστάται γάλα χαμηλό σε λιπαρά.

8. Ρυζόγαλο απλό, κρέμα απλή (χωρίς προσθήκη άλλων συστατικών και έως 150ml).

9. Φυσικοί χυμοί φρούτων (100% χυμός), χωρίς πρόσθετη ζάχαρη, σε ατομική συσκευασία (έως 330 ml).

10. Εμφιαλωμένο νερό του 0,5 λίτρου.

11. Καφές και αφεψήματα μόνο για το προσωπικό.

Τα τρόφιμα αυτά θεωρούνται, σύμφωνα με το νόμο, τα πιο ενδεδειγμένα για την προστασία της υγείας των μαθητών. Η ύπαρξη άλλων προϊόντων μέσα στα κυλικεία αποτελεί παράβαση του σχετικού νόμου και αιτία για καταγγελία της σχετικής σύμβασης.

Προκύπτουν όμως σημαντικά ερωτήματα σε σχέση με την συνιστώμενη ποιότητα αυτών των τροφίμων. Καταρχήν, δεν διευκρινίζεται ποια πρέπει να είναι η ποιότητα του ψωμιού και των αρτοσκευασμάτων, που αναφέρονται στην παραπάνω λίστα (π.χ λευκό, μαύρο ή πιτυρούχο).

Επίσης, δεν γίνεται αναφορά στο συνολικό ποσό λιπαρών που επιτρέπεται να διατίθενται από το κυλικείο και δεν γίνεται αναφορά στην ποιότητα των λιπαρών (π.χ προτίμηση ελαιολάδου για όλες τις χρήσεις).

Σίγουρα όλες οι τροφές μπορούν να καταναλωθούν κατά περίπτωση και με μέτρο, χωρίς να έχουν ιδιαίτερη επίπτωση στην υγεία ή στο βάρος. Όμως η ύπαρξη στο σχολικό κυλικείο και η αποκλειστική διάθεση μη υγιεινών επιλογών, ευνοεί την καθημερινή κατανάλωσή τους, με σαφώς βλαβερές συνέπειες για την υγεία των μαθητών.

Επειδή το κυλικείο είναι ένας χώρος πολύ σημαντικός για τη σχολική υγεία και μπορεί να λειτουργήσει ως φορέας προαγωγής της υγείας των μαθητών και των διδασκόντων, προωθώντας ένα υγιεινό μοντέλο διατροφής, χρειάζεται πολύ μεγάλη προσοχή στα προϊόντα που διαθέτει προς πώληση.

Ειδικότερα, δίδεται έμφαση στο γεγονός ότι το κυλικείο αποτελεί ένα μέρος του γενικότερου σχολικού περιβάλλοντος. Το περιβάλλον αυτό έχει αποτελέσει αντικείμενο έρευνας και παρέμβασης από ποικίλες επιστημονικές ομάδες, οι οποίες έχουν καταλήξει και έχουν περάσει σε σχετικούς εθνικούς και διεθνείς οργανισμούς την οδηγία πως, αν πραγματικά επιζητούμε τη βελτίωση της υγείας των μελών της σχολικής κοινότητας, απαιτείται να αλλάξουμε συνολικά το σχολικό περιβάλλον.

Το κυλικείο ως μέρος του περιβάλλοντος αυτού, θεωρείται χώρος που θα συντελέσει στην επίτευξη της προαναφερόμενης αλλαγής και όχι μία ευκαιρία της σχολικής επιτροπής να αυξήσει τα έσοδά της, ούτε μία ευκαιρία για κάποιον ιδιώτη να ιδρύσει μία κερδοφόρα επιχείρηση.

Εξάλλου, πλην της επινοικίασης του χώρου σε κάποιον ιδιώτη, το σχολείο έχει και άλλες επιλογές λειτουργίας του κυλικείου, όπως να δουλέψουν σε εθελοντική βάση οι γονείς των μαθητών ή να το αναλάβουν οι ίδιοι οι μαθητές μέσω των συμβουλίων τους, γεγονός που θα βοηθούσε πολύ και στην επίτευξη του στόχου του σχολείου που αφορά την σωστή κοινωνικοποίηση των μαθητών και την ανάθεση ευθυνών που θα τους βοηθήσει στο μέλλον να λειτουργούν ως υπεύθυνοι πολίτες.

Στα πλαίσια αυτής της φιλοσοφίας λειτουργίας του κυλικείου, λοιπόν, πιθανοί ρόλοι που μπορεί να παίξει είναι:

  • Παροχή υπηρεσιών στη σχολική κοινότητα
  • Παροχή ποικιλίας θρεπτικών και ελκυστικών τροφίμων σε λογικές τιμές
  • Ενδυνάμωση της Αγωγής Υγείας, που λαμβάνει χώρα στην τάξη, είτε στα πλαίσια του σχολικού ωραρίου, είτε εκτός αυτού
  • Διατήρηση υψηλών ποιοτικά προτύπων υγιεινής στην αποθήκευση, προετοιμασία και παρασκευή των διαφόρων προϊόντων
  • Ευκαιρία για τους γονείς να αναμειχθούν ενεργά στην εκπαίδευση και την ζωή των παιδιών τους, η οποία σε αυτές τις ηλικίες αναπτύσσεται με πυρήνα τη σχολική κοινότητα.

Ένα εργαλείο για να επιτευχθούν οι επιδιωκόμενοι στόχοι και το Σχολικό Κυλικείο να αποτελέσει υγιή πυρήνα έλξης για τους μαθητές και τις μαθήτριες, πολύ περισσότερο τώρα που οι υποδομές μαγειρείων και χώρων εστίασης είναι μηδαμινές στα ολοήμερα Σχολεία μας, είναι η ανάληψη από τη Σχολική Μονάδα ενός Προγράμματος Αγωγής Υγείας.

Ο γενικός σκοπός είναι η απόκτηση ικανότητας για τους μαθητές και μαθήτριες να προτείνουν για τον εαυτό τους ένα ... ιδανικό διαιτολόγιο για υγιεινή διατροφή, η οποία να είναι πλήρης σε όλα τα βασικά θρεπτικά συστατικά και επομένως να επιλέγουν ή να αντιστέκονται στην προσφορά μη 'υγιεινών' τροφών.

Πηγές:
Γρηγόρης Ρίσβας, MMedSci

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Πρόγραμμα "Προλαμβάνω": Έρχονται προληπτικές εξετάσεις για καρδιά και παχύ έντερο
Εντοπίστηκαν 50 νέες περιοχές του γονιδιώματος που συνδέονται με κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου στα νεφρά
Πώς να διαχειριστώ τις σκέψεις ότι η ζωή δεν έχει νόημα