Ο επαναληπτικός Διακρανιακός Μαγνητικός Ερεθισμός (rTMS) είναι μια εναλλακτική, μη φαρμακευτική και μη επεμβατική θεραπεία της κατάθλιψης και άλλων ψυχιατρικών διαταραχών, η οποία επεκτείνεται με ταχύτητα και σε νευρολογικές παθήσεις, καθώς και εξαρτήσεις από ουσίες. Η μέθοδος, που πρωτοεισήχθη διεθνώς το 1985, πετυχαίνει το θεραπευτικό αποτέλεσμα με τη δίοδο ηλεκτρικού ρεύματος στον εγκέφαλο του ασθενούς, χρησιμοποιώντας παλλόμενα μαγνητικά πεδία.

Ο δρ Θεόδωρος Κουτσομήτρος (φωτογραφία), ψυχίατρος - ψυχοθεραπευτής, διευθυντής του Ινστιτούτου Ψυχοθεραπείας Ι.Ψ.Κ. και Ιατρείου rTMS, πρόσφατα εκλεγμένος ως μέλος του Δ.Σ. της Παγκόσμιας Εταιρείας TMS, (Clinical TMS Society - CTMSS), μιλάει στο iatronet.gr για μια θεραπεία με παρόν και πολύ περισσότερο μέλλον, καθώς οι ενδείξεις για την εφαρμογή της πολλαπλασιάζονται.

Πού χρησιμοποιείται

Όπως αναφέρει ο κ. Κουτσομήτρος, η μέθοδος είναι ανώδυνη, εφαρμόζεται χωρίς αναισθησία, δεν εμφανίζει σοβαρές παρενέργειες, ενώ μπορεί να συνδυαστεί με φαρμακευτική αγωγή, εφόσον χρειαστεί.  Σήμερα αποτελεί εγκεκριμένη θεραπεία για κατάθλιψη, αγχώδεις διαταραχές, ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (OCD) και διαταραχές χρήσης ουσιών, κατά περίπτωση σε Ευρώπη, Ασία, Αυστραλία και Αμερική.

"Το 2008, όταν πήρε την πρώτη έγκριση από το FDA, αυτή αφορούσε την ανθεκτική κατάθλιψη, δηλαδή ο ασθενής δικαιούται να την κάνει, και αποζημιώνεται για αυτήν, όταν έχουν αποτύχει δύο θεραπείες. Στην πράξη όμως βλέπουμε πολύ περισσότερες: 3, 4 ή και παραπάνω αποτυχημένες θεραπείες, γιατί δεν ήταν πολύ γνωστό και διαθέσιμο", αναφέρει.

Στην Ευρώπη έχει έγκριση (CE approval) από τον ΕΜΑ, εκτός από κατάθλιψη και OCD, για εξαρτήσεις από κάποιες ουσίες όπως η κοκαΐνη και μεθαμφεταμίμη, ενώ σε ορισμένες χώρες αποζημιώνεται, αλλά όχι στην Ελλάδα. Αυτό σύμφωνα με τον ψυχίατρο αποτελεί ευχή και κατάρα ταυτόχρονα. "Από τη μια οι άνθρωποι δυστυχώς πληρώνουν από την τσέπη τους, αλλά από την άλλη δεν υπάρχει η προϋπόθεση των δύο αποτυχημένων θεραπειών", εξηγεί, προσθέτοντας πως η Αμερικάνικη Ψυχιατρική Εταιρεία έχει χαρακτηρίσει "ανήθικο" να μην το συζητάμε ακόμη και ως θεραπεία πρώτης γραμμής, δεδομένων των αποτελεσμάτων των ερευνών. "Αυτό είναι πολύ επαναστατικό και θα αλλάξει το τοπίο στη θεραπεία της κατάθλιψης, για τον επιπλέον λόγο ότι όσο κάποιος καθυστερεί, τόσο μειώνεται η αποτελεσματικότητα της θεραπείας", σημειώνει ο κ. Κουτσομήτρος, προσθέτοντας, παράλληλα πως ακόμη και σε μια υποτροπή, κάποιος που έχει ανταποκριθεί στη θεραπεία, επανέρχεται πολύ γρήγορα με λίγες επαναληπτικές συνεδρίες.

Τι έχουν δείξει οι μελέτες

Το πρωτόκολλο SAINT (Stanford Accelerated Intelligent Neuromodulation Therapy) από το πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, αποτελεί το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα μελέτης, ως προς την αποτελεσματικότητα του Επαναληπτικού Διακρανικού Μαγνητικού Ερεθισμού. "Εφαρμόστηκε σε ασθενείς με πολύ ανθεκτική κατάθλιψη, οι οποίοι έκαναν 10 τριπλές θεραπείες rTMS την ημέρα, και το αποτέλεσμα έδειξε 90% remission rate (ποσοστό ύφεσης)", αναφέρει ο κ. Κουτσομήτρος.

Σε μελέτη που έγινε από τον ίδιο και συνεργάτες του στη Θεσσαλονίκη, σε ασθενείς με διπολική διαταραχή τύπου 2, βρέθηκε αποτελεσματικότητα (remission rate) 78% ένα μήνα μετά τη διακοπή της θεραπείας.

"Όταν οι αριθμοί γίνονται πρόσωπα, ανθρώπινες ιστορίες, θεραπευόμενοι δικοί σου, τότε αποκτούν άλλη σημασία", παρατηρεί.

Νέες ενδείξεις, αντενδείξεις και παρενέργειες

Εκτός από τις ενδείξεις που προαναφέρθηκαν, υπάρχουν μελέτες για χρήση της θεραπείας σε σχιζοφρένεια, διαταραχή χρήσης κάποιων επιπλέον ουσιών, διαταραχές πρόσληψης τροφής, αλλά δεν υπάρχουν ακόμη επίσημες εγκρίσεις. Παράλληλα, στη νευρολογία δοκιμάζονται για την ημικρανία, τον νευροπαθητικό πόνο, ενώ υπάρχουν κάποια δεδομένα για πάρκινσον και κάποιες άνοιες, αλλά επίσης χωρίς να υπάρχουν εγκρίσεις.

Κυριότερη αντένδειξη αποτελεί οποιοδήποτε σιδηρομαγνητικό σώμα ή εμφύτευμα στο κεφάλι, σε απόσταση 10 εκατοστών από το σημείο της παρέμβασης. Η αντένδειξη της ανηλικότητας φαίνεται να αλλάζει, καθώς η μέθοδος είναι εγκεκριμένη πλέον σε ΗΠΑ και Βρετανία για παιδιά άνω των 15 ετών.

Κάθε συνεδρία rTMS διαρκεί από 3 ως 37 λεπτά, ενώ ο μέσος όρος συνεδριών κυμαίνεται από 20 ως 40, σε ένα βάθος χρόνου από 1 ως 6 εβδομάδες. Σύμφωνα με τον ψυχίατρο - ψυχοθεραπευτή, οι ενδείξεις συνηγορούν στο ότι οδηγούμαστε σε επιταχυνόμενα πρωτόκολλα.

Ως προς τις παρενέργειες, εκτός από μια κεφαλαλγία, που περνάει με μια μικρή δόση παρακεταμόλης, έχουν αναφερθεί κάποιες αυχεναλγίες, οι οποίες ίσως είχαν να κάνουν και με τη στάση του σώματος του θεραπευόμενου, σε παλιότερα, μεγάλης διάρκειας πρωτόκολλα. Επίσης, το οξύ ακουστικό τραύμα, κίνδυνος που αποτρέπεται με τη χρήση ωτασπίδων, τόσο από τον θεραπευόμενο όσο και από τον θεραπευτή.

"Στο μέλλον το rTMS θα αλλάξει πολλά από όσα γνωρίζουμε σήμερα στην Ψυχιατρική και στη Νευρολογία. Θα μιλάμε για εντελώς διαφορετικά δεδομένα αναφορικά με την λειτουργικότητα χρόνιων ασθενειών", καταλήγει ο κ. Κουτσομήτρος.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Oι 50 γίγαντες του φαρμάκου
Ακύρωση συνάντησης μέχρι νεωτέρας
Πνιγμοί στη θάλασσα: 3,6 ανά 100.000 πληθυσμού, στην Ελλάδα