Όταν ένας άνθρωπος πεθαίνει από φυσικά αίτια, αυτό συνήθως δεν συμβαίνει ξαφνικά. Σταδιακά, οι σωματικές λειτουργίες εξασθενούν και τελικά σταματούν. Συχνά, η διαδικασία είναι μακρά και συνδέεται με αυξανόμενες σωματικές και πνευματικές περιορισμούς.

Για τους ανθρώπους που συνοδεύουν έναν ετοιμοθάνατο, μπορεί να είναι χρήσιμο να γνωρίζουν τις φυσικές και ψυχολογικές αλλαγές που μπορεί να προηγηθούν του θανάτου. Συχνά είναι δύσκολο να αναγνωριστούν τα σημάδια, ειδικά επειδή πολλοί ασθενείς πάσχουν από πολλαπλές ασθένειες. Επιπλέον, κάθε διαδικασία θανάτου είναι ατομική – δεν εμφανίζουν όλοι οι ετοιμοθάνατοι τα ίδια συμπτώματα σε κάθε φάση.

Μια ομάδα με επικεφαλής την Δρ Helene Åvik Persson από το Πανεπιστήμιο Lund στη Σουηδία διερεύνησε τα σημάδια που μπορεί να προμηνύουν τον επικείμενο θάνατο, με βάση συνεντεύξεις με νοσηλευτές και άλλους επαγγελματίες υγείας που φροντίζουν ετοιμοθάνατους. Τα αποτελέσματα των ερευνών δημοσιεύθηκαν το 2018 στο επιστημονικό περιοδικό "BMC Geriatrics".

Από τις συζητήσεις προέκυψαν δύο κατηγορίες: πρώιμα σημάδια του επικείμενου θανάτου και όψιμα σημάδια. Εκφράζονται με διαφορετικό τρόπο. Ενώ τα πρώιμα σημάδια αφορούν κυρίως αλλαγές στη συμπεριφορά, οι οποίες μερικές φορές είναι πολύ λεπτές και μπορούν να αποδοθούν και στη φυσιολογική διαδικασία γήρανσης, τα όψιμα σημάδια αφορούν μάλλον φυσιολογικές αλλαγές.

Για να αναγνωρίσει κανείς τα πρώιμα σημάδια, πρέπει να γνωρίζει καλά το άτομο που πεθαίνει. Οι συγγραφείς τα περιγράφουν ως μια μορφή απόσυρσης του ατόμου στον εαυτό του ("going into a bubble"). Έτσι, μπορεί για παράδειγμα να μειωθεί αισθητά το ενδιαφέρον του για το περιβάλλον, να μιλάει όλο και περισσότερο για τις δικές του εμπειρίες ή την παιδική του ηλικία, να τρώει μόνο στο δωμάτιό του και να μην θέλει να δέχεται επισκέψεις.

Μια καταθλιπτική ή ευερέθιστη διάθεση, ξαφνικές αλλαγές στη συμπεριφορά, αυξημένη ανάγκη για ύπνο και απώλεια όρεξης μπορεί επίσης να είναι πρώιμα σημάδια ότι έχει ξεκινήσει η διαδικασία του θανάτου. Ωστόσο, πρέπει να αποκλειστούν άλλοι παράγοντες και να μην βιαστεί κανείς να συμπεράνει ότι έχει ξεκινήσει η διαδικασία του θανάτου.

Όταν το σώμα σταματά σταδιακά να λειτουργεί, μπορεί να εμφανιστούν τα τελευταία σημάδια της διαδικασίας του θανάτου. Σε αυτά περιλαμβάνεται η αλλαγή στο χρώμα του δέρματος, ειδικά στα χέρια και τα πόδια, ως αποτέλεσμα της μείωσης της κυκλοφορίας του αίματος. Τα άκρα κρυώνουν και μπορεί να σχηματιστούν έλκη από πίεση.

Οι ετοιμοθάνατοι εμφανίζουν αυξανόμενη ανησυχία και άγχος, τα οποία μπορεί να εκδηλωθούν με θυμό και απογοήτευση. Στην τελική φάση, περίπου 48 ώρες πριν από το θάνατο, οι ασθενείς σχεδόν δεν μιλούν και κοιμούνται πολύ. Ο μεταβολισμός επιβραδύνεται, η πείνα και η δίψα μειώνονται. Τα μάτια και τα μάγουλα χαλαρώνουν. Λίγο πριν το τέλος μπορεί να εμφανιστεί το λεγόμενο τρίγωνο του θανάτου: το πρόσωπο γίνεται πολύ χλωμό, ειδικά σε μια περίπου τριγωνική περιοχή γύρω από το στόμα και τη μύτη.

Η αναπνοή γίνεται όλο και πιο ρηχή και ακανόνιστη. Τα διαστήματα μεταξύ των αναπνοών μπορεί να γίνουν πολύ μεγάλα, μέχρι που τελικά δεν γίνεται καμία άλλη αναπνοή.

Όσο οδυνηρή και αν είναι η διαδικασία του θανάτου, υπάρχουν πράγματα που κάνουν το υπόλοιπο της ζωής πιο ανεκτό. Για τον ετοιμοθάνατο είναι σημαντικό να περάσει το τελευταίο διάστημα της ζωής του όσο το δυνατόν πιο ευχάριστα. Αυτό περιλαμβάνει ιδιαίτερα την αίσθηση ότι δεν είναι μόνος. Οι επιθυμίες του ετοιμοθάνατου πρέπει να γίνονται σεβαστές.

Η θέρμανση των άκρων μπορεί να είναι πολύ ευεργετική. Σε περίπτωση δυσκολίας στην αναπνοή, βοηθά το να σηκωθεί το άνω μέρος του σώματος και να εξασφαλιστεί καθαρός αέρας. Η ανθρώπινη εγγύτητα και η υπομονή είναι το Α και το Ω. Εάν η συνοδεία του θανάτου δεν είναι δυνατή στο σπίτι, προσφέρεται επαγγελματική συνοδεία σε ένα κέντρο φροντίδας τελικού σταδίου.

Πηγές:
Pharmazeutische Zeitung

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Ι. Βαρδακαστάνης: Το αναπηρικό κίνημα συνεχίζει να αγωνίζεται και να διεκδικεί
Ενδυνάμωση των ασθενών: Καμπάνια ευαισθητοποίησης για την ενίσχυση υιοθέτησης της περιτοναϊκής κάθαρσης στην Ελλάδα
Ποιες τροφές αυξάνουν την καλή χοληστερόλη