Εξάντληση και χρόνια κόπωση από υπερβολική άσκηση

Η συστηματική άσκηση συντελεί στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, στη βελτιστοποίηση της λειτουργίας της καρδιάς, του εγκεφάλου και του ανοσοποιητικού συστήματος. Οι αθλούμενοι προσβάλλονται σε μικρότερο ποσοστό από παχυσαρκία, μεταβολικό σύνδρομο, καρδιαγγειακά νοσήματα, άνοια, καρκινώματα, κατάθλιψη, διαταραχές ύπνου, ψυχιατρικά και  ψυχοσωματικά νοσήματα. Τα ευεργετικά αποτελέσματα της άσκησης έχουν ολιστικό χαρακτήρα και προασπίζουν τη μακροζωία. 

Δυστυχώς όμως, όπως και σε πολλές άλλες περιπτώσεις, μια ωφέλιμη δραστηριότητα  μπορεί να αποβεί βλαπτική όταν η άσκησή της υπερβεί ένα κρίσιμο όριο ή όταν δεν γίνει σωστά.  

Το σύνδρομο της χρόνιας κόπωσης από υπερβολική άσκηση είναι το παθολογικό σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από πτώση απόδοσης και κόπωση που διαρκεί λόγω κατάχρησης της άσκησης. Η κόπωση δεν αποκαθίσταται με μέτρα ξεκούρασης ή τον ύπνο και έχει σωματικές και ψυχοσωματικές συνιστώσες.  Το σύνδρομο προσβάλλει κυρίως αθλητές και νέους ανθρώπους που επιλέγουν επίπονα καθημερινά πολύωρα προγράμματα προπόνησης με ανεπαρκή διαλείμματα. Συμπτώματα όπως επίμονη εξάντληση, ατονία, απότομη πτώση επιδόσεων, πτώση libido, μειωμένη ενέργεια, ψυχολογικά προβλήματα, αυξημένος καρδιακός ρυθμός ανάπαυσης και ευπάθεια σε λοιμώξεις εμφανίζονται. Η εξάντληση του γλυκογόνου των μυών,  η διαταραχή στην διάθεση της σεροτονίνης, η επαγόμενη από την επίπονη άσκηση πτώση των επιπέδων της γλουταμίνης, το οξειδωτικό stress, οι διαταραχές σε βασικούς κύκλους έκκρισης ορμονών (υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων και υποθαλάμου-υπόφυσης-γεννητικού συστήματος), η διαταραχή στο αυτόνομο νευρικό σύστημα και η αυξημένη έκκριση κυτοκινών που προκύπτουν από την αδυναμία του σώματος να ανταποκριθεί στις υψηλές απαιτήσεις της άσκησης και να προλάβει να επουλώσει τις μικροσκοπικές φθορές από την καταπόνηση των μυών, έχουν ενοχοποιηθεί για το σύνδρομο. Kατά τη διάρκεια της άσκησης, αυξάνουν οι μεταβολικές απαιτήσεις των μυών με αποτέλεσμα την αύξηση της παροχής αίματος, οξυγόνου και θρεπτικών ουσιών προς το μυ.  Προοδευτικά αλλάζει τοπικά η βιοχημική ισορροπία, ενώ συσσωρεύονται ανόργανες χημικές ενώσεις, πρωτόνια, γαλακτικά οξέα, μεταβολικές τοξίνες. Ενώ τα προϊόντα αυτά υπό κανονικές συνθήκες αποικοδομούνται και απομακρύνονται, σε συνθήκες   υπερβολικής προπόνησης το σώμα δεν προλαβαίνει να τα απομακρύνει, με αποτέλεσμα να αθροίζονται και να δρουν τοξικά στον οργανισμό εξαντλώντας τις ενεργειακές εφεδρείες του σώματος.

Μέτρα πρόληψης του συνδρόμου:

• Πριν την ένταξη σε οργανωμένο επίπονο πρόγραμμα άσκησης πρέπει απαραιτήτως να προηγείται σοβαρή ιατρική εξέταση, κατά την οποία αξιολογείται η ικανότητα άσκησης, ο βαθμός έντασης που μπορεί να έχει ένα πρόγραμμα άσκησης, το είδος της άσκησης και η περιοδικότητα της ιατρικής παρακολούθησης.
• Η προπόνηση πρέπει να  ακολουθεί το τρίπτυχο σταδιακή αύξηση της έντασης - άσκηση μέγιστης έντασης -   πρόγραμμα προπόνησης μειούμενης έντασης με ασκήσεις stretching αποθεραπείας. Ο αγύμναστος αθλούμενος δεν πρέπει να εντάσσεται απότομα σε έντονα προγράμματα άσκησης, αλλά σταδιακά.
• Εάν ο αθλούμενος εγκαταλείψει  την άθληση για κάποιο χρονικό διάστημα, δεν πρέπει να ενταχτεί απότομα σε πρόγραμμα. Η επίπονη άσκηση μετά από μακροχρόνιες περιόδους καθιστικής ζωής καταπονεί ιδιαίτερα το μυϊκό σύστημα: Αυξήστε την διάρκεια του προγράμματος δέκα λεπτά την φορά μέχρι να σταθεροποιηθείτε στο ωράριο της άσκησης που θέλετε να ακολουθήσετε.
• Πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα ώστε ο προπονούμενος να φέρει σωστό εξοπλισμό και υποδήματα κατάλληλα για το είδος της πραγματοποιούμενης άσκησης.
• Η εξασφάλιση σωστής διατροφής και επαρκούς ενυδάτωσης με την πρόσληψη  σωστής ποσότητας υγρών ηλεκτρολυτών βιταμινών θερμίδων είναι απαραίτητη. Να ακολουθείτε μεσογειακά διατροφικά προγράμματα.  Μην ξεχνάτε να πίνετε νερό πριν την άσκηση.
• Δεν συνιστάται ανταγωνιστική άσκηση με στόχο το ρεκόρ που προκαλεί ένταση και άγχος.