Θηλασμός

Αγγλικός όρος

breastfeeding

Ορισμός

Η χορήγηση μητρικού γάλακτος σε ένα νεογνό, βρέφος ή παιδί. Το ώριμο μητρικό γάλα και ο πρόδρομος του, το πρωτόγαλα, θεωρούνται οι πιο ισορροπημένες τροφές για τα φυσιολογικά νεογνά και βρέφη. Το μητρικό γάλα είναι αποστειρωμένο, χωνεύεται εύκολα και είναι μη αλλεργικό. Περιέχει μητρικά αντισώματα που προστατεύουν από πολλές παιδικές ασθένειες και λιπίδια που διεγείρουν την πρώιμη ανάπτυξη του εγκεφάλου. Ο θηλασμός του νεογνού διεγείρει επίσης την έκκριση οξυτοκίνης, μιας υποφυσιακής ορμόνης, η οποία προκαλεί σύσπαση της μήτρας και την επιστροφή της στο φυσιολογικό της μέγεθος και κατάσταση πριν τον τοκετό. Ο θηλασμός μπορεί να επιφέρει ή να ενδυναμώσει την πρώιμη σύνδεση μητέρας-παιδιού.

ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ: Προετοιμασία πριν τον τοκετό: Κατά τη διάρκεια του τελευταίου τριμήνου, συζητούνται με τις γυναίκες που έχουν επιλέξει να θηλάσουν, οι τεχνικές που αυξάνουν το δυναμικό για τον επιτυχή θηλασμό. Οι σύμβουλοι για τον θηλασμό ενθαρρύνουν συχνά την περιστροφή των θηλών. Δίνεται η οδηγία στη γυναίκα να περικλείσει το στήθος στο ένα χέρι, υποστηρίζοντας το βάρος του με τα τρία δάχτυλα, να πιάσει με τον αντίχειρα και τον δείκτη την θηλή και να την περιστρέψει ανάμεσά τους. Θα πρέπει να εκτελέσει 10-20 επαναλήψεις αυτών των κινήσεων, πολλές φορές την ημέρα. Ο θηλασμός της θηλής πριν τη σεξουαλική επαφή από τον σύντροφο της γυναίκας βοηθά επίσης στην προετοιμασία των θηλών για τον θηλασμό. Καλύμματα των θηλών προτείνονται για τις γυναίκες, των οποίων οι θηλές είναι επίπεδες ή ανεστραμμένες. Οι γυναίκες που διατρέχουν κίνδυνο πρόωρου τοκετού αποθαρρύνονται από το να διεγείρουν τη θηλή πριν τον τοκετό.

Θηλασμός μετά τον τοκετό: Ο επιτυχής θηλασμός ενισχύεται με το να βοηθηθεί η γυναίκα να αναπτύξει αυτοπεποίθηση, άνεση και ικανότητα στη χρήση των τεχνικών της κατάλληλης επαφής με το παιδί, της σίτισης και της αποδέσμευσής του. Περιγράφεται, συζητείται και επιδεικνύεται η βασική φροντίδα του στήθους, ώστε να ελαχιστοποιηθεί το ενδεχόμενο για ενοχλήματα, όπως είναι ο ερεθισμός των θηλών, που θα παρεμποδίσουν τον επιτυχή θηλασμό. Ακόμα, συνιστάται το πλύσιμο του μαστού και των θηλών με καθαρό νερό, χωρίς τη χρήση σαπουνιού, το οποίο απομακρύνει τις φυσικές λιπαντικές ουσίες του μαστού που προστατεύουν τις θηλές από την ξηρότητα και τις ρωγμές. Το λεπτομερειακό στέγνωμα των θηλών με αέρα, ηλιακό φως ή με ένα σεσουάρ σε χαμηλή θερμότητα, αποτρέπει τις εκδορές. Η γυναίκα θα πρέπει να παροτρύνεται να φορά ένα στηθόδεσμο θηλασμού, ο οποίος υποστηρίζει αποτελεσματικά τους μαστούς της 24 ώρες την ημέρα. Μαλακά, υφασμάτινα μαξιλαράκια μιας χρήσης θα πρέπει να εισάγονται μεταξύ του στηθόδεσμου και των θηλών, ώστε να απορροφάται οποιοδήποτε έκκριμα γάλακτος. Παρόλα αυτά, θα πρέπει να αποφεύγονται οι πλαστικές επενδύσεις, διότι κατακρατούν την υγρασία και τη θερμότητα του σώματος, η οποία μαλακώνει και υγραίνει τη θηλή.

Τοποθέτηση: Τόσο η μητέρα όσο και το παιδί θα πρέπει να τοποθετούνται άνετα κατά τη διάρκεια του θηλασμού. Η μητέρα και το παιδί θα πρέπει να βρίσκονται αντικριστά, στήθος με στήθος. Η θηλή της μητέρας θα πρέπει να βρίσκεται στο ύψος της μύτης του βρέφους.

Η προσκόλληση: Για τη διέγερση της θηλής και τη διευκόλυνση της προσκόλλησης του βρέφους, η μητέρα φέρνει το χέρι της κάτω από το στήθος της και τοποθετεί τον αντίχειρά της ή τον δείκτη της πάνω από την άλω, ενώ τα άλλα τρία δάχτυλά της τοποθετούνται κάτω από αυτήν, υποβαστάζοντας το βάρος του μαστού. Το βρέφος θα πρέπει να πιάσει με τα ούλα του όλη τη θηλή. Στη συνέχεια, κατά τη διάρκεια του θηλασμού, πιέζονται οι γαλακτοφόροι πόροι και προκαλείται αποτελεσματικά η εκροή γάλακτος. Η παρεμπόδιση του βρέφους να θηλάζει μόνο το άκρο της θηλής, ελαττώνει την περίπτωση ερεθισμού, διάβρωσης και ρήξης.

Σίτιση: Στα νεογνά επιτρέπεται να θηλάζουν μέχρι να εμφανίσουν σημεία ικανοποίησης. Ο θηλασμός μόνο από τον ένα μαστό είναι επιτρεπτός, όσο το βρέφος θηλάζει κάθε δύο ώρες και τρέφεται μέχρι να χορτάσει. Αυτό παροτρύνει τη λήψη γάλακτος με μεγαλύτερες θερμίδες και περιεκτικότητα σε λίπος. Αποδέσμευση: Η μητέρα θα πρέπει να εισχωρεί ήπια τα δάχτυλά της στα χείλη του βρέφους για να διακόψει τον θηλασμό και να απομακρύνει το μαστό από το στόμα του βρέφους.

Συμφόρηση: Ο τακτικός θηλασμός του βρέφους συνήθως αποτρέπει τη συμφόρηση του στήθους. Αν λάβει όμως χώρα συμφόρηση, η μητέρα θα πρέπει να εφαρμόσει θερμές και υγρές κομπρέσες ή να σταθεί κάτω από ένα ντους με ζεστό νερό για να διεγείρει την αποσυμφόρηση και να προκαλέσει την εκροή αρκετού γάλακτος με το χέρι, ώστε να ελαττωθεί η πίεση, να μαλακώσει η άλως και να διευκολυνθεί η προσκόλληση του βρέφους κατά το θηλασμό.

Ερεθισμός των θηλών: Μερικά ενοχλήματα είναι συχνά τις πρώτες μέρες του θηλασμού. Οι πρώτες ενέργειες της μητέρας είναι να ελέγξει τη θέση του βρέφους και να πιάσει τη θηλή της. Η αλλαγή της θέση της, καθώς θηλάζει το βρέφος, μεταβάλλει επίσης τα σημεία πίεσης στη θηλή, διευκολύνοντας έτσι την κένωση του στήθους. Αν ο ερεθισμός της θηλής σχετίζεται με δυνατό θήλασμα του βρέφους, λόγω πείνας, η μητέρα μπορεί να επιλέξει να θηλάζει πιο συχνά. Η μητέρα θα πρέπει να ενθαρρύνεται να συνεχίσει τον θηλασμό. Παρόλα αυτά, αν τα προτεινόμενα μέτρα αποδειχθούν αναποτελεσματικά και επιμένει η δυσφορία καθ' όλη τη διάρκεια του θηλασμού ή αν δεν υποχωρήσει μέχρι το τέλος της πρώτης εβδομάδας μετά τον τοκετό, η μητέρα θα πρέπει να αναζητήσει τη συμβουλή ειδικού.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Οι γυναίκες που είναι φορείς του ιού της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV) μπορεί να μεταδώσουν τον ιό στα παιδιά τους με τον θηλασμό. Έτσι, θα πρέπει να αποφεύγουν να θηλάζουν, όταν υπάρχουν διαθέσιμα επαρκή διατροφικά υποκατάστατα.