Η άσκηση έχει πολλαπλές ευεργετικές επιδράσεις στην ψυχοσωματική υγεία. Ωστόσο, όπως σε πολλές πτυχές της ανθρώπινης δραστηριότητας, η κατάχρηση ενδέχεται να έχει το αντίθετο αποτέλεσμα.

Κατά τη διάρκεια της άσκησης, ορμόνες της κυκλοφορίας, νευρωνικές συνδέσεις των μυών με τον εγκέφαλο, αιμοφόρα αγγεία που τροφοδοτούν με υψηλή ποιότητας αίμα το μυϊκό ιστό συνεργάζονται αρμονικά. Η ομαλή πρόοδος της συστολής της μυϊκής ίνας προϋποθέτει στη συνέχεια την ανατομική ακεραιότητά της αλλά και την ομαλή λειτουργία πολύπλοκων συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας, συστημάτων  παραγωγής ιόντων και συστημάτων απαγωγής μεταβολικών προϊόντων που εκλύονται κατά τη μυϊκή σύσπαση και εάν αθροιστούν δρουν τοξικά ,  όπως είναι το γαλακτικό οξύ.

Το σύνδρομο της μυϊκής κόπωσης από υπερβολική σωματική άσκηση αποτελεί παθολογικό πρόβλημα που χαρακτηρίζεται από σημαντική κόπωση και αδυναμία μυών, που δεν αποκαθίσταται με μέτρα ανάπαυσης και μειώνει τη συνήθη επίδοση κατά την άσκηση. Μυϊκοί πόνοι, κράμπες ή τραβήγματα μυών μπορεί να συνοδεύουν τον κάματο. Το σύνδρομο υπερπροπόνησης OTS (Overtraining Syndrome) χαρακτηρίζεται από έντονη μυϊκή κόπωση, έχει ως αιτία την κατάχρηση της άσκησης και δεν επιλύεται μετά από τουλάχιστον δύο εβδομάδες ανάπαυσης. Το σύνδρομο προκαλεί και άλλες διαταραχές οργανικών συστημάτων (νευρολογικές, ενδοκρινολογικές, ανοσολογικές) σε συνδυασμό με ψυχολογικές επιπτώσεις. Προσβάλλει κυρίως αθλητές και ανθρώπους που επιλέγουν επίπονα πολύωρα ανταγωνιστικά προγράμματα προπόνησης με ανεπαρκή διαλείμματα και ασκήσεις χαλάρωσης-αποθεραπείας. Συμπτώματα όπως έντονη κόπωση, απότομη πτώση απόδοσης, πτώση libido, μειωμένη ενέργεια, ψυχολογικές διαταραχές, αυξημένος καρδιακός ρυθμός ανάπαυσης και ευπάθεια σε λοιμώξεις εμφανίζονται. Η εξάντληση του γλυκογόνου των μυών,  η διαταραχή στη διάθεση της σεροτονίνης, το οξειδωτικό stress, οι διαταραχές σε βασικούς κύκλους έκκρισης ορμονών (υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων και υποθαλάμου-υπόφυσης-γεννητικού συστήματος), η διαταραχή στο αυτόνομο νευρικό σύστημα και η αυξημένη έκκριση κυτοκινών που προκύπτουν από την αδυναμία του σώματος να ανταποκριθεί στις υψηλές απαιτήσεις της άσκησης και να προλάβει να επουλώσει τις μικροσκοπικές φθορές από την καταπόνηση των μυών, έχουν ενοχοποιηθεί για το σύνδρομο.

Το σύνδρομο της μυϊκής κόπωσης λόγω υπερβολικής για τον οργανισμό σωματικής άσκησης είναι σύνδρομο, η διάγνωση του οποίου τίθεται από την κλινική εικόνα σε συνδυασμό με τον αποκλεισμό άλλων υποκείμενων παθολογικών νοσημάτων ή καταστάσεων που προκαλούν σωματική κόπωση όπως είναι η νόσος του Addison, λοιμώξεις, αναιμία, εγκεφαλικά επεισόδια, φάρμακα, κατάθλιψη, ινομυαλγία, κακή διατροφή, παθήσεις θυρεοειδούς, μυασθένεια.

Ειδικοί αιματολογικοί δείκτες πολλές φορές διαταράσσονται σε ασθενείς με σύνδρομο επικείμενης υπερπροπόνησης ή πάσχοντες από σύνδρομο υπερπροπόνησης, χωρίς ωστόσο να θέτουν από μόνοι τους την διάγνωση του συνδρόμου:

1. Η γλουταμίνη αίματος

Η γλουταμίνη είναι αμινοξύ που αποτελεί δομικό συστατικό των πρωτεϊνών. Εντοπίζεται κυρίως στους μυς και στην κυκλοφορία του αίματος. Ασυνήθιστα χαμηλά επίπεδα γλουταμίνης πλάσματος ανευρίσκονται σε αρκετούς πάσχοντες από σύνδρομο υπερπροπόνησης, αν και δεν υπάρχει σταθερή πτώση σε κάθε περίπτωση. Πτώση στη γλουταμίνη μπορεί επίσης να συμβεί μετά από σωματικό τραύμα, εγκαύματα, φλεγμονή και μόλυνση, κατά την διάρκεια διαιτητικών στερήσεων.

2. Η CPK (κρεατινική κινάση)

H  CPK (κρεατινική κινάση) αποτελεί ένζυμο που συντελεί στην παροχή ενέργειας. Οι σκελετικοί μυς περιέχουν κυρίως τη μορφή CK3 ή ΜΜ, ο καρδιακός CK 3 και CK2 ή ΜΒ και ο εγκεφαλικός ιστός, ο γαστρεντερικός ιστός και το ουροποιογεννητικό σύστημα ΒΒ ή CK1.  Όταν καταστραφούν τμήματα ιστών που περιέχουν cpk από υποκείμενο νόσημα ή παράγοντα, το ένζυμο cpk «διαχέεται» στο αίμα και τα μετρούμενα επίπεδα εμφανίζονται υψηλά. Έτσι για παράδειγμα σε οξύ έμφραγμα, στο οποίο καταστρέφεται τμήμα μυοκαρδίου αυξάνει η ΜΒ CPK που ευρίσκεται στον καρδιακό ιστό. Η καταπόνηση των μυών σε περιπτώσεις σωματικής υπερκόπωσης οδηγεί σε λύση μυϊκών κυττάρων και διαρροή CPK στο αίμα. Σε σοβαρές περιπτώσεις προκύπτει μια σοβαρή πάθηση που ονομάζεται ραβδομυόλυση. Η μυοσφαιρίνη, βασικό συστατικό των μυϊκών κυττάρων απελευθερώνεται σε μεγάλες ποσότητες στο πλάσμα και στη συνέχεια απεκκρινόμενη από τα νεφρά μπορεί να προκαλέσει απόφραξη νεφρικών σωληναρίων, και οξεία νεφρική ανεπάρκεια.

3. Oυρία και ουρικό οξύ

Η συγκέντρωση αζωτούχων αποβλήτων στο πλάσμα του αίματος (π.χ. ουρία, και ουρικό οξύ) αποτελούν δείκτες διάσπασης μυϊκής πρωτεΐνης και ενδέχεται να αυξηθούν σε πάσχοντες από σύνδρομο υπερπροπόνησης.

4. Αλλοιώσεις ορμονών κορτιζόλης ορμονών φύλου κατεχολαμινών

Οι κατεχολαμίνες και η κορτιζόλη αποτελούν ορμόνες stress. Η νυχτερινή έκκριση των καταεχολαμινών στα ούρα, οι ορμόνες  φύλου και η κορτιζόλη αίματος τείνουν να είναι χαμηλότερες σε ασθενείς με σύνδρομο υπερπροπόνησης.  

5. Διαταραγμένο γαλακτικό οξύ αίματος

Το γαλακτικό οξύ προέρχεται από το μεταβολισμό των υδατανθράκων και χρησιμοποιείται για τη σύσπαση των μυών, όταν οι ενεργειακές ανάγκες είναι αυξημένες και υπερβαίνουν την παροχή οξυγόνου (αναερόβιος μεταβολισμός). Η συγκέντρωση του L-γαλακτικού οξέος στο αίμα είναι συνήθως 1-2 mM σε ηρεμία, αλλά μπορεί να ξεπεράσει τα 20 mM, κατά τη διάρκεια έντονης άσκησης, καθώς και τα 25 mM μετά την άσκηση. Οι ασθενείς με βλάβες από σωματική άσκηση ή σύνδρομο υπερπροπόνησης τείνουν να έχουν υπερβολικές αυξήσεις γαλακτικού οξέος σε συνδυασμό με δείκτες καταστροφής μυϊκών κυττάρων (π.χ. cpk, LDH) ή μη ικανοποιητικές αυξήσεις του γαλακτικού οξέος μετά την άσκηση.

6. Χαμηλή ανοσοσφαιρίνη Α σιέλου

Η μειωμένη δύναμη του ανοσοποιητικού συστήματος είναι συχνή σε περιπτώσεις μυϊκής υπερκόπωσης από υπερβολική σωματική άσκηση. Η μέτρηση της sIgA σιέλου χρησιμοποιείται στον έλεγχο αθλητών σε περιόδους έντονης προετοιμασίας για την εκτίμηση της ευαισθησίας τους έναντι των λοιμώξεων.

Μέτρα πρόληψης της μυϊκής υπερκόπωσης από κατάχρηση άσκησης

  • Να έχετε υψηλής ποιότητας ύπνο με τακτικά ωράρια ύπνου αφύπνισης, επαρκή συσκότιση και απόσυρση θορύβου στο υπνοδωμάτιο, καλή ποιότητα στρώματος.
  • Να εντάσσεστε προοδευτικά σε προγράμματα άσκησης μετά από περιόδους αγυμνασίας και να μην αμελείτε τη σωστή προθέρμανση αποθεραπεία κάθε φορά που ασκείστε.
  • Να ακολουθείτε μεσογειακά πρότυπα διατροφής και να απέχετε από κάπνισμα αλκοόλ.
  • Η ευεργετική άσκηση, σας εφοδιάζει με αντοχή και  ελαστικότητα και δεν σας προκαλεί έντονους πόνους κατά την ανάπαυση. Να παρακολουθείτε τη συνήθη συχνότητα του σφυγμού σας το πρωί. Να μην αμελείτε την ιατρική σας εξέταση εάν παρουσιάσετε έντονους μυϊκούς πόνους κατά τα μεσοδιαστήματα των προπονήσεων ή η καρδιακή σας συχνότητα αυξηθεί σταθερά σε επίπεδα υψηλότερα από τα συνήθη της επίπεδα το πρωί μετά την αφύπνιση
  • Συνιστάται επαρκής λήψη νερού  και ζωμών από τον ασκούμενο.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Kρατά δυνάμεις και ποντάρει στα προϊόντα non-Covid η Pfizer
Γιατί πονά το σώμα μου
Ο θυμός αυξάνει τον μακροπρόθεσμο κίνδυνο καρδιοπάθειας [μελέτη]