Αγγλικός όρος

adrenal gland

Ορισμός

Ένας τριγωνικός αδένας που καλύπτει την ανώτερη επιφάνεια του κάθε νεφρού.

ΕΜΒΡΥΟΛΟΓΙΑ: Ο επινεφριδικός αδένας είναι ουσιαστικά ένα διπλό όργανο το οποίο συντίθεται από έναν εξωτερικό φλοιό και έναν εσωτερικό μυελό. Ο φλοιός προέρχεται από μια περιοχή του εμβρυϊκού μεσοδέρματος, από την οποία προέρχονται επίσης οι γονάδες ή τα γεννητικά όργανα. Ο μυελός προέρχεται από το εξώδερμα, από το οποίο προέρχεται επίσης το συμπαθητικό νευρικό σύστημα.

ΑΝΑΤΟΜΙΑ: Ο αδένας περιβάλλεται από έναν άκαμπτο θύλακο συνδετικού ιστού, από τον οποίο δοκίδες κυττάρων εκτείνονται εντός του φλοιού. Ο φλοιός αποτελείται από κύτταρα που είναι τοποθετημένα σε τρεις ζώνες: την εξωτερική σπειροειδή, τη μέση στηλιδωτή και την εσωτερική δικτυωτή ζώνη. Τα κύτταρα διατάσσονται σε μορφή δοκίδων. Ο μυελός αποτελείται από χρωμιόφιλα κύτταρα, τα οποία διευθετούνται σε ομάδες ή σε αναστομωτικές στήλες. Τα δύο επινεφρίδια βρίσκονται οπισθοπεριτοναϊκά, το καθένα από αυτά περιβάλλεται από περινεφρικό λίπος, πάνω από τον αντίστοιχο νεφρό. Στον ενήλικα, το μέσο βάρος του επινεφριδικού αδένα είναι 5 g, με εύρος από 4 ως 14 g. Είναι συνήθως βαρύτερος στους άνδρες από ότι στις γυναίκες.

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ: Ο μυελός των επινεφριδίων συνθέτει και αποθηκεύει τρεις κατεχολαμίνες: τη ντοπαμίνη, τη νορεπινεφρίνη και την επινεφρίνη. Οι κυριότερες δράσεις της ντοπαμίνης περιλαμβάνουν τη διαστολή των αρτηριών, την αύξηση της καρδιακής παροχής και την αύξηση της ροής του αίματος στους νεφρούς. Η πρωταρχική δράση της νορεπιινεφρίνης είναι η συστολή των αρτηριδίων και φλεβιδίων που προκαλεί αύξηση των αντιστάσεων στη ροή του αίματος, η αύξηση της αρτηριακής πίεσης και η επιβράδυνση της καρδιακής λειτουργίας. Η επινεφρίνη συστέλλει τα αγγεία του δέρματος και των σπλάγχνων, διαστέλλει τα αγγεία των σκελετικών μυών, αυξάνει την καρδιακή συχνότητα, διαστέλλει τους βρόγχους μέσω χάλασης των λείων μυών των βρόγχων, αυξάνει τη μετατροπή του γλυκογόνου σε γλυκόζη στο ήπαρ, ώστε να αυξηθούν τα επίπεδα γλυκόζης του αίματος και ελαττώνει τη δραστηριότητα του γαστρεντερικού συστήματος. Οι τρεις κατεχολαμίνες παράγονται επίσης σε άλλα μέρη του σώματος. Η λειτουργία του μυελού των επινεφριδίων ελέγχεται από τη λειτουργία του συμπαθητικού νευρικού συστήματος. Είναι στενά συνδεδεμένος με τις προσαρμογές του σώματος σε απάντηση στο στρες και στις συναισθηματικές διαταραχές. Οι προβλεπόμενες καταστάσεις προκαλούν απελευθέρωση νορεπινεφρίνης. Οι πιο έντονες συναισθηματικές αντιδράσεις, ειδ. αυτές που εκδηλώνονται σε απάντηση στο ακραίο στρες, αυξάνουν την έκκριση τόσο της νορεπινεφρίνης όσο και της επινεφρίνης· η επινεφρίνη είναι σημαντική για την ενεργοποίηση των φυσιολογικών αλλαγών που συμβαίνουν στην απάντηση «αντιμετώπισης ή φυγής» σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Ο φλοιός συνθέτει τρεις ομάδες στεροειδών ορμονών από τη χοληστερόλη. Αυτές είναι 1) τα γλυκοκορτικοειδή (κορτιζόλη, κορτικοστερόνη), τα οποία ρυθμίζουν το μεταβολισμό των οργανικών θρεπτικών ουσιών και έχουν μια αντιφλεγμονώδη δράση· 2) τα αλατοκορτικοειδή (αλδοστερόνη, δεϋδροεπιανδροστερόνη) που δρουν στον μεταβολισμό των ηλεκτρολυτών νατρίου και καλίου· και 3) τα ανδρογόνα και οιστρογόνα (οιστραδιόλη), τα οποία συμβάλλουν στις μεταβολές του σώματος κατά την εφηβεία.

ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ: Η υπερβολική έκκριση επινεφριδιακών φλοιωδών ορμονών προκαλεί το σύνδρομο Cushing· η υπερβολική έκκριση αλδοστερόνης προκαλεί μια χειρουργικώς ανατάξιμη μορφή υπέρτασης που καλείται αλδοστερονισμός. Η επινεφριδιακή ανεπάρκεια μπορεί να είναι οξεία ή χρονία· η οξεία ανεπάρκεια των επινεφριδιακών ορμονών προκαλεί κυκλοφορική καταπληξία, ενώ η χρόνια ανεπάρκεια προκαλεί τη νόσο Addisson.

Συνώνυμο

suprarenal gland

Κύριος όρος

gland