Αγγλικός όρος

abdomen

Ορισμός

Το τμήμα του κορμού ανάμεσα στο θώρακα και την πύελο. Περιέχει το στομάχι, το κατώτερο τμήμα του οισοφάγου, το λεπτό και παχύ έντερο, το ήπαρ, τη χοληδόχο κύστη και τον σπλήνα. Το τοιχωματικό περιτόναιο περικλείει την κοιλιακή κοιλότητα. Τα όργανα μέσα σ' αυτή την κοιλότητα περικλείονται από το σπλαγχνικό περιτόναιο. Οι νεφροί, τα επινεφρίδια, οι ουρητήρες, ο προστάτης, οι σπερματοδόχοι κύστεις και μεγάλες αγγειακές δομές βρίσκονται πίσω από το περιτόναιο (οπισθοπεριτοναϊκά ή εξωπεριτοναϊκά).

ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ: Η οπτική εξέταση της κοιλίας γίνεται με τον ασθενή σε ύπτια θέση με τα γόνατα ελαφρώς λυγισμένα. Σε ένα υγιές άτομο, η κοιλία είναι ωοειδούς σχήματος, με επάρσεις και κοιλάνσεις που αντιστοιχούν στους κοιλιακούς μύες, τον ομφαλό και σε κάποιο βαθμό στα σχήματα των υποκείμενων σπλάγχνων. Σε σχέση με το μέγεθος του θώρακα, είναι μεγαλύτερη σε παιδιά απ' οτι στους ενήλικες· είναι περισσότερο γεμάτη και ευρεία κάτω τους άνδρες απ' οτι στις γυναίκες. Διάφορα νοσήματα μπορούν να αλλάξουν το σχήμα της κοιλίας. Μια γενική, συμμετρική διόγκωση μπορεί να είναι αποτέλεσμα ασκίτη· μια μερική και ακανόνιστη διόγκωση μπορεί να είναι αποτέλεσμα όγκων ή υπερτροφίας οργάνων όπως του ήπατος και του σπληνός ή εντερικής διάτασης που προκαλείται από αέρα. Σύμπτυξη της κοιλίας μπορεί να συμβεί σε εξαιρετική απίσχνανση και σε αρκετούς τύπους εγκεφαλικής νόσου, ειδικά σε φυματιώδη μηνιγγίτιδα των παιδιών. Οι αναπνευστικές κινήσεις των κοιλιακών τοιχωμάτων σχετίζονται με κινήσεις του θώρακα και συχνά είναι αυξημένες όταν οι τελευταίες σταματούν και το αντίθετο· έτσι, οι κοιλιακές κινήσεις αυξάνονται στην πλευρίτιδα, στην πνευμονία και στην περικαρδίτιδα αλλά μειώνονται ή σταματούν τελείως στην περιτονίτιδα και στον κοιλιακό πόνο που προκαλείται από νόσο.

Οι επιφανειακές κοιλιακές φλέβες μερικές φορές είναι ορατά διογκωμένες, καταδεικνύοντας μια απόφραξη της ροής αίματος είτε στην πυλαία κυκλοφορία (όπως στην κίρρωση) είτε στην κάτω κοίλη φλέβα.

ΑΚΡΟΑΣΗ: Η ακρόαση ήχων που παράγονται στα κοιλιακά όργανα παρέχει χρήσιμες διαγνωστικές πληροφορίες. Απόντες ή μειωμένοι εντερικοί ήχοι μπορεί να καταδεικνύουν παραλυτικό ειλεό ή περιτονίτιδα. έψίσυχνοι μεταλλικοί ήχοι σχετίζονται με εντερική απόφραξη. Φυσήματα μπορεί να καταδεικνύουν αθηροσκλήρωση ή ένα κοιλιακό αορτικό ανεύρυσμα. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, η ακρόαση καθιστά ικανή την αναγνώριση και αξιολόγηση της εμβρυικής καρδιακής συχνότητας και των αγγειακών ήχων απ' τον πλακούντα.

ΕΠIΚΡΟΥΣΗ: Για να αποκτηθούν όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες από τον ιατρό, ο ασθενής θα πρέπει να είναι κατακεκλι-μένος με την κεφαλή ελαφρώς ανυψωμένη και τα γόνατα ελαφρώς λυγισμένα. Η επίκρουση θα πρέπει να διεξάγεται κατά ένα συστηματικό τρόπο πάνω στην πρόσθια επιφάνεια της κοιλίας. Ένας συνδυασμός ακροαστικής ή απτικής αίσθησης θα γίνει αντιληπτός από τον εξεταστή ανάλογα με τις υποκείμενες δομές (π.χ. διατετα-μένα από αέρα όργανα έναντι συμπαγών οργάνων). Ένα μεγάλο κοιλιακό ανεύρυσμα προσδίδει αμβλύτητα ή υποτονικότητα, εκτός αν παρεμβάλλεται ένα διατεταμένο έντερο πάνω απ' αυτό.

ΨΗΛΑΦΗΣΗ: Η κοιλία μπορεί να ψηλαφηθεί με τις άκρες των δακτύλων, ολόκληρο το χέρι ή και τα δύο χέρια· η πίεση μπορεί να είναι ελαφριά ή έντονη, συνεχής ή διαλείπουσα. Η κεφαλή υποστηρίζεται για να χαλαρώσει το κοιλιακό τοίχωμα. Περιστασιακά, ο ασθενής μπορεί να εξετασθεί σε όρθια στάση (π.χ. ψηλάφηση βουβωνοκήλης που μπορεί να μην είναι ψηλαφητή στην ύπτια θέση).

Η ψηλάφηση βοηθά στην ανίχνευση του μεγέθους, της υφής και της θέσης των σπλάγχνων, την ύπαρξη όγκων και οιδημάτων και στο εάν οι όγκοι αλλάζουν θέση με την αναπνοή ή είναι κινητοί. Είναι απαραίτητο να αποσαφηνισθεί εάν υπάρχει ευαισθησία σε οποιοδήποτε σημείο της κοιλιακής χώρας, εάν ο πόνος εντείνεται ή ανακουφίζεται από απλή πίεση και εάν ο πόνος εντείνεται από αιφνίδια απελευθέρωση της πίεσης (δηλ. αναπηδώσα ευαισθησία).

Η αρτηριακή ώση, αν υπάρχει, μπορεί να είναι συστολική και διαστολική. Μπορεί περιστασιακά να ψηλαφηθεί ένας τρόμος (ροίζος) που συνοδεύει ένα φύσημα. Η επιφάνεια ενός όγκου είναι συνήθως σταθερή και λεία αλλά μπορεί να είναι και οζώδης. Οι φλεγμονώδεις μάζες είναι τυπικά σταθερές και παράγουν ευαισθησία. Η διάχυση αίματος στους ιστούς (π.χ. αιμάτωμα) μπορεί να παράγει μια ψηλαφητή μάζα.

Ετυμολογία

[Λατ.]

Υπώνυμος όρος

acute abdomen
pendulous abdomen
scaphoid abdomen
surgical abdomen