Αν βάζαμε στοίχημα μάλλον θα το κερδίζαμε: τουλάχιστον μία φορά στη ζωή σου κάποιος σου έχει πει “όλα στο μυαλό είναι”.

Αν και δεν είναι πάντα αλήθεια, υπάρχουν φορές που η σχέση νου και σώματος είναι πιο στενή απ’ όσο νομίζουμε. Γιατί ναι, το σώμα επηρεάζει το πώς νιώθουμε - για παράδειγμα ο χρόνιος πόνος σίγουρα έχει ψυχολογικές επιπτώσεις. Και τα συναισθήματα όμως μπορούν να επηρεάσουν (ή και να καθορίσουν) το πώς λειτουργεί το σώμα μας.

Και όταν φτάνουμε σε αυτό το σημείο, η ψυχολογική υποστήριξη πρέπει να αποκτήσει πρωταγωνιστικό ρόλο.

Σώμα και νους: Μια ομάδα, όχι δύο στρατόπεδα

Πολλοί από εμάς βλέπουμε το σώμα και το μυαλό σαν δύο ξεχωριστές “οντότητες” αλλά τα πράγματα δεν είναι πάντα έτσι. Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε όλο και περισσότερους ανθρώπους να πάσχουν από “ψυχοσωματικά”, δηλαδή συμπτώματα που δεν έχουν οργανικό αίτιο, αλλά συνδέονται με ψυχολογικούς παράγοντες και συχνά περιλαμβάνουν πονοκεφάλους, πεπτικές διαταραχές ακόμα και πόνους στο σώμα.

Και το αντίστροφο βέβαια μπορεί να ισχύει: μια ασθένεια, μια επέμβαση ή ένας τραυματισμός μπορεί να επηρεάσει τη διάθεση, να επιφέρει κούραση, απογοήτευση ή ακόμα και κατάθλιψη.

Εδώ λοιπόν χρειάζεται συνεργασία μεταξύ δύο επαγγελματιών, ιατρού και ψυχολόγου με εξειδίκευση ή μεταπτυχιακό στην κλινική ψυχολογία, που συντονίζονται για την αποτελεσματικότερη και συνολική φροντίδα του ασθενούς.

Γιατί είναι τόσο σημαντική η συνεργασία αυτή;

Όταν η ιατρική ομάδα που παρακολουθεί τον ασθενή περιλαμβάνει και ψυχολόγο, το αποτέλεσμα μπορεί να αλλάξει τη ζωή του. Οι γιατροί είναι εκεί για να αντιμετωπίσουν πρακτικά τα συμπτώματα του εκάστοτε τραυματισμού, ενώ παράλληλα ο/η ψυχολόγος βοηθά το άτομο να κατανοήσει τον ρόλο του άγχους, του φόβου ή ακόμα και της απογοήτευσης στη γενικότερη πορεία της υγείας του.

Η συνεργασία ιατρών-ψυχολόγων είναι εξαιρετικά σημαντική και σε περιπτώσεις χρόνιων παθήσεων, όπως ο διαβήτης ή τα αυτοάνοσα νοσήματα, με τις έρευνες να δείχνουν πως οι ασθενείς που λαμβάνουν παράλληλα ψυχολογική υποστήριξη έχουν καλύτερη διάθεση, συνεργάζονται καλύτερα με τους γιατρούς και ακολουθούν πιο πιστά τις οδηγίες της θεραπείας τους.

Πώς μπορεί να βοηθήσει στην πράξη ένας/μία ψυχολόγος;

Τι περιλαμβάνει η “ψυχολογική υποστήριξη” και γιατί η συμβολή ενός ψυχολόγου είναι τόσο σημαντική; Αρχικά πρέπει να κατανοήσουμε ότι δεν μιλάμε για μια απλή συζήτηση - αναφερόμαστε σε παρεμβάσεις που έχουν αποδεδειγμένα αποτελέσματα στη βελτίωση της υγείας.

  • Σε ένα πρώιμο στάδιο, οι ψυχολόγοι μπορούν να εκπαιδεύσουν τους ασθενείς σε τεχνικές χαλάρωσης, οι οποίες θα μειώσουν τα επίπεδα κορτιζόλης και τη φυσιολογική ένταση.
  • Παράλληλα μπορούν να χρησιμοποιηθούν στρατηγικές γνωσιακής-συμπεριφορικής θεραπείας (CBT) για τη διαχείριση του άγχους και του πόνου. Μέσα από αυτές, ο/η ασθενής μαθαίνει να αναγνωρίζει δυσλειτουργικές σκέψεις και να τις αντικαθιστά με πιο ενδυναμωτικές αντιλήψεις.
  • Πολλές “ασκήσεις” μπορούν επίσης να μειώσουν τα ψυχοσωματικά συμπτώματα που ήδη αναφέραμε, να βελτιώσουν τον ύπνο και να ενισχύσουν τη συμμόρφωση με τη θεραπευτική αγωγή.

Με τις τεχνικές αυτές δεν μειώνεται μόνο η ένταση των συμπτωμάτων, αλλά ταυτόχρονα ενδυναμώνεται και ο ασθενής απέναντι στην ασθένεια.

Η ανθρώπινη φροντίδα στο προσκήνιο

Όταν ο ασθενής αισθάνεται ότι ακούγεται, ότι κάποιος βλέπει τον άνθρωπο πίσω από τα συμπτώματα, τότε αλλάζει και η σχέση του με ολόκληρο το σύστημα υγείας - η εμπιστοσύνη μεγαλώνει και η επικοινωνία με όλους τους γιατρούς και το προσωπικό γίνεται πιο ουσιαστική.

Μπορούμε έτσι να πούμε πως, έμμεσα, η διατομεακή αυτή συνεργασία μπορεί να βελτιώσει ολόκληρο το “οικοσύστημα” της πρωτοβάθμιας υγείας, κάτι που αποτελεί βασική προϋπόθεση για μια πραγματική ολιστική προσέγγιση στη σύγχρονη ιατρική πράξη.

Δεν γίνεται να βλέπουμε ακόμα τη σύνδεση νου και σώματος ως μια απλή φιλοσοφική έννοια. Μιλάμε για κάτι απτό, μια αναγκαιότητα. Και όσο πιο σύντομα την αγκαλιάσουμε, τόσο πιο ολοκληρωμένη θα γίνει η φροντίδα της υγείας για όλους μας.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Νέο rapid test για την ηπατίτιδα C δίνει αποτελέσματα σε 15 λεπτά [μελέτη]
Χειμώνας και αναπνευστικές λοιμώξεις: Πώς μας προστατεύουν τα εμβόλια
Πώς μπορώ να προλάβω την αρθρίτιδα